Ο ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Ο ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Του κ. Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

======

Κάθε χρόνο, τη Μεγάλη Εβδομάδα, με τα ιστορούμενα γεγονότα, τις κατανυκτικές ακολουθίες και την επίκαιρη υπέροχη υμνογραφία, οι Χριστιανοί βοηθιούνται, περισσότερο από τις άλλες ημέρες του χρόνου, να βιώσουν την αγάπη του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού προς τον άνθρωπο. Είναι μέγα το μυστήριο της Δημιουργίας και της υπέρτατης θυσίας του Θεανθρώπου, για να διδάξει στον άνθρωπο τον τρόπο της ευλογημένης επίγειας ζωής του και της σωτηρίας του.  

Ο Νικόλαος Αρσένιεφ στο βιβλίο του «Αποκάλυψη αιώνιας ζωής» σημειώνει: «Η φάτνη, η δίχως σπίτι ζωή του οδοιπόρου, η διδασκαλία και η υπηρεσία, συνυφασμένα με τους διωγμούς, που Του επέβαλαν οι εχθροί Του, η σύλληψή Του, η δίκη, τα δεινοπαθήματα, η Σταύρωση και ο θάνατός Του - όλα τούτα τα πασίγνωστα συνιστούν μιαν αποκάλυψη βαθύτατης ταπεινοσύνης και αγάπης, που αποκρυσταλλώνεται στην αυτοθυσία Του. Προσέξετε όμως πόσο αυτή η πραότητα – ταπεινοσύνη συγχρόνως διαπνέεται από άρωμα Θείου μεγαλείου. Μια υπέρτατη Παρουσία ευωδιάζει σ’ αυτή την πραότητα – ταπεινοσύνη» (Ματθ. ια΄29).  

Ο ιδιοφυής ποιητής και στοχαστής Γιώργος Σαραντάρης (1908-1941) στο φιλοσοφικό δοκίμιό του «Η παρουσία του ανθρώπου» τονίζει ότι ο Χριστιανισμός «διδάσκει ως μέσο για να μπορεί το άτομο να νιώσει τ’ άλλα άτομα, την αγάπη και είναι φανερό πως το τωρινό άτομο δε μπορεί να σβήσει μήτε την ιστορία, μήτε το αιώνιο παράδειγμα του Χριστού». Σε άλλο σημείο του ίδιου δοκιμίου ο Σαραντάρης αναφέρει πως η αγάπη δεν μπορεί να βιωθεί από το τωρινό άτομο, γιατί αυτό είναι προσκολλημένο στην ατομική του ζωή και στον ατομικό του θάνατο, φαινόμενο, που «κατά παρεξήγηση» ονομάζεται «εγωισμός». 

Προχωρώντας τη σκέψη του ο Σαραντάρης υπογραμμίζει: «Το παράδειγμα του Χριστού, το παράδειγμα του Θεού – Ανθρώπου, είναι παράδειγμα, είμαστε βέβαιοι για τούτο, για μας και για τους χριστιανούς όλων των εποχών, και, πιστεύουμε, για όλα τα άτομα της γης και όλων των μελλούμενων εποχών. Για μας η πίστη στον Θεό–Άνθρωπο οφείλει να είναι το ιδανικό των ατόμων όλων των εποχών. Πάνω σε τούτο σχεδόν δεν δεχόμαστε συζήτηση». 

Το ζήτημα είναι ότι την υπέρτατη θυσία του Θεανθρώπου δεν εννόησαν και δεν εβίωσαν πολλοί άνθρωποι. Έμειναν και μένουν κλεισμένοι στον ηδονισμό τους, όποια μορφή και αν έχει αυτός. Ευλόγως ο Σαραντάρης στο ίδιο πόνημά του διερωτάται πώς όσα άτομα έχουν στις φλέβες τους το δηλητήριο του ηδονισμού των πρόσφατων αιώνων της ευρωπαϊκής ιστορίας, και που κατά συνέπεια τους αποκλείεται η οδός της αγάπης πώς θα πετύχουν ο Θεός – Άνθρωπος να διαμορφώσει ολάκερο τον βίο τους, να βρίσκεται παρών σε όλες τις πράξεις τους;

Οι άνθρωποι που αρνούνται να αποδεχθούν την αγάπη του Θεανθρώπου προσφεύγουν στα ανθρώπινα συστήματα για να πορευθούν. Όλα ξεκινούν με μιαν αισιοδοξία και όλα καταλήγουν στην απογοήτευση της αποτυχίας. Όσο ο άνθρωπος δεν ακολουθεί τον Θεάνθρωπο ακολουθεί στην πορεία του τον Σίσυφο.- 

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ

Του κ. Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

=====

Μέσα στην λασπωμένη από τις μικρότητες της καθημερινότητας ζωή του σημερινού Έλληνα πολίτη, η μνήμη του θανάτου ενός δικαίου, νέου στην ηλικία και ιδιοφυούς ποιητή και στοχαστή μας δίνει κουράγιο να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να ζήσουμε με μιαν ελπίδα, την ελπίδα «μιας άλλης χαράς». 25 Φεβρουαρίου 1941. Την ημέρα εκείνη έσβησε το καντήλι του  Γιώργου Σαραντάρη. 

Ασθενικός, καχεκτικός και με αυξημένη μυωπία, ο Σαραντάρης πολέμησε στην πρώτη γραμμή του ελληνοϊταλικού μετώπου. Φυσικό ήταν να λυγίσει σωματικά, υπερασπιζόμενος την Πατρίδα. Ετοιμοθάνατο τον άφησαν στην τύχη του. Εκείνος ζούσε κιόλας την «άλλη χαρά». Εγκαταλελειμμένος από το στράτευμα γύρισε και πέθανε  σε μια ιδιωτική κλινική των Αθηνών. Η κηδεία του στην εκκλησία του Α΄ Νεκροταφείου, με παρόντες λίγους, συγγενείς και φίλους. Το φέρετρό του σκεπασμένο με την ελληνική σημαία. Η μόνη ηθική ανταμοιβή που έλαβε, για όσα προσέφερε στην Πατρίδα. 

