ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΩΝ ΞΕΝΙΣΜΩΝ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΩΝ ΞΕΝΙΣΜΩΝ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

=============

Μεταφέρουμε το ακόλουθο απόσπασμα από ένα εξαιρετικό άρθρο του γνωστού έγκυρου αναλυτή κ. Δημήτρη Νατσιού, που επιγράφεται “Οι ξενισμοί στη γλώσσα μας”:

Η συχνοχρησία του “κάνω”

Από τους πιο ύπουλους και επιβλαβείς ξενισμούς, απ’ αυτούς που αποπτωχεύουν την γλώσσα μας, είναι η συχνοχρησία του ρήματος κάνω. Μια σειρά από καίριες λέξεις της ελληνικής γλώσσας έχουν υποκατασταθεί στη χρήση τους από το ρήμα κάνω. Ενώ η νεοελληνική γλώσσα παρουσιάζει το μέγιστο πλεονέκτημα, να διαθέτει δύο ή και περισσότερες λέξεις για το ίδιο πράγμα, γεγονός απότοκο της μακραίωνης και δημιουργικής της διαδρομής, εντούτοις, παρατηρείται σήμερα το φαινόμενο να εγκαταλείπονται σωρηδόν λέξεις με σαφήνεια και εκφραστική καθαρότητα και να χρησιμοποιείται «κατά κόρον» το ρήμα κάνω.

Έτσι, παραδείγματος χάριν, λέμε στην Νεοελληνική:

Κάνω σπίτι αντί χτίζω σπίτι,

κάνω οικογένεια αντί δημιουργώ οικογένεια,

κάνω λεφτά αντί αποκτώ λεφτά,

κάνω παιδιά αντί αποκτώ παιδιά,

κάνω εγχείρηση αντί εγχειρίζομαι,

κάνω ερώτηση αντί ερωτώ,

κάνω τον τρελό ή καλό ή κακό αντί προσποιούμαι ή υποδύομαι τον τρελό,

κάνω πίσω αντί οπισθοχωρώ,

κάνω ζημιά αντί προκαλώ ζημιά,

κάνω μπάνιο αντί κολυμπώ,

κάνω τραπέζι αντί τραπεζώνω,

κάνω εκλογές αντί διεξάγω εκλογές,

κάνω εντύπωση αντί εντυπωσιάζω,

κάνω τσιγάρο αντί καπνίζω,

κάνω κάτι γνωστό αντί γνωστοπoιώ

κάνω γυμναστική αντί γυμνάζομαι.

Έτσι ακούμε ακαλαίσθητες και ομοιόμορφες προτάσεις όπως:

Ο γιατρός μ’ έκανε καλά, αντί με θεράπευσε.

Έκανε πολλούς αγώνες για να κερδίσει…αντί αγωνίστηκε ή διεξήγαγε πολλούς αγώνες…

Το τσιγάρο κάνει πολλή ζημιά, αντί το τσιγάρο προξενεί ή προκαλεί πολλή ζημιά.

Να σημειώσουμε πως η λεξιλογική αυτή ισοπέδωση είναι κατά κανόνα μεταφορά στην γλώσσα μας της παγκοσμιοποιημένης λέξης «do», που έχει εισαχθεί στην ελληνική μέσα από άθλιες ως πρόχειρες και κακοπληρωμένες μεταφράσεις, από ξενικές μιμήσεις και πονηρές διαφημίσεις.”

Πολύ ορθές οι παρατηρήσεις του κ. Νατσιού.

Μου προκαλεί μεγάλη εντύπωση όταν ακούω - ακόμη και στη Βουλή - εκφράσεις του τύπου “στο τέλος της ημέρας”, “έλαβε χώρα”, κτλ.. 

Η υιοθέτηση ξενισμών στη γλώσσα μας έχει καταντήσει πραγματική επιδημία. 

Ιδιαίτερα αναφορικά με όρους που σχετίζονται με το διαδίχτυο και με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Ποια είναι η θεραπεία του προβλήματος. 

Παλαιότερα στην τηλεόραση - μιλώ για δύο η τρεις δεκαετίες πριν - υπήρχε η εκπομπή “Μιλάτε Ελληνικά;” που παρουσίαζε η κυρία Κανέλλη και επιμελείτο ο κ. Μπαμπινιώτης.

Δεν θα ήταν θαυμάσια ιδέα να αναβίωνε αυτή η εκπομπή με αιχμή του δόρατος την επισήμανση των ξενισμών στη γλώσσα μας και την προβολή των ορθών εκφράσεων στα Ελληνικά;

Παράλληλα μήπως θα μπορούσε να γραφτεί ένα σχετικό εγχειρίδιο, που να παρουσιάζει - σε όλο του το εύρος - το πρόβλημα των ξενισμών στη γλώσσα μας, για τους εκπαιδευτικούς και δη τους δασκάλους και τους φιλολόγους;

Μήπως θα ήταν επίσης καλή ιδέα οι ξενισμοί στη γλώσσα μας να περιλαμβάνονταν στην εξεταστέα ύλη για το μάθημα των Νέων Ελληνικών στις εισαγωγικές εξετάσεις για τα Ανώτατα Εκπαιδευτήρια;

Ενας φιλόλογος της Κύπρου, ο κ. Ακις Μαυρομμάτης, έγραψε εκατοντάδες εύστοχα άρθρα τις τελευταίες δεκαετίες γι’ αυτό το θέμα στις εφημερίδες “Σημερινή” και “Φιλελεύθερος” που μπορούν να αξιοποιηθούν.