ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ π. ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΛΛΗ ΣΤΑ ΘΥΡΑΝΟΙΞΙΑ 7/9/2014 ΤΟΥ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟΥ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΕΡΣΕΦΑΝΟΥ ΤΗΣ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΙΤΙΟΥ

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ π. ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΛΛΗ ΣΤΑ ΘΥΡΑΝΟΙΞΙΑ 7/9/2014 ΤΟΥ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟΥ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΕΡΣΕΦΑΝΟΥ ΤΗΣ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΙΤΙΟΥ*

=====

“Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους” ἡ βασίλισσα τῶν οὐρανῶν καὶ μᾶς ἐχάρισεν ὡς δῶρον τον ναόν τῆς ποὺ σήμερα ἐτελέσαμε τὰ θυρανοίξια. 

Πανιερώτατε, μετὰ τὸ κτίσιμο τῆς ἐκκλησίας τοῦ Ἁγίου Δημητριανοῦ τὸ 2000, δίπλα στὰ ἐρείπια τοῦ παλαιοῦ ναοῦ, ἡ ἐρειπωμένη ἐκκλησία τῆς Παναγίας ζητοῦσε ἐπιμόνως ἀπὸ τὴν Μητέρα τοῦ Θεοῦ νὰ φροντίσει νὰ ξανακτιστεῖ καὶ ἡ δική τῆς ἐρειπωμένη εκκλησία.

Στο βίο τοῦ Ἁγίου Εὐλογίου Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας διαβάζουμε ὅτι ὁ ἅγιος Ἰουλιανός Ἀντινόης, φανερώθηκε μία ἡμέρα σέ ὀπτασία στον ἅγιο Εὐλόγιο για να τον καλέσει να ἀνακαινίσει τον ἐρειπωμένο ναό του. Στη δική μας περίπτωση, ἡ Παναγία ἔσπρωξε κάποιον να ἰσοπεδώσει  τά ἐρείπια τοῦ ναοῦ της, τά ὀποία προφανῶς ἐμπόδιζαν την καλλιέργεια τοῦ χωραφιοῦ. Μετά ἀπὸ αὐτὸ τὸ γεγονός, μὲ τὴν ἄδεια τῶν ἰδιοκτητῶν τοῦ κτήματος, Παναγιώτου και Γεωργίου Χατζηπαναγιώτου καὶ με τη συνεργασία τοῦ κυρίου Γιώργου Φιλοθέου, ἀρχαιολόγου στο Τμῆμα Ἀρχαιοτήτων, τοῦ ὁποίου ἡ προσφορά του για τὴν ἀναστήλωση τῆς ἐκκλησίας ἦταν καθοριστική. Αφού καθαρίσαμε τὸ χῶρο τῶν ἐρειπίων, φανερώθηκαν τὰ θεμέλια καὶ τὸ δάπεδο τῆς ἐκκλησίας. Τά θεμέλια τοῦ ναοῦ σώθηκαν ὁλόκληρα και γερά. Κι ὅταν τά θεμέλια εἶναι γερά, τὸ οἰκοδόμημα μπορεῖ να ξανακτιστεῖ. Ὅταν ἡ ρίζα τοῦ δένδρου εἶναι ζωντανή, το δένδρο ἀνανεώνεται και γίνεται το ἴδιο ὅπως προτοῦ κοπεῖ. 

Ἡ χαρὰ καὶ ἡ συγκίνησή μας μπροστὰ στὴν ἀνακάλυψη τῶν θεμελίων τοῦ ναοῦ ἦταν μεγάλη. Τὸ θαῦμα τῆς ἀναστηλώσεως τῆς ἐκκλησίας ἄρχισεν. Τὰ ἐρειπωμένα θεμέλια ἦταν ζωντανά. «Καὶ ἰδοὺ σεισμὸς καὶ προσήγαγε τὰ ὁστὰ ἐκάτερον πρὸς τὴν ἁρμονίαν αὐτοῦ. Καὶ εἶδον· καὶ ἰδοὺ ἐπ’ αὐτὰ νεῦρα καὶ σάρκες ἐφύοντο, καὶ ἀνέβαινεν ἐπ’ αὐτὰ δέρμα ἐπάνω. Καὶ εἰσῆλθεν εἰς αὐτὰ τὸ πνεῦμα καὶ ἔζησαν καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῶν ποδῶν αὐτῶν, συναγωγὴ πολλὴ σφόδρα». Τὸ πνεῦμα καὶ ἡ χάρη τῆς Παναγίας ἐπεφέροντο ἐπὶ τῶν ἐρειπίων. 