Η «Καθημερινή» ανακοίνωσε, στις 2 Μαρτίου 1941, με ένα σύντομο κείμενο στην πρώτη σελίδα, τον θάνατό του: «Μεταξύ των ηρωικώς πεσόντων εις τον αγώνα κατά της ιταλικής βαρβαρότητος καταλέγεται και ο νέος λόγιος Γεώργιος Σαραντάρης. Ο Γ. Σαραντάρης ήτο από τους αξιολόγους ποιητάς της νέας γενεάς, δημοσιεύσας τρεις ποιητικάς συλλογάς και δύο φιλοσοφικά δοκίμια. (Σημ. Στην πραγματικότητα ήσαν πέντε οι ποιητικές συλλογές του και τρία τα φιλοσοφικά του δοκίμια). Υπήρξε συνεργάτης της φιλολογικής σελίδος της “Καθημερινής”, δημοσιεύσας σημειώματα δι’ άλλους νέους λογοτέχνας, ως και στίχους του. Στρατιώτης εις το αλβανικόν μέτωπον, προσέφερε την ζωήν του υπέρ του αγωνιζομένου Έθνους. Λόγω των πολεμικών ημερών περιοριζόμεθα εις τας ολίγας αυτάς γραμμάς εις μνήμην του εκλιπόντος διανοουμένου». 

Ο φίλος του ποιητή, ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, έγραψε στο βιβλίο του «Φήμη απόντων» (Εκδ. Καστανιώτη) για τον θάνατο του ποιητή και στοχαστή: «Ας μου επιτραπεί να βεβαιώσω πως είχε ο Σαραντάρης, τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, νικήσει τον φόβο του θανάτου. Ήταν γαλήνιος ενώπιον του θανάτου και ψιθύριζε προς τους νέους που τον είχαν επισκεφθεί παραινέσεις για εμμονή στον δρόμο της αρετής, υψωμένος ήδη ο ίδιος στην σφαίρα της αγιότητας». 

Ο Ανδρέας Καραντώνης, κριτικός και συνεκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού «Νέα Γράμματα», σημειώνει αργότερα πως τα τελευταία  ποιήματα του Σαραντάρη αντανακλούσαν «μια πνευματική και ψυχική ευδαιμονία, είτε ως ένα τέρμα της πνευματικής του πορείας, είτε ως το θριαμβευτικό εξάγγελμα αυτής της “άλλης χαράς”, που την ένιωθε να ξημερώνει μέσα του, καθώς αγκάλιαζε ολοένα και πιο σφικτά τον Σταυρό του Κυρίου». 

H μηδενιστική και ηδονιστική ιντελιγκέντσια απορρίπτει τον Σαραντάρη και τον αγνοεί. Όμως, όπως πάλι γράφει ο Καραντώνης, «για ένα μπορούμε να είμαστε βέβαιοι: ο γνήσιος πνευματικός άνθρωπος, μ’ ό,τι κι αν κάνει, όπου κι αν βρεθεί, ποτέ δεν κινδυνεύει να χαθεί. Και ο Γιώργος Σαραντάρης δε χάθηκε για την πνευματική Ελλάδα».- 

ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΜΟΝΩΘΗΚΕ Ο π. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΙΕΡΩΣ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΘΕΝΤΕΣ;

ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΜΟΝΩΘΗΚΕ Ο π. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΙΕΡΩΣ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΘΕΝΤΕΣ;

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

=====

Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, ο π. Σαράντης Σαράντης και ορισμένοι άλλοι διακεκριμένοι αντιοικουμενιστές θεωρούν ότι οι Αποτειχίσεις, είναι ποιμαντικά ασύμφορες και εξυπηρετούν τους Οικουμενιστές.

Μέχρις εδώ ουδείς μπορεί να έχει αντίρρηση έστω και αν δεν συμμερίζεται τις εκτιμήσεις τους. Οι ίδιοι και κανείς άλλος θα αποφασίσουν πότε και εάν θα αποτειχιστούν. 

Η απορία μας είναι η εξής: Για ποιο λόγο αποστασιοποιήθηκαν από τη “Σύναξη Κληρικών και μοναχών” και για ποιο λόγο συγκρότησαν δική τους “Αντισύναξη”;

Για ποιο λόγο σταμάτησαν να παρίστανται στη Γατζέα και να συνυπογράφουν αντιοικουμενιστικά κείμενα με τους ιερώς Αποτειχισθέντες, όπως κάνει ο μη Αποτειχισθείς Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Χατζηνικολάου; 

Ρωτούμε τους σεβαστούς πατέρες της “Αντισύναξης”:

Έστω και αν διαφωνείτε με την απόφαση των ιερώς αποτειχισθέντων δεν έχετε υποχρέωση να τους στηρίξετε και να τους επαινέσετε;

Ο ΙΕ΄ Κανόνας της ΑΒ΄ δεν επιτάσσει ότι πρέπει να επαινούνται όσοι για λόγους πίστεως αποτειχίζονται;

Επομένως γιατί τους εξουθενώσατε, τους απομονώσατε και τους αφήσατε εκτεθειμένους στο έλεος των Οικουμενιστών;

Μήπως οι Οικουμενιστές έχουν έλεος;

Τα τελευταία 9 χρόνια που διατηρώ το ιστολόγιο, υποχρεώθηκα να παρακολουθώ πολύ προσεκτικά τις κινήσεις και τις δηλώσεις του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου.

Σας διαβεβαιώ ότι δεν έχουν ίχνος ελέους.

