Η ‘’ΣΥΜΒΟΛΗ’’ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ΄, ΣΤΙΣ ΦΙΛΕΝΩΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑ

Η ‘’ΣΥΜΒΟΛΗ’’ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ΄, ΣΤΙΣ ΦΙΛΕΝΩΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑ

(Σχολιασμός με βάση κυρίως την ομολογιακή επιστολή του Αγίου Παϊσίου)

Του θεολόγου κ. Β. Χαραλάμπους

=====

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την επιστολή Οσίου Παϊσίου προς τον Αρχιμανδρίτη  Χαράλαμπο Βασιλόπουλο, αναφορικά με τις οικουμενιστικές και φιλενωτικές ενέργειες του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα. Με αυτή την επιστολή εκφράζει την αγωνία του για τα τεκταινόμενα, γράφοντας «Αλλά επειδή έφθασαν μέχρι το ερημητήριό μου θλιβερές ειδήσεις διά την Αγίαν Ορθοδοξίαν μας, επόνεσα πολύ και εθεώρησα καλό να τα γράψω αυτά που ένιωθα». 

«Επόνεσα κι εγώ» γράφει ο Όσιος  Παΐσιος «σαν τέκνον Της και εθεώρησα καλόν, εκτός από τις προσευχές μου, να στείλω κι ένα μικρό κομματάκι κλωστή (που έχω σαν φτωχός μοναχός), διά να χρησιμοποιηθή κι αυτό…». Ο Ομολογητής Γέροντας της Παναγούδας δεν παρέλειψε να ελέγξει τον Πατριάρχη, καταλογίζοντας μάλιστα ως αίτιο του οικουμενιστικού ολισθήματός του την κοσμική αγάπη. 

O Άγιος Γέροντας εκφράζοντας τον βαθύ πόνο του έγραφε: «Φαντάζομαι ότι θα με καταλάβουν όλοι, ότι τα γραφόμενά μου δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας βαθύς πόνος δια την γραμμήν και κοσμικήν αγάπην, δυστυχώς του πατέρα μας κ. Αθηναγόρα».

Σε ενυπόγραφη επιστολή του o Όσιος Παΐσιος (την οποία έγραψε μαζί με άλλους δύο ιερομονάχους της Μονής Σταυρονικήτα, ημερομηνίας 21 Νοεμβρίου 1968) αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής: «Το νόμισμα της αγάπης που κυκλοφορεί μετά από το ‘’κλείσιμο των δογμάτων’’ η επανίδρυσις της Μιας Εκκλησίας και τόσα άλλα  είναι ακατανόητα και κυριολεκτικώς βλάσφημα διά την Ορθόδοξο Εκκλησία…»

Θα ήταν παράλειψη να μη αναφερθούμε και στη ‘’συμβολή’’ του τότε Αρχιεπισκόπου Κύπρου Μακαρίου Γ΄, στις φιλενωτικές ενέργειες του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα.

Λίγο πριν την επίσκεψή του στη Ρώμη ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας, για να συναντηθεί με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Στ΄, είχε στείλει στις 25 Οκτωβρίου 1967, το εξής τηλεγράφημα στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄: «Eυχαρίστως γνωρίζομεν Υμετέραν λίαν αγαπητή και περισπουδάστω Μακαριότητι 26 Οκτωβρίου μεταβαίνομεν εις Βατικανόν προς επίσκεψιν Αυτού Αγιότητος Πάπα Παύλου Έκτου. Εν τη πεποιθήσει, ότι επίσκεψις ημών αύτη έσται ευλογημένη παρά Κυρίου εις προαγωγήν του διαλόγου της αγάπης, εις οικοδομήν της χριστιανικής ενότητος, εις ενίσχυσιν της ειρήνης εν τω κόσμω απεκδεχόμεθα τας αγίας Υμών προσευχάς και μετά βαθυτάτης αγάπης κατασπαζόμεθα Υμάς φιλήματι αγίω. Δουγκέρκη 25.10.1967. Πατριάρχης Αθηναγόρας»*.

Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄ απάντησε την μεθεπομένη με τηλεγράφημα. Το τηλεγράφημα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ είχε σταλεί καθ’ όν χρόνον ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας, βρισκόταν στο Βατικανό, στις 27 Οκτωβρίου 1967, και ήταν ως εξής: «Αυτού Παναγιότητα Πατριάρχην Αθηναγόραν, Βατικανόν.  Άσμενοι εδεξάμεθα τηλεγράφημα Υμετέρας γερασμιωτάτης Παναγιότητας, δι’ ου αγγέλλει ημίν Αύτη μετάβασιν Αυτής εις Βατικανόν προς επίσκεψιν Αυτού Αγιότητος Πάπα Παύλου Έκτου. Πληρούμεθα χαράς πολλής επί ιστορική συναντήσει και ευχάς ικετηρίους εκ βάθους ψυχής τω Θεώ αναπέμπομεν, όπως ευλογή δαψιλώς τας βουλάς Αυτής και ενεργείας προς προαγωγήν του πνεύματος της αγάπης και της ενότητος μεταξύ των Εκκλησιών Ορθοδόξου και Ρωμαιοκαθολικής, επ’ αγαθώ της καθ’ όλου Εκκλησίας και προς δόξαν του Ουρανίου Δομήτορος. Λευκωσία 27.10.1967. Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος»*.

Καταρχήν η Εκκλησία του Χριστού δεν έχει διαιρεθεί. Όσα σχίσματα κι αν έγιναν, όσοι κι αν αποκόπηκαν από την Μία Αγία Εκκλησία, όσοι αιρετικοί Πατριάρχες και Πάπες κι αν υπήρξαν, το Εκκλησιαστικό σώμα ούτε ελλιπές ήταν, ούτε διηρημένο. Η Εκκλησία ουδέποτε έχασε την Οικουμενικότητά της, ούτε έπαψε να είναι «από περάτων έως περάτων της γης», όπως ορθά χαρακτηρίζεται στα αρχαία λειτουργικά κείμενα. Ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης αναφέρει: «Η Αγία μας Ορθόδοξος Εκκλησία αποτελεί την Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν».

Το λεκτικό της απάντησης του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄«της ενότητος μεταξύ των Εκκλησιών Ορθοδόξου και Ρωμαιοκαθολικής, επ’ αγαθώ της καθ’ όλου Εκκλησίας» δεν είναι σύμφωνο με την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία. Είναι ατόπημα μεγάλο να θεωρούμε την Ορθόδοξη Εκκλησία, δηλαδή την Μίαν Αγία Εκκλησία, ως μέρος της ‘’καθ’ όλου Εκκλησίας’’.

Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς αναφέρει «Η Εκκλησία δεν είναι μόνο μία, αλλά και μοναδική. Εν τω Κυρίω Ιησού δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν πολλά σώματα, κατά τον ίδιον τρόπον δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν εν αυτώ πολλές Εκκλησίες. Εν τω θεανθρωπίνω αυτού σώματι η Εκκλησία είναι μία και μοναδική, όπως ο Θεάνθρωπος, ο  Χριστός, είναι ένας και μοναδικός»**.

Έγραφε με πόνο ο Όσιος Παΐσιος «Επειδή βλέπω τον μεγάλον σάλον που γίνεται στην Εκκλησίαν μας, εξ αιτίας των διαφόρων φιλενωτικών κινήσεων και των επαφών του Πατριάρχου μετά του Πάπα…».

«Τέτοιου είδους αγάπες» έλεγε ο Όσιος  Παΐσιος, «έχουν σκοπό την διάλυσιν και όχι την ένωσιν».  «Μετά λύπης μου» έγραφε ο Όσιος Παΐσιος «από όσους φιλενωτικούς έχω γνωρίσει, δεν είδα να έχουν ούτε ψίχα πνευματική, ούτε φλοιό. Ξέρουν όμως να ομιλούν για αγάπη και ενότητα ενώ οι ίδιοι δεν είναι ενωμένοι με τον Θεόν, διότι δεν Τον έχουν αγαπήσει. Θα ήθελα να παρακαλέσω θερμά της ενώσεως των Εκκλησιών είναι κάτι το πνευματικόν και ανάγκην έχουμε πνευματικής αγάπης, ας το αφήσουμε σε αυτούς που αγάπησανε πολύ τον Θεόν και είναι θεολόγοι, σαν τους Πατέρας της Εκκλησίας, και όχι νομολόγοι, που προσφέρανε και προσφέρουν ολόκληρο τον εαυτόν τους εις την διακονίαν της Εκκλησίας».

Πως μπορούν να παραβλέπονται οι παπικές πλάνες (η αίρεση του Filioque, το Παπικό πρωτείο, το Παπικό αλάθητο, η παπική πλάνη περί κτιστής Θείας Χάριτος κ.λ.π.) και να θεωρείται η Παπική ‘’εκκλησία’’ ως μέρος της ‘’καθ’ όλου Εκκλησίας’’, σύμφωνα με το λόγο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄; «Εν γαρ μικρά πλάνη πολύς ημάρτηται λόγος», λέγει ο Άγιος Βασίλειος.

Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς λέγει «Δεν υπήρξε ποτέ διαίρεσις της Εκκλησίας και δεν είναι δυνατόν να υπάρξη, πλην υπήρξε και θα υπάρξη έκπτωσις εκ της Εκκλησίας, κατά τον τρόπον, που πίπτουν τα ξερά και άγονα κλήματα από την θεανθρωπίνην και αιωνίως ζώσαν άμπελον, που είναι ο Κύριος Ιησούς Χριστός (Ιω. 13,16)**»

Επιλογικά ας αναφέρομε τι σημειώνει σε άρθρο του οΚαθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ  Δημήτριος Τσελεγγίδης, που τιτλοφορείται ‘’Είναι οι Ετερόδοξοι μέλη της Εκκλησίας;’’: «Η θεωρία των δύο ‘’πνευμόνων’’ του Χριστού. Η θεωρία αυτή έχει την πατρότητά της στον Ρωμαιοκαθολικισμό.  Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή ο Χριστός έχει ως ‘’πνεύμονές’’ Του τον  Ρωμαιοκαθολικισμό και την Ορθόδοξη Εκκλησία. Σήμερα, δυστυχώς, η θεωρία αυτή υιοθετήθηκε και από πολλούς Ορθόδοξους Ιεράρχες και λαϊκούς Ακαδημαϊκούς θεολόγους, μάλλον αβασάνιστα. Και τούτο, γιατί η θεωρία αυτή κρινόμενη από Ορθόδοξη άποψη όχι μόνο αθεολόγητη είναι, αλλά και κυριολεκτικά βλάσφημη»***.

*Εκκλησιατικό Περιοδικό ‘’Απόστολος Βαρνάβας’’ – Όργανον της Εκκλησίας Κύπρου (Ιαννουάριος-Φεβρουάριος 1968).

**Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς «Δογματική της Ορθοδόξου Εκκλησίας» (Αναδημοσίευση από τη γαλλική μετάφραση στον Ορθόδοξο Τύπο, 29/6/2007).

***Έκδοση (έκτακτη) ‘’Εν συνειδήσει’’ Ιεράς Μονής Μεγάλου Μετεώρου – Ιούνιος 2009.