ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΑ, Ecclesiastical monuments of Lysos

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΑ

________

Christodoulos Hadjichristodoulou, Andreas Foulias, Ecclesiastical monuments of Lysos, edition of Holy Metropolis of Paphos Bishopric of Arsinoe, Lefkosia 2017, pp. 77.

Του κ. Ανδρέα Κυριακού, θεολόγου

=====

Σε μια πρωτόγνωρη, συναρπαστική θα συμπλήρωνα, περιπλάνηση σε τόπους και τοπία κοντινά αλλά κι άγνωστα στους πολλούς -και στον γράφοντα- μας παρασέρνουν οι συγγραφείς του μετά χείρας βιβλίου. 

Στους λοφώδεις κι απόμακρους οικισμούς της ΒΔ γωνιάς της Κύπρου, τους περιτριγυρισμένους από δάση, όπου φιδωτά ρυάκια κελαρύζουν έχοντας συντροφιά ροδοδάφνες και ποικίλους μυριστικούς θάμνους. Εκεί διαπιστώνουμε πως άνθισε η πίστη ανά τους αιώνες. 

Η Λυσός, άλλοτε ακμάζον κεφαλοχώρι της παφίτικης γης, διέθετε εκκλησιές που κτίστηκαν στους αιώνες που πέρασαν. Στο κέντρο της κοινότητος υψώνεται  η εκκλησία της Θεοτόκου Χρυσελεούσης. Δωρικής ομορφιάς βυζαντινού ρυθμού, κτίσμα του 14^ου αιώνος με οκταγωνικό τρούλλο και ευάριθμα γοτθικά στοιχεία. 

Στο ιερό βήμα εντυπωσιάζει η θαυμάσιας τέχνης τοιχογραφία της Θεοτόκου Κυκκωτίσσης (ίδε εξώφυλλο Ορθόδοξης Μαρτυρίας τ. 121). Από τις φορητές εικόνες του ναού ξεχωρίζουμε αυτές του Χριστού, της Θεοτόκου Οδηγητρίας και του Τιμίου Προδρόμου όλες του 16^ου αιώνος. Είναι κι οι τρεις τους εξαιρετικής τέχνης. Από τα υπόλοιπα εικονίσματα διακρίνεται η Γέννηση της Θεοτόκου του ίδιου αιώνος. 

Οι συγγραφείς αναλύουν, χωρίς να κουράζουν, τα βασικά στοιχεία που τραβούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Από το βιβλίο πληροφορούμαστε ότι η κοινότητα διαθέτει πλείστα όσα παρεκκλήσια, αλλά κι ερείπια  εκκλησιών που αποκαλύπτουν την ευλάβεια των κατοίκων της ανά τους αιώνες. Απ’ αυτές σημειώνουμε τους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη, το καθολικό της ερειπωμένης μονής του Αγίου Γεωργίου, τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, την Αγία Μαρίνα κ.ά. Μέσα απ’ τις σελίδες του βιβλίου μαθαίνουμε και για εκκλησίες της ευρύτερης περιοχής το ερειπωμένο σήμερα μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού της Ψώκας που βρισκόταν στο δάσος Πάφου. Στο χώρο του παλαιού καθολικού κτίστηκε τον περασμένο αιώνα ξυλόστεγος ναός. Με το παρόν οι συγγραφείς συμπληρώνουν ένα κενό καταγράφοντας και παρουσιάζοντας τα μνημεία της ξεχασμένης αυτής περιοχής, που κρύβει προγονικούς θησαυρούς και δείγματα ευλάβειας, τέχνης και υψηλού πολιτιστικού επιπέδου. Οι, κατά χρέος, ευχαριστίες μας σ’ αυτούς είναι δεδομένες.