Επομένως γιατί απομονώθηκαν οι ιερώς Αποτειχισθέντες πατέρες;

Για να αφεθούν έρμαιο της διωκτικής μανίας των Οικουμενιστών;

Κάνουμε θερμή έκκληση στους πατέρες της “Αντισύναξης”: 

1.) Να διαλύσουν την “Αντισύναξη”,

2.) Να συνεχίσουν να παρίστανται στη Γατζέα και να συνυπογράφουν τα αντιοικουμενιστικά κείμενα,

3.) Να στηρίξουν δημόσια τους ιερώς αποτειχισθέντες,

4.) Να στείλουν σαφέστατο μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση ότι δεν θα ανεχτούν την καθαίρεση των ιερώς αποτειχισθέντων.

Αλλιώς θα είναι συνυπεύθυνοι για όσα δεινά επακολουθήσουν, που θα τραυματίσουν καίρια την ενότητα της Εκκλησίας.

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, Ο ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ ΚΑΙ Ο ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, Ο ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ ΚΑΙ Ο ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

=====

Η Γέννηση του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού για να βιωθεί χρειάζεται Πίστη, αλλά, προ πάντων, Αγάπη προς Εκείνον, γράφει ο Ντοστογιέφσκι. Ο μεγάλος ρώσος συγγραφέας Τον αγάπησε και Τον λάτρεψε με όλο του το είναι. Γράφει σχετικά ο σύγχρονος Σέρβος Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς):

«Το πάγκαλλο πρόσωπο του Χριστού είναι το μόνο, το οποίο ο Ντοστογιέφσκι λατρεύει χωρίς δισταγμό. Γι’ αυτόν είναι η προσωποποίηση του κάθε υψηλότερου, του κάθε τελειότερου, του κάθε ανθρωπινότερου... Για τον Ντοστογιέφσκι ο Χριστός προσελκύει προς τον Εαυτόν Του ό, τι καλύτερο υπάρχει στην ανθρώπινη ψυχή, με τον ακαταμάχητο μαγνητισμό της Αγάπης Του....Στον κόσμο τον επί των παραλόγων εδραιωμένο, ο Ντοστογιέφσκι αδυνατεί να ζήσει χωρίς Χριστό....Το πικρό μυστήριο του κόσμου καθίσταται γλυκύ μόνο εν Χριστώ. Το τραχύ μυστήριο του να πάσχει μετατρέπεται βαθμηδόν σε γαλήνια χαρά...Ο Ντοστογιέφσκι είναι αφοσιωμένος και μαρτυρικώς πιστός στον Χριστό». 

Όσα αναφέρει ο Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς) τα εξομολογείται ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι. Γράφει: «Πιστεύω ότι ουδέν χαριέστερο, βαθύτερο, συμπαθέστερο, και τελειότερο υπάρχει από τον Χριστό. Με ζηλότυπη αγάπη λέγω στον εαυτό μου: Όμοιος με Αυτόν όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά και δεν μπορεί να υπάρξει. Πολύ περισσότερο δηλώνω το εξής: Εάν μπορούσε κάποιος να μου αποδείξει ότι ο Χριστός βρίσκεται έξω από την αλήθεια..., εγώ θα προτιμούσα να μείνω με τον Χριστό και όχι με την αλήθεια».... Ο Ντοστογιέφσκι, με την   απόλυτη ομολογία πίστεως του στον Χριστό, καθίσταται  σκάνδαλο για τους αισθησιακούς, και ανοησία για τους ορθολογιστές, αλλά για τους Ορθοδόξους χριστιανούς  παράδειγμα Ορθόδοξης φιλοσοφικής σκέψης.

Ο Γιώργος Σαραντάρης (1908-1941), πρότυπο Ορθόδοξου στοχαστή και ποιητή, σε ένα του τετράδιο γράφει πως η παιδεία μας πρέπει να αρχίσει από την Καινή Διαθήκη και τον Ντοστογιέφσκι, «τον πιο χριστιανό συγγραφέα του 19ου αιώνα, που δημιούργησε παραδείγματα για τις επόμενες γενιές, μιας ζωής που δεν είναι ηδονιστική». Ο Σαραντάρης  σημειώνει σχετικά πως όταν ο ηδονισμός γίνεται η μοναδική βίωση του ατόμου, το οδηγεί να απολυτοποιήσει τη γνώση, κάτι που υπαρξιακά δεν μπορεί να το δικαιώσει, παρά μονάχα επιφανειακά, ακριβώς γιατί η γνώση, η ηδονή, η ύλη, η φύση δεν αποτελούν τα πραγματικά απόλυτα. Σημειώνει επίσης πώς ο σύγχρονος άνθρωπος δεν θα επιτύχει ο Θεάνθρωπος να διαμορφώνει τη ζωή του και να είναι παρών στις πράξεις του, όταν έχει στις φλέβες του το δηλητήριο του ηδονισμού των πρόσφατων αιώνων της ευρωπαϊκής ιστορίας. Αλλά, προσθέτει, καμία δύναμη δεν μπορεί να σβήσει μήτε την ιστορία, μήτε το παράδειγμα του Χριστού. Το παράδειγμα Του είναι για τους χριστιανούς όλων των εποχών και  για κάθε άνθρωπο, που όταν πιστέψει και δώσει λόγο και αιτία στη γέννηση και στην ύπαρξη του, δε μπορεί παρά να  αποδεχθεί την Αλήθεια του Θεανθρώπου Ιησού. 

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΧΡΟΝΟ ΝΑ ΣΚΕΦΘΕΙ

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΧΡΟΝΟ ΝΑ ΣΚΕΦΘΕΙ

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

=====

Το ότι η κοινωνία μας υποφέρει από μακρόχρονη βαριά ασθένεια είναι ηλίου φαεινότερο. Λόγω ακριβώς της βαριάς μας ηθικής και κοινωνικής ασθένειας καταντήσαμε έρμαιοι χειραγωγήσεων. Αυτή η πρόσφατη τρέλλα με τα pokemon είναι ένα ακόμη σύμπτωμα της κατάστασής μας.