Στὶς 21 Ἰουνίου τοῦ 2013 ἄρχισεν ἡ ἀναστήλωση, μὲ πρωτομάστορα τὸ Γεώργιο Νικολάου ἐξ Ὀλυμπίων καὶ μαστόρους τὸ Χριστάκη Λάμπρου ἐξ Ὀρμήδειας καὶ Μαρῖνο Ἀντωνίου ἐκ Ξυλοφάγου. Βοηθοὶ καὶ συμπαραστάτες στὸ ἔργο ὁ Μιχάλης Σαραντάρης καὶ ὁ Νικόλαος Παπαντωνίου καὶ τὰ παιδιὰ τῆς Παναγίας Νεκτάριος, Μάριος, Χρῆστος, Ὀδυσσέας καὶ Πέπε ἀπὸ τὴν Ρουμανία. Σημαντικὴ ἦταν καὶ ἡ βοήθεια τοῦ ρωμαλέου Ἀντρέα ἐκ Ρουμανίας. Κοντὰ σὲ αὐτοὺς καὶ ἄλλοι πολλοὶ ἐθελοντὲς ὅλων τῶν ἡλικιῶν συνέδραμαν γιὰ τὸ κτίσιμο τοῦ ναοῦ.

Οἱ πέτρες καὶ τὰ κεραμίδια παλαιά, μαζεμένα μὲ πολὺ κόπο, ἀπὸ χαλασμένα σπίτια, ἀρχικά προορισμένα γιὰ το κτίσιμο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, χρησιμοποιήθηκαν τελικά γιὰ τὴν ἀναστήλωση τοῦ ἐρειπωμένου ναοῦ. Ἡ προσφορὰ τοῦ προέδρου τῆς κοινότητας Νέστορα Μιχαήλ γιὰ τὸν καθαρισμὸ τοῦ χώρου καὶ τὴν μεταφορὰ τῶν ὑλικῶν και πόσιμου νερού, ἡ δωρεὰ τσιμέντων καὶ ἀσβέστη ἀπὸ τὸ Θεόδωρο Ζωνιὰ καθῶς καὶ οἱ πρῶτες εἰσφορὲς εὐσεβῶν χριστιανῶν ποὺ χωρὶς νὰ ζητήσουμε προσέφεραν, ἦταν το έναυσμα γιὰ νὰ ξεκινήσει τὸ ἔργο. Ἡ ἀναστήλωση τῆς ἐκκλησίας ἀγκαλιάστηκε μὲ ἀγάπη καὶ ἐνθουσιασμὸ ἀπὸ ὅλους. 

Στὸ χωριό μας ἔχουμε τὴν εὐλογία νὰ ὑπάρχουν πολλὲς ἐκκλησίες ἁγίων. Ὁλες πρὸς τὰ βορειονατολικὰ τοῦ χωριοῦ. Αὐτὸ ποὺ μᾶς ἔλειπε ἦταν καὶ ἕνας ναὸς ἀφιερωμένος στὴν Παναγία, τὸν ὀποῖον ἀποκτήσαμε στὴ δυτικὴ πλευρὰ τοῦ χωριοῦ. Τὰ ἀρχαία μνημεῖα τῆς κοινότητας εἶναι τοῦ 16^ου καὶ τοῦ 18^ου αἰῶνος. Ἡ ἀναστηλωμένη ἐκκλησία τῆς Παναγίας πάνω στὰ θεμέλια τοῦ 12^ου αἰῶνος ἐπέκτεινε τὴν ἱστορία τοῦ χωριοῦ αἰῶνες πίσω, στη Βυζαντινή ἐποχή ὅπου ἡ Κύπρος ἦταν ἐπαρχία τῆς Ρωμηοσύνης καὶ τὴν συνέδεαν στενοὶ δεσμοὶ μὲ τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ τὸν πολιτισμό της. Νοερῶς μεταφερόμεθα αἰῶνες πίσω καὶ βλέπουμε τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ζοῦσαν σ’ αὐτὸν τὸν χῶρο καὶ οἱ ὁποῖοι λειτουργούνταν καὶ προσεύχονταν σ’ αὐτὸν τὸν ὡραῖο βυζαντινὸ ναό. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ θὰ ἦταν ποιμένες ποὺ ἔβοσκαν τὰ πρόβατά τους στὰ γύρω βουνὰ καὶ καλλιεργοῦσαν τὴ γῆ καὶ ἀπολάμβαναν τοὺς καρπούς της. Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι κουβαλοῦσαν μέσα τους τὴν πνευματικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. Τρέφονταν μὲ τοὺς χυμοὺς τῆς χιλιόχρονης παράδοσης τῆς Ρωμηοσύνης, γι’ αὐτὸ καὶ ἐκτιζαν τέτοιους ναούς, ἔργα τέχνης, καὶ εἶχαν τὴ φιλοκαλία νὰ τοὺς ἁγιογραφοῦν μὲ ἐξαίρετης τέχνης ἁγιογραφίες. 

Ἡ ἐκκλησία ἀναστηλώθηκε σὲ δύσκολους καιροὺς κρίσης. Κρίσεις πάντοτε ὑπῆρχαν σ’ αὐτὸν τὸν τόπο. Οἱ ἄνθρωποι ὅμως μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας τὶς ξεπερνοῦσαν καὶ μᾶς ἄφησαν μνημεῖα καὶ τόπους προσευχῆς σπουδαία καὶ τὸ σπουδαίοτερο μᾶς ἄφησαν ἁγίους καὶ μάρτυρες καὶ νεομάρτυρες καὶ ἥρωες ποὺ ἁγίασαν μέσα σ’ αὐτούς τους χώρους. «Αὐτὰ τὰ ἐκκλησάκια», ὅπως λέει καὶ ὁ ποιητής, δείχνουν «τὸ πεῖσμα τοῦ λαοῦ ποὺ βάσταξε αἰῶνες».    

Τὸ ὅτι σήμερα, μέσα σ’ αὐτήν τη διαφθορά, στὴν κρίση ἀξιῶν καὶ τῶν θεσμῶν ὑπάρχουν μάστοροι ποὺ μποροῦν να κτίζουν τέτοιους ναοὺς κομψοτεχνήματα, ὅπως τοὺς παλαιοὺς, εἶναι μιὰ ἐλπίδα ὅτι αὐτὸς ὁ τόπος μπορεῖ νὰ σωθεῖ. Μπορεῖ νὰ βρεθοῦν ἄνθρωποι ἰκανοὶ ποὺ θὰ ἀναστηλώσουν τὰ ἐρείπια τῆς κοινωνίας ποὺ ζοῦμε καὶ με τὴ βοήθεια τῆς Παναγίας να σωθεῖ αὐτὸς ὁ τόπος καὶ να συνεχίσει ὁ ἑλληνισμός καὶ ὁ χριστιανισμὸς σ’ αὐτὴν τὴ νῆσο. Ἡ ἀναστήλωση ἐκ τῶν ἐρειπίων τοῦ ὄμορφου αὐτοῦ ναοῦ μᾶς δείχνει τὴ δυνατότητα νὰ ἀναστηλώσουμε καὶ τὰ ἐρείπια τῆς δικῆς μας ψυχῆς καὶ ζωῆς.

Πανιερώτατε, πρὸ ἑνὸς χρόνου οἱ πέτρες τῶν ἐρειπίων ἦταν καταφυγὴ τῶν λαγωῶν. Ἀπὸ σήμερα ὁ τόπος τοῦτος θὰ εἶναι ἡ καταφυγὴ τῶν Χριστιανῶν. Θὰ εἶναι πνευματικὸ ἀναψυκτήριο, τόπος ἀναψυχῆς τῶν κοπιώντων καῖ πεφορτισμένων. Λιμένας ὅπου θὰ βρίσκουν σωτηρία καὶ γαλήνη ἀπό τις τρικυμίες τῆς ζωῆς. 

Ἡ χαρά μας εἶναι μεγάλη γιὰ τη δωρεάν ποὺ μᾶς ἐπεφύλαξε ἡ Παναγία. Ἐζήσαμε τὴν παρουσία της καὶ αἰσθανθήκαμε τη χάρη καὶ νοιώσαμε ὅτι τὸ κτίσιμο τῆς ἐκκλησίας ἦταν ἔργο δικό της καὶ ὅτι οἱ μάστορες καὶ οἱ ἐργάτες ἁπλῶς ἐδάνεισαν τὰ χέρια τους γιὰ νὰ ἐκτελεστεῖ τὸ ἔργο. Βιώσαμε τὶ θὰ πεῖ ἀχειροποίητος καὶ ἀγγελόκτιστος ναός. Μαζί μας χαίρεται καὶ ἡ κτίσις ποὺ ἁγιάσθηκε μὲ τὸ κτίσιμο τοῦ ναοῦ. Τὰ βουνὰ σκιρτοῦν ἀπό τὴ θέα τοῦ κάλλους τῆς ἐκκλησίας. Τα πεῦκα τῆς νερουπιάς σκορπίζουν την εὐωδία τους ὡς θυμίαμα μπροστὰ στὴν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου. Οἱ λαξιὲς μὲ τοὺς ἐλαιῶνες «ἀγαλιάσει ἀγαλιάσονται» διότι ἡ μητέρα τοῦ ελέους θὰ σκορπίζει τὴν εὐλογία τῆς ἐπάνω τους καὶ θὰ καρποφοροῦν γιὰ νὰ ἀνάβουν τά καντήλια καὶ νἀ τρέφονται οἱ πένητες. Ὁ πετρόβουνος ἀνασηκώνει τὴν κορυφή του πίσω ἀπὸ τὰ βουνὰ ποὺ περιστοιχίζουν αμφιθεατρικά τὴν ἐκκλησία καὶ καταφέρνει νὰ δεῖ τὸν τροῦλλο τοῦ ναοῦ μὲ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ καὶ θεᾶται καὶ αὐτὸς τοῦ κάλλους τούτου.

Οἱ κόνιζες παραχωροῦν τη θέση τους στα κυπαρίσσια καὶ οἱ μυρσῖνες θὰ περιστοιχίζουν τὴν αὐλή τῆς ἐκκλησίας. “Καὶ ἀντὶ τῆς στοιβῆς ἀναβήσεται κυπάρισσος, ἀντί, δὲ τῆς κονύζης ἀναβήσεται μυρσίνη, καὶ ἔσται Κυρίῳ εἰς ὄνομα, καὶ εἰς σημεῖον αἰώνιον, καὶ οὐκ ἐκλείψει.”   Οἱ πέρδικες καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ περιίπτανται με χαρὰ γύρω ἀπὸ τὴν ἐκκλησία καὶ δοξολογοῦν τὸ Θεὸ μὲ τὸ κελαήδημά τους. «Ὠς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου Κύριε τῶν δυνάμεων! Επιποθεί και εκλείπει η ψυχή μου εις στας αυλάς του Κυρίου. Καὶ γὰρ στρουθίον εὗρεν ἑαυτῷ οἰκιαν καὶ τρυγὼν νοσσίαν ἑαυτῇ, οὗ θήσει τὰ νοσσία ἑαυτῆς». Τὰ πουλιὰ θὰ ξεδιψοῦν στὴ βρύση τῆς αὐλῆς τῆς Παναγίας καὶ οἱ διψασμένοι, ἀπὸ τὸ ὕδωρ τὸ ζωήρρητον  ποὺ θὰ ἀναβλύζει ἀπὸ τὸ ἅγιο εἰκόνισμά της. 

Ἡ ἐκκλησία θὰ ἐορτάζει τὸ Γενέθλιο τῆς Θεοτόκου καὶ τὴν Παρασκευὴ τῆς Διακαινησίμου, τὴν Ζωοδόχο Πηγή. 

Εὐχαριστοῦμε Πανιερώτατε γιὰ τὴν εὐλογία ποὺ μᾶς δώσατε νὰ ἀναστηλώσουμε τὴν ἐκκλησία καὶ γιὰ τὴν ἐδώ σήμερα παρουσία σας στὰ θυρανοίξια τοὺ ναοῦ.

Τέλος, σὲ ὅσους προσέφεραν ἐκ τοῦ ὑστερήματος ἤ τοῦ περισσεύματός τους, ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο συνέβαλαν στην ἀναστήλωση τῆς ἐκκλησίας, εὐχόμεθα ἡ χάρις τῆς Παναγίας νὰ τοὺς ἐπισκιάζει. Αμήν.

*Ως γνωστόν αποφεύγω συστηματικά να δημοσιεύω τόσο εκτενή κείμενα που αναφέρονται μάλιστα με τόσο συγκεκριμένες λεπτομέρειες για ανθρώπους άγνωστους στους πολλούς.
Αν κάνω εξαίρεση με την παρούσα ανάρτηση οφείλεται σε δύο βασικά λόγους:
1.) Επειδή χρωστώ πολλά στον π. Ιωάννη Καλλή, που με εισήγαγε στη λειτουργική ζωή και με δίδαξε τα λίγα -από δική μου αμέλεια και μόνον- που ξέρω για το Τυπικό της Εκκλησίας.
2.) Επειδή η φωτογραφία του παρεκκλησίου της Παναγίας στην κοινότητα Τερσεφάνου της Κύπρου (που προτάσσεται της ανάρτησης), καθώς και οι υπόλοιπες φωτογραφίες (που κοσμούν το κείμενο και παρουσιάζουν όψεις του παρεκκλησίου του Αγίου Δημητριανού στην ίδια κοινότητα) απεικονίζουν δύο αληθινά αριστοτεχνήματα σύγχρονης εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής.