ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΑΚΑΘΙΣΤΟ ΥΜΝΟ

ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΑΚΑΘΙΣΤΟ ΥΜΝΟ

Του θεολόγου κ. Ανδρέα Κυριακού

======

Ενώ ο αυτοκράτορας Ηράκλειος πολεμούσε τους Πέρσες στην Ασία οι Άβαροι, βρίσκοντας τη Βασιλεύουσα αφύλακτη εισβάλλουν στη Θράκη κατευθυνόμενοι προς την Πόλη από την ξηρά, ενώ ο στόλος τους την προσβάλλει από τη μεριά της θάλασσας. Ο πατριάρχης Σέργιος ενισχύει τον ταλαιπωρημένο λαό και τους λιγοστούς στρατιώτες περιφέροντας την εικόνα της Θεοτόκου. Ενώ ετοιμάζονταν για την τελική έφοδο για την κατάληψη της Πόλης φοβερή καταιγίδα κατάστρεψε το στόλο του που είχε αγκυροβολήσει στον Κεράτιο Κόλπο. Μετά την ανέλπιστη αυτή νίκη όλος ο λαός έψαλλε τον Ακάθιστο Ύμνο ευχαριστώντας την Θεομήτορα. 

Την εποχή του Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου πάλι η Θεοτόκος προστάτεψε την Πόλη από τις στρατιές των Αγαρηνών. Ακόμη την εποχή του Λέοντος Γ΄ του Ισαύρου η Πόλη γλύτωσε από την επιβουλή των Αγαρηνών με τις πρεσβείες της Θεοτόκου. Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι έργο του Αγίου Ρωμανού του Μελωδού που έζησε τον Στ΄ αιώνα και καταγόταν από τη Συρία (αυτός έγραψε τους 24 οίκους) και του Αγίου Ιωσήφ του Υμνογράφου που καταγόταν από τη Σικελία και έζησε στη Θεσσαλονίκη τον 9ο αιώνα που έγραψε τον κανόνα του Ακαθίστου Ύμνου. 

Ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλλεται τμηματικά (μαζί με το Μικρό Απόδειπνο) τις τέσσερις πρώτες Παρασκευές της Μ. Τεσσαρακοστής, ενώ ολόκληρος ψάλλεται στις ενορίες την Παρασκευή της Ε΄ εβδομάδος των Νηστειών. 

Όσον αφορά το περιεχόμενο  των 24 οίκων ο υμνογράφος μιλά για τα γεγονότα της ζωής του Χριστού από τη Συλλήψή Του (δηλαδή την ημέρα του Ευαγγελισμού) μέχρι και τη φυγή στην Αίγυπτο. Αυτό είναι λακωνικά το περιεχόμενο των γραμμάτων Α-Μ. Από το γράμμα Ν μέχρι και το Ω ο Υμνογράφος αναλύει τη σημασία της ενανθρωπήσεως του Χριστού, τονίζει τη σπουδαιότητα του προσώπου της Θεοτόκου και καλεί τους πιστούς να ανέβουν πνευματικά «Ξένον τόκον ίδοντες ξενωθώμεν του κόσμου τον νουν εις ουρανούς μεταθέντες». Δεν είναι τυχαίο ότι η Εκκλησία θέσπισε να ψάλλεται ο Ύμνος αυτός τη Σαρακοστή, διότι το Μάρτιο έγινε ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, που τόσο εξυμνείται σ’ αυτόν. Κλείνω με δυο λόγια για τον υπέροχο και αξεπέραστο Κοντάκιο που αρχίζει με τη φράση: «Τη Υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια…». Στη Βυζαντινή αυτοκρατορία δεν υπήρχε εθνικός ύμνος. Τη θέση του κατελάμβανε ο ύμνος αυτός. Δεν τον ψάλλουμε αναπολώντας μόνο τα παλιά αλλά αποζητώντας, εδώ και τώρα, τη βοήθεια της Θεοτόκου: «αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον»…