Η δωρεάν εφαρμογή «Pokemon Go» για «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα έχει προκαλέσει «φρενίτιδα» σε χιλιάδες χρήστες στην Ελλάδα. Οι παίκτες επιδίδονται σε ένα πρωτοφανές αλλά και επικίνδυνο κυνήγι «τεράτων» στους δρόμους, στις πλατείες, αλλά και στις εκκλησίες και στα νεκροταφεία των πόλεων! Κάποτε σχήμα λόγου ήταν το «κυνήγι των μαγισσών». Σήμαινε ότι κυνηγά κάποιος το παράλογο, τη χίμαιρα. Τώρα άνθρωποι, κυρίως νέοι, κυνηγούν «τέρατα» μέσα στην εικονική τους πραγματικότητα...

          

Η τρέλλα (στην κυριολεξία) του ηλεκτρονικού κυνηγιού «τεράτων», μέσα από τα smartphone, προκαλεί εθισμό και μπορεί να οδηγήσει σε ψυχώσεις, ακόμη και σε εγκληματικές διαθέσεις. Βεβαίως η εταιρεία που εισήγαγε το κυνήγι των pokemon και χειραγωγεί στο παιχνίδι της χιλιάδες νέων ανθρώπων κερδίζει τεράστια ποσά. Το τελευταίο διάστημα η χρηματιστηριακή αξία της υπολογίζεται ότι ανέβηκε κατά εννέα δισεκατομμύρια Ευρώ...

          

Η χειραγώγηση μιας κοινωνίας είναι ό, τι χειρότερο μπορεί να της συμβεί.... Γίνονται τα μέλη της όπως τα παιδιά του Χάμελιν, στον μαγικό αυλό του παραμυθιού των αδελφών Γκριμ...Και γιατί συμβαίνει; Μια απάντηση δίνει ο δημιουργός του θεάτρου του παραλόγου Ευγένιος Ιονέσκο. Σε μια διάλεξη του, που έδωσε το 1961, σημειώνει: «Τα αγχωμένα, πολυάσχολα άτομα, που τείνουν σε ένα σκοπό που δεν είναι ανθρώπινος σκοπός ή που είναι μόνο μια αυταπάτη, ξαφνικά μπορούν, στον ήχο ποιος ξέρει ποιας σάλπιγγας, στο κάλεσμα οποιουδήποτε τρελλού ή δαίμονα, να αφεθούν να παρασυρθούν από έναν παραληρηματικό φανατισμό, από ένα οποιοδήποτε βίαιο ομαδικό πάθος από μια λαϊκή νεύρωση. Οι πιο διαφορετικοί ρινοκερισμοί, της δεξιάς και της αριστεράς, οι πιο διαφορετικοί μεταξύ τους, αποτελούν απειλές που βαραίνουν σε μια ανθρωπότητα που δεν έχει χρόνο να σκεφθεί, να έρθει στα σύγκαλά της». (Βλ. σχ. Nuccio Ordine «Η χρησιμότητα του αχρήστου», Εκδ. Άγρα, Αθήνα 2014, σελ. 106-108).

            

Ο Ιονέσκο, που βίωσε στο Άγιον Όρος την Ορθόδοξη πνευματικότητα, στο αριστούργημα του «Ρινόκερος» περιγράφει τον άνθρωπο που χάνει την ανθρωπιά του, που αποκτηνώνεται και γίνεται παχύδερμο. Στην κατάσταση αυτή καλεί τον καθένα μας να κραυγάζει προς τους ρινόκερους: «Εγώ δεν θα γίνω ποτέ δικός σας. Δεν θα σας ακολουθήσω....Θα μείνω αυτό που είμαι! Είμαι άνθρωπος!...Θα υπερασπιστώ την ύπαρξή μου κόντρα σε ολόκληρο τον κόσμο! Νιώθω ευθύνη έναντι όσων μένουν άνθρωποι. Δεν μπορώ να μείνω αμέτοχος. Θα συνεχίσω να αγωνίζομαι μέχρι τέλους!».

          

Με άλλο τρόπο περιγράφει το 1938 – προβλέπει καλύτερα - τη σημερινή κατάσταση ο στοχαστής και ποιητής Γιώργος Σαραντάρης, στο φιλοσοφικό του δοκίμιο «Η παρουσία του ανθρώπου»: «Οι έννοιες Ανατολή και Δύση θα φανούν σιγά- σιγά αοριστίες, ακόμα και από μιαν άποψη πολιτική. Δεν θα αντικρύζουμε πια στο μέλλον άτομα Ευρωπαϊκά και όχι Ευρωπαϊκά, άτομα της Δύσης και άλλα της Ανατολής...Θα υφίσταται μονάχα ο χωρισμός ανάμεσα σε άτομα και λαούς που πιστεύουν και σε άλλα που δεν πιστεύουν. Όσοι πιστεύουν, άτομα και λαοί, αναγκαία θα περάσουν από τη δοκιμασία του Χριστιανισμού και θα πιστέψουν στον μόνο Θεάνθρωπο, στον Χριστό. Οι άπιστοι με ψέματα θα αμύνονται, μα, όπως εύκολα κατανοείται, όσο θα αυξάνει ο πολιτισμός, μια τέτοια άμυνα θα γίνεται πιο χαλαρή, σαν αντίδραση οπου χάνει την έντασή της γιατί δεν ανταποκρίνεται σε καμιά απαίτηση της πραγματικότητας και μονάχα συντηρείται με την τροφή που λαβαίνει από την ασθένεια (έμφυτη, αν και τυχαία ασθένεια) της ζωώδικης δικής μας φύσης». (Γ. Σαραντάρη, «Δοκίμια για την ύπαρξη του ανθρώπου», Εκδ. Ευθύνη, Αθήνα, 1999, σελ. 47).

          

Η αθλία μας κατάσταση, που οδηγεί στην  ανοχή αν όχι στην αποδοχή  σε ό, τι μας επιβάλλεται από τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης, θα γίνει χειρότερη αν περιοριστεί η ενημέρωση μας, αν αύριο κλείσουν τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί και μεθαύριο έντυπα, που σήμερα αποτελούν πνευματικές οάσεις. Τότε θα έχουμε από τη μία να παραδέρνει τον άνθρωπο η Σκύλλα της αδιαφορίας περί τα πνευματικά και του δίχως νόημα συνεχούς τρεξίματος, και από την άλλη η Χάρυβδη της μονομερούς ιδεολογικής ενημέρωσης. Οι ημέρες που έρχονται από κάθε άποψη – κοινωνική, ηθική, οικονομική, πολιτική, εκκλησιαστική – θα είναι  για την Πατρίδα μας πολύ δυσκολότερες και θα δοκιμαστεί σκληρά ο κάθε Έλληνας που δεν θέλει να μεταμορφωθεί σε ρινόκερο.

ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ κ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ

ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ κ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

===========

Ευχαριστούμε θερμά τον γνωστό έγκυρο αναλυτή κ. Γ. Παπαθανασόπουλο για την αποστολή άρθρου του, που επιγράφει “Τα Χριστούγεννα, ο Παπαδιαμάντης και ο Σαραντάρης”. 

Η επισήμανσή του ότι κανείς δεν μπορεί να μιλά για τον Χριστό και την Εκκλησία εκτός αν ζει ο ίδιος εκκλησιαστική ζωή είναι απολύτως καίρια και ουσιαστική. 

Οι δύο λογοτέχνες στους οποίους αναφέρεται -ο Παπαδιαμάντης και ο Γ. Σαραντάρης- ήταν άνθρωποι αληθινά Ορθόδοξοι, ο καθένας με το δικό του τρόπο επειδή διαμορφώθηκαν σε διαφορετική παράδοση εξαιτίας του περιβάλλοντος που έζησαν.

Αξίζει, επίσης, να σταθεί κάποιος στις επισημάνσεις του Παπαδιαμάντη που παραθέτει ο κ. Παπασθανασόπουλος για τη λιτότητα που είναι γραμμένο το Ευαγγέλιο χωρίς τις υπερβολές των λεγόμενων "Αποκρύφων Ευαγγελίων".

Η επισήμανση αυτή δίνει απάντηση σε σύγχρονες τάσεις της ίδιας νοοτροπίας ανθρώπων με φτωχά πνευματικά κριτήρια οι οποίοι εντυπωσιάζονται, όχι από τρισμέγιστο θαύμα του λυτρωτικού έργου της Ενανθρωπήσεως του Κυρίου, αλλά από "ευωδίες", "χαμόγελα" και τα συναφή.

Ευχαριστούμε τον καλό αρθρογράφο για τις ουσιαστικές επισημάνσεις του, αλλά και επειδή διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο για να αναδειχθεί ο χριστιανικός χαρακτήρας του έργου του Γ. Σαραντάρη κάτι που λίγοι γνώριζαν και ακόμη πιο λίγοι συνειδητοποίησαν σε βάθος πριν δημοσιευθούν οι σχετικές μελέτες του κ. Γ. Παπαθανασόπουλου.

Μια εισήγηση στον καλό αρθροφράφο: Μήπως πρέπει να αποτολμήσει τη συγγραφή Ιστορίας της Νεοελληνικής Χριστιανικής λογοτεχνίας; 

Εχει τις γνώσεις και τις προυποθέσεις για το εγχείρημα αλλά και θα καλύψει ένα ουσιαστικό κενό.

Παραθέτουμε στη συνέχεια το άρθρο που μας έδωσε την αφορμή για τη σύνταξη του πιο πάνω σχολίου:

Κάθε Χριστούγεννα στη σκέψη των Ελλήνων δεσπόζει φυσικά η υπερφυής Γέννηση του  Θεανθρώπου Χριστού, που χώρισε την Ιστορία στα δύο και σφράγισε την ανθρωπότητα ως Σωτήρας, Λυτρωτής και Πρότυπο ζωής. Ο Σκιαθίτης Γέροντας  των γραμμάτων μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στη μετάφραση του της Ζωής του Χριστού, του Φριδερίκου Φάρραρ (Εκδόσεις Δόμος), έβαλε σ’ αυτήν το προσωπικό του ύφος και  μεταφέρει  έτσι  τον ταπεινό τρόπο με τον οποίο τα Ευαγγέλια περιγράφουν το υπέρλογο γεγονός:

«Τα Ευαγγέλια, πάντοτε φιλαλήθη, με την θέλγουσαν εκείνην απλότητά των, ήτις είναι η σφραγίς της ειλικρινούς και απροσποιήτου αφηγήσεως, αναφέρουν το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού άνευ σχολίων. Δεν υπάρχει εις αυτά η υπερβολή του απιστεύτου και μυστηριώδους και του θαύματος, ήτις παρατηρείται εις τας ιουδαϊκάς φαντασιοκοπίας δια τον ερχόμενον Μεσσίαν, και εις τας αποκρύφους αφηγήσεις τας σχετιζομένας με το θείον Τέκνον. 

Η τρανοτέρα απόδειξις της αξιοπιστίας των Ευαγγελιστών είνε η άκρα αντίθεσις της ιστορίας των προς τα ψευδοευαγγέλια των πρώτων αιώνων και προς όλας τας φανταστικάς παραδόσεις. Αν τα Ευαγγέλια μας δεν ήσαν αυθεντικά, θα έβριθον  και αυτά από τας υπερβολάς αίτινες χαρακτηρίζουν πάσαν παράδοσιν των πρώτων χρόνων, αναφερομένην εις τον βίον του Σωτήρος. Δια τους αμαθείς και δι’ όσων  το πνεύμα δεν αυγάζει το φως της αληθείας, φαίνεται απίστευτον  το να συντελεσθή το καταπληκτικώτερον γεγονός εν τη ιστορία του κόσμου άνευ αναστατώσεων και άνευ καταστροφών...» (σελ. 30). 

     

Ο Παπαδιαμάντης μέσα από την Πίστη του στον Χριστό και στην Ορθοδοξία και την αγάπη του προς την Ελλάδα, μίλησε απλά και κατ' ευθείαν στην καρδιά του λαού μας. Και ορισμένες σκέψεις του μένουν ως αποφθέγματα στην ιστορία των Ελλήνων. Ήταν βέβαιος ότι οι πολέμιοι του Χριστού θα υπάρχουν πάντοτε, αλλά και θα απέρχονται, ενώ ο γεννημένος στην ταπεινή Φάτνη της Βηθλεέμ Χριστός θα βασιλεύει πάντα. Εγραψε: "Προ των σήμερον υλιστών, δαρβινιστών και θετικιστών υπήρξαν οι απαισιόδοξοι, οι ορθολογισταί και οι κριτικισταί, αλλά παρήλθον. Προ αυτών ήσαν οι πανθεϊσταί, αλλ' εξέλιπον. Παρέρχονται, κρύπτονται εν τη σκιά, αφανίζονται, αφού επί βραχύ τέρψωσι τους φιλοκαίνους και τους φιλαναγνώστας δια περιέργου συναυλίας λέξεων και γνωμών. Ο δε Χριστός έμεινε και θα μένη…Ο πόθος της μωράς επιδείξεως, η μανία του καινά εκάστοτε λέγειν, η δοκησισοφία, ο τύφος και η οίησις άγουσιν εις τας συγχρόνους αθεϊστικάς θεωρίας, από των οποίων τουναντίον απάγει η ειλικρινής και ακραιφνής φιλοσοφική συζήτησις της προ των οφθαλμών ημών κειμένης αληθείας". (Άρθρο στην εφημερίδα "Εφημερίς",  στις 25 Δεκεμβρίου του 1887).

Μεταξύ αυτών που ένιωσαν την ποιότητα του έργου του Παπαδιαμάντη και το ήθος του είναι ο ποιητής και στοχαστής Γιώργος Σαραντάρης (1908-1941), που και αυτός υπέστη τον ιδεολογικό ρατσισμό των υλιστών και ηδονιστών και τον κομπλεξισμό των μετριοτήτων. Σε δημοσίευμά του στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης "Μακεδονικές Ημέρες", τον Ιανουάριο του 1938, γράφει ότι ο Παπαδιαμάντης αγκαλιάζει τον ελληνισμό ως σύνολο και ότι μετά από αυτόν "δεν φανερώθηκε στην Ελλάδα μήτε ένας σοβαρός θρησκευτικός πεζογράφος". Ο Σαραντάρης στο φιλοσοφικό του δοκίμιο «Η παρουσία του ανθρώπου» τονίζει: «Για μας η πίστη στον Θεό – Άνθρωπο οφείλει να είναι το ιδανικό των ατόμων όλων των εποχών. Πάνω σε τούτο σχεδόν δεν δεχόμαστε συζήτηση. Κείνο που χρειάζεται ο φιλόσοφος ν’ αναζητήσει είναι, ποιός δρόμος, ο μόνος δρόμος, που το άτομο της εποχής του θ’ ακολουθήσει για να φτάσει στην πίστη στον Θεό – ‘Ανθρωπο. Ο δρόμος και η αφετηρία του δρόμου.... Στην πίστη στον Θεό - Άνθρωπο θα φτάσει το τωρινό άτομο από τη θέση εκείνη, όπου είναι απλά ένα ειλικρινές έστω και άπιστο άτομο, που λαχταρά την αλήθεια, και είναι αποφασισμένο να τη βρει, αν και, χωρίς το θαύμα της αγάπης, χωρίς την αγάπη σα βίωση, νιώθει τόσο πιο δύσκολο το δρόμο από κείνο που είταν στην αυγή του πολιτισμού μας». 

Παπαδιαμάντης και Σαραντάρης. Δυο μεγάλοι άνθρωποι της Τέχνης και φιλόσοφοι της ζωής, που αγάπησαν τον Χριστό μέσα από τον δρόμο που ακολούθησε  ο καθένας. Για τον Παπαδιαμάντη  ό,τι ιερότερο έχει είναι η Εκκλησία και η Ορθοδοξία και παραμένει σε όλη του τη ζωή ένας ταπεινός ψάλτης της, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ο Σαραντάρης έχοντας μεγαλώσει στην Ιταλία δεν είχε βιώσει την Παράδοση του Παπαδιαμάντη, όμως πίστευε ακράδαντα στον Θεάνθρωπο και Σωτήρα Χριστό, μέσα από την πίστη του στην Ορθοδοξία. Και οι δύο ήσαν αγωνιστές της σε βάθος εξέτασης της ζωής, όπως και οι δύο  επέλεξαν τον μονήρη δρόμο της ανεξαρτησίας της άποψης, της αποχής από τις κοσμικές συναναστροφές, και της «εντίμου πενίας».

Δεν είναι λίγοι οι Έλληνες λογοτέχνες, που έγραψαν διηγήματα, με κέντρο τα Χριστούγεννα. Πολλά ηθογραφικά, άλλα κοινωνικά, ή συγκινητικά. Όλα αυτά υπάρχουν σε βιβλία ανθολογημένα και συμβάλλουν στην εορταστική ατμόσφαιρα της ημέρας. Όμως για πιο ουσιαστική βίωση της ενανθρώπισης του Υιού του Θεού χρειάζεται η ανάγνωση και η ακρόαση των αγιογραφικών κειμένων και της υμνογραφίας της ημέρας και βέβαια η μυστηριακή συμμετοχή στο ανυπέρβλητο γεγονός.     

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ κ. Γ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ "ΜΑΚΙΑΒΕΛΙΣΜΟ"

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ κ. Γ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ "ΜΑΚΙΑΒΕΛΙΣΜΟ"

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

============

Αγαπητέ κ. Παπαθανασόπουλε,

Εγραψα στο σχόλιό μου, στο οποίο αναφέρεται η επιστολή σας, ως επέκταση των σκέψεων σας για τον Μακιαβέλι:

“Ποιος τολμά να διαψεύσει τη διαπίστωση του κ. Παπαθανασόπουλου ότι ο “μακιαβελισμός” έχει διαχρονική ισχύ; 

Ο “μακιαβελισμός” δεν επινοήθηκε από τον Μακιαβέλι. 

Είναι σύμφυτος με την ανθρώπινη φύση από την ημέρα της πτώσεως. Ο Μακιαβέλι απλά διαπιστώνει την ωμή πραγματικότητα και έχει τον αμοραλισμό να την επικροτεί. 

Ο Σαίξπηρ κάνει δαψιλή χρήση του “Ηγεμόνα” του Μακιαβέλι στα έργα του (λ.χ. Ριχάρδος Β΄και Ιούλιος Καίσαρας). 

Πολύ πριν τη γέννηση του Μακιαβέλι μορφές όπως τον Αλκιβιάδη ενσάρκωσαν το μακιαβελικό ιδεώδες. 

Στο διάλογο των Αθηναίων και των κατοίκων της Μήλου, στην Ιστορία του Θουκυδίδη, αναπτύσσεται διεξοδικά και αριστοτεχνικά ο “μακιαβελικός” χαρακτήρας της πολιτικής.

Ο “μακιαβελισμός” δεν αφορά μόνον τις διακρατικές σχέσεις και την πολιτική κονίστρα ή τα εκκλησιαστικά αξιώματα. 

Αφορά όλους μας - ακόμη και στην προσωπική μας ζωή - επειδή, όπως έλεγε ο άγιος και σοφός γέροντας Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, είμαστε όλοι “Αδαμόπουλοι”, δηλαδή απόγονοι του Αδάμ και γι’ αυτό επιρρεπείς στο “μακιαβελικό” ήθος.”

Οπως βλέπετε από το σχόλιό μου απλά επισημαίνω μόνον τη διαχρονική ισχύ του "μακιαβελικού" ήθους που ξεκινά από την πτώση του ανθρώπου και είναι πλέον ή βέβαιο ότι θα συνοδεύει τη ζωή του ανθρωπίνου γένους μέχρι το τέλος της Ιστορίας.

Οπως είναι φανερόν, από τις γραμμές που έσυρα, ουδεμία σύγκριση Σαίξπηρ, Γκαίτε, αρχαίων τραγικών, Τολστόι και Ντοστογιέφκσι έκανα.

Απλά προσπάθησα να δείξω ότι είναι ορθή η διαπίστωσή σας ότι ο "μακιαβελισμός" έχει διαχρονική ισχύ με παραδείγματα από το έργο μεγάλων διανοητών όπως ο Σαίξπηρ και ο Θουκυδίδης.

Ο Καλλικλής στο “Γοργία” του Πλάτωνα και ο Θρασύμαχος στην “Πολιτεία” του ιδίου φιλοσόφου, λένε ακριβώς τα ίδια πράγματα, που είπε ο Μακιαβέλι. Τα ίδια άλλωστε έλεγαν οι σοφιστές στην Αρχαία Αθήνα.

Προσπάθησα μάλιστα να κάνω πιο ανάγλυφη την τραγωδία της ανθρωπίνης φύσεως υπενθυμίζοντας ότι ο “μακιαβελισμός” δεν είναι θέμα που προέκυψε την Αναγέννηση. Υπήρχε διαχρονικά στην ανθρώπινη Ιστορία μετά την πτώση και είναι προπαντός συνεχής κίνδυνος που επικρέμαται πάνω από το κεφάλι όλων μας. 

Προς τούτο προσκόμισα τη ρήση του σοφού Γέροντα Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου ότι όλοι είμαστε “Αδαμόπουλοι” και η ροπή μας να συμπεριφερόμαστε “μακιαβελικά” είναι μόνιμος πειρασμός που μας συνοδεύει μέχρι τον τάφο.

Στην επιστολή σας αναφέρεστε σε πολλά θέματα, όπως στην ηδυπάθεια στο έργο μεγάλων λογοτεχνών, στην αδυναμία των Δυτικών να κατανοήσουν σε βάθος τον Ντοστογιέφσκι, στην ποίηση του Κ. Καβάφη, στη σύγκριση Σαίξπηρ και αρχαίων τραγικών κτλ.. 

Θα μου επιτρέψετε να μην επεκταθώ σ’ αυτά τα θέματα καταρχήν επειδή ουδεμία αναφορά έκανα στο σχόλιό μου για το κείμενό σας, αλλά και επειδή η συζήτηση αυτών των θεμάτων δεν είναι της παρούσης στιγμής. Ούτε ίσως το ιστολόγιο μου ο κατάλληλος χώρος για να διεξαχθεί.

Εκφράζω την πιο ειλικρινή χαρά μου επειδή συμμεριζόμαστε την ιδία αγάπη για τον κορυφαίο Ορθόδοξο λογοτέχνη Φ. Ντοστογιέφσκι και για τους αρχαίους τραγικούς.

Σας ευχαριστώ θερμά επειδή με την ενασχόλησή σας με τον αείμνηστο Γιώργο Σαραντάρη κάνατε ευρύτερα γνωστό ένα μεγάλο ποιητή με βαθιά πίστη στο Χριστό.

Με ειλικρινή εκτίμηση,

Παναγιώτης Τελεβάντος

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ κ. Γ. ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ κ. Γ. ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ

==========

Αγαπητέ μου κύριε Τελεβάντο, 

Με προσοχή ανέγνωσα το σχόλιο σας επί του κειμένου μου για τον μακιαβελισμό. Πράγματι έχετε δίκιο πως αυτα που περιγράφει ο Μακιαβέλι στον "Ηγεμόνα" είναι συνυφασμένα με την ανθρώπινη φύση. Πιστεύω πάντως να συμφωνείτε πως ο Κύριος μας πιστεύω ήρθε για να μας δείξει τον δρόμο της σωτηρίας, να μας βοηθήσει να πολεμήσουμε αυτή την ανθρώπινη φύση και τα ζωώδη ένστικτά μας, που, πολλές φορές, με την αρρωστημένη φαντασία μας και τα ανεξέλεγκτα πάθη μας, τα κάνουμε αχαλίνωτα, τα κάνουμε χειρότερα και πιο βδελυρά και από τα ένστικτα των πιο άγριων θηρίων. Κι επειδή αναφέρεστε στον Σαίξπηρ θα ήθελα να σημειώσω πως εκφράζει την αισθητική και τα της Δύσης και πως πέρα από την μεγάλη και σπουδαία  αισθητική αξία των έργων του αυτά μυρίζουν χώμα, δεν έχουν κάποια μεταφυσική ανάταση, μια προοπτική αιωνιότητας, όπως, φερ' ειπείν τα έργα του Ντοστογιέφσκι. Από την μελέτη μου στον Γιώργο Σαραντάρη έχω καταλήξει στο ότι για τον Χριστιανό δεν αρκούν τα ταλέντα των συγγραφέων όσο σπουδαία κι αν είναι, και δεν είναι αρκετά τα μηνύματά τους, όσο κι αν ανταποκρίνονται στην αλήθεια και ικανοποιούν το κοινό αίσθημα, αφού δεν δίνουν στον άνθρωπο μια μεταφυσική εξήγηση της κάθαρσης. Στο μήνυμά του είναι ατελέστερος των προχριστιανικών Ελλήνων τραγικών. Πέραν αυτού ο ηδονισμός, που τα περισσότερα έργα του Σαίξπηρ, του Γκαίτε και του Τολστόϊ αποπνέουν, είναι από ουδέτερα έως αποτρεπτικά  για τις πτήσεις του ανθρώπου στους ουρανούς. 

Θα μου επιτρέψετε να παραθέσω στην αγάπη σας ένα απόσπασμα από το φιλοσοφικό δοκίμιο του Γιώργου Σαραντάρη "Η παρουσία του ανθρώπου", γραμμένο το 1938:

"Η Δύση θαυμάζει, προπάντων σήμερα, τον Γκαίτε, αλλά μάλλον τα δευτερεύοντα προτερήματά του  προσέχει, εκθειάζει και δεν συλλαμβάνει τη συνολική του αξία, την ουσιαστική συμβολή του στο μελλοντικό πολιτισμό της οικουμένης, την εύγλωττη παράσταση της θέλησής του και της όρασής του. 

Για ένα Γάλλο ή Άγγλο διανοούμενο ο Ντοστογιέφσκι είναι ακόμα και τώρα (που πέρασαν περισσότερο από πενήντα χρόνια από το θάνατό του, και επηρέασαν τα βιβλία του γενεές και γενεές λογοτεχνών σε όλα τα μέρη της γης), κάποτε ανομολόγητα, ένας βάρβαρος και ένας επικίνδυνος ξένος....Η Δύση δεν κατανόησε ακόμα πως το πλάτος της δημιουργίας του δεν είναι κατώτερο από το πλάτος της δημιουργίας ενός Γκαίτε ή ενός Σαίξπηρ - από μια άποψη προσωρινά αισθητική -  και πως μάλιστα στο έδαφος που πιότερο μας ενδιαφέρει, σ' εκείνη την περιοχή όπου χρειάζεται να μπούμε ακόμα και για να είμαστε απλώς λογικά άτομα αλλά προπάντων για να δημιουργήσουμε πολιτισμό, ο Ντοστογιέφσκι είναι η άρνηση του Γκαίτε και του Σαίξπηρ, πως όποιος παραδέχεται σοβαρά τον Ντοστογιέφσκι δεν μπορεί να παραδεχτεί τον Γκαίτε και τον Σαίξπηρ, όπως όποιος παραδέχεται την αλήθεια του Χριστού δεν μπορεί να παραδεχτεί άλλην αλήθεια".

Αυτός είναι ο λόγος που ο Σαραντάρης ενώ αποδέχεται το ταλέντο και την αξία του ποιητή Κων. Καβάφη τον απορρίπτει, επειδή δεν προσφέρει τίποτε το θετικό, πέραν της αισθητικής του και των χοϊκών μηνυμάτων του, που πολλά από αυτά αποπνέουν ηδονισμό. Γράφει πάλι ο Σαραντάρης:

"Η ψυχρή ποίηση του Καβάφη είναι η ανώτερη της σημερινής Ελλάδας...Είναι όμως ποίηση άγονη. Μονάχα ένα μάθημα ύφους παραδίδει στους κατοπινούς. Είναι, στη γλώσσα μας, η πρώτη πείρα, θαρραλέα, προσωπική και αισθητικά άρτια...Είναι όμως άγονη, γιατί κατά τελευταίο λόγο δεν συμμερίζεται εκείνη την ύστατη αισιοδοξία, που χρειάζεται της ψυχής και του πολιτισμού για να προχωρήσουν, για να πάνε πέρα...Ο αισθησιασμός, ηδονή και πίστη του, τον οδηγεί προς την απελπισία, που αποκαθαίρεται δίχως γαλήνη αγνάντια στην ομορφιά, μόνη θεά, μόνη πνευματική λύτρωση.

Αλλά ποιά είναι αυτή η ομορφιά; Είναι η σάρκα, όραση, αφή, μνήμη. Άρνηση, όπου και πάντοτε, του πνεύματος. Με την ίδια επίμονη μελαγχολική θέληση, ακόμη και στη στιγμή του θανάτου, που για τους άλλους ανθρώπους είναι η στιγμή της ολοκληρωτικής μετάνοιας, και στον Καβάφη γίνεται αιτία της πιο σπαραχτικής του επιθυμίας, της αποκαλυπτικώτερης έκφρασης της μοιραίας του αντινομίας, γιατί τότε νιώθει την ομορφιά, που το είναι του θεώρησε υπέροχη ύλη, και βλέπει, και δεν μπορεί παρά να δει, πνεύμα".

Συγχωρήστε μου την πολυλογία. Το κείμενο αυτό μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε όπως νομίζετε και να το δημοσιεύσετε με δικό σας σχόλιο φυσικά.

Με αγάπη Χριστού,

Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος