ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟ ΜΑΤΘ. 5,19 Γ΄

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

ΕΙΣ ΤΟ ΜΑΤΘ. 5,19

"Ὅς οὖν ἐάν λύσῃ μίαν τῶν ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων"

Γ'

Του π. Θεόδωρου Ζήση

=====

2. Ἡ Χρυσοστομική ἑρμηνεία τοῦ χωρίου. Ποιές εἶναι οἱ «ἐλάχιστες» ἐντολές καί τί σημαίνει τό «ἐλάχιστος κληθήσεται».

Ἐπειδή λοιπόν καί οἱ «ἐλάχιστες», οἱ μικρές ἐντολές πρέπει νά τηροῦνται, ὅπως καί οἱ μεγάλες, εἴμαστε δέ ὑποχρεωμένοι «τηρεῖν πάντα» ὅσα διδάσκει τό Εὐαγγέλιο, ἡ παράβαση καί ἡ ἀκύρωση τῶν μικρῶν ἐντολῶν συνεπιφέρει τόν ἀποκλεισμό μας ἀπό τήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν καί ὄχι ἁπλῶς τήν μικρότερη, τήν ἐλάχιστη θέση ἐντός αὐτῆς. Ἄς παρακολουθήσουμε τό σκεπτικό τῆς ἑρμηνείας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τό ὁποῖο πειστικά ἀπαντᾶ στά ἐρωτηματικά καί στίς ἐπιφυλάξεις πού ἐγείρει ἡ συνήθης ἑρμηνεία.

Ἐξηγεῖ ἐν πρώτοις ὅτι ὁμιλώντας ὁ Χριστός γιά «ἐλάχιστες ἐντολές» δέν ἐννοεῖ τίς ἐντολές τοῦ νόμου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Γιά αὐτές εἶπε, ἀπολογούμενος πρός τούς Ἰουδαίους, πού τόν κατηγοροῦσαν ὅτι καταργεῖ τόν νόμο, ὅτι δέν ἦλθε νά τίς καταργήσει ἀλλά νά τίς συμπληρώσει·«Μή νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τόν νόμον ἤ τούς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλά πληρῶσαι»[7]. Ἀφοῦ λοιπόν ἀποστόμωσε τούς κατηγόρους του γιά τήν παλαιά νομοθεσία, ἀρχίζει τώρα καί ὁμιλεῖ γιά τήν δική του νομοθεσία, τήν μέλλουσα νομοθεσία, τήν ὁποία ἀμέσως παρουσιάζει στούς ἑπομένους στίχους ἀντιπαραθέτοντάς την μέ τήν Παλαιά: «Ἐρρέθη τοῖς ἀρχαίοις... Ἐγώ δέ λέγω ὑμῖν». Μέ τό «ὅς οὖν ἐάν λύσῃ μίαν τῶν ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων» δέν ἐννοεῖ τήν παλαιά νομοθεσία ἀλλά τήν νέα νομοθεσία, πού ἐπρόκειτο νά διδάξει· «Οὐχ ὑπέρ τῶν παλαιῶν νόμων εἴρηκεν, ἀλλ᾽ ὑπέρ ὧν αὐτός ἔμελλε νομοθετεῖν»[8].

Καί γιά ποιό λόγο αὐτές τίς ἐντολές τῆς νέας νομοθεσίας τίς ἐκάλεσε ἐλάχιστες, ἐνῶ εἶναι τόσο μεγάλες καί ὑψηλές; Ἐπειδή ἐπρόκειτο ὁ ἴδιος νά εἰσαγάγει αὐτήν τήν νομοθεσία. Ὅπως λοιπόν ταπείνωσε τόν ἑαυτό του καί ὁμιλεῖ πολλές φορές μέ μετριοφροσύνη γιά τόν ἑαυτό του, ἔτσι ὁμιλεῖ ταπεινά καί γιά τήν νομοθεσία του, διδάσκοντας ὅλους καί μέ αὐτό νά εἴμαστε σέ ὅλα μετριόφρονες. Ἐπειδή μάλιστα οἱ καχύποπτοι θά ἔλεγαν ὅτι αὐτά εἶναι καινοτομίες, χρησιμοποιεῖ μετριασμένες ἐκφράσεις. Ἐπίσης τό «ἐλάχιστος ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» δέν πρέπει μέ κανένα ἄλλο τρόπο νά ἑρμηνευθεῖ, ἀλλά ὅτι σημαίνει κόλαση καί γέεννα. Βασιλεία ἄλλωστε δέν σημαίνει μόνο τήν ἀπόλαυση, ὁπότε θά ἐσήμαινε μικρή ἀπόλαυση, ἀλλά σημαίνει καί τόν καιρό τῆς ἀναστάσεως, τήν φοβερή δευτέρα παρουσία. Διαφορετικά θά ἦταν παράλογο, ἀδικαιολόγητο, αὐτός πού ὀνομάζει τόν ἀδελφό του μωρό[9] καί παραβαίνει μία ἐντολή νά ὁδηγεῖται στήν γέεννα τοῦ πυρός, ἐνῶ αὐτός πού τίς ἀκυρώνει ὅλες καί ὁδηγεῖ σ᾽ αὐτό καί ἄλλους, νά εἰσάγεται στήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Δέν ἐννοεῖ, λοιπόν, αὐτό, ἀλλά ὅτι κατά τόν καιρό ἐκεῖνο θά εἶναι «ἐλάχιστος», δηλαδή «ἀπερριμμένος, ἔσχατος». Καί ὁ ἔσχατος ἀσφαλῶς τότε θά πάει στήν κόλαση. Λόγῳ τῆς σπουδαιότητος αὐτῆς τῆς ἑρμηνείας τήν παραθέτουμε αὐτολεξεί:

«Τίνος οὖν ἕνεκεν ἐλαχίστας αὐτάς ἐκάλεσε, καίτοι οὕτω μεγάλας καί ὑψηλάς οὔσας; Ἐπειδή αὐτός τήν νομοθεσίαν εἰσάγειν ἔμελλεν. Ὥσπερ γάρ ἑαυτόν ἐταπείνωσε, καί μέτρια πολλαχοῦ περί ἑαυτοῦ φθέγγεται· οὕτω καί περί τῆς ἑαυτοῦ νομοθεσίας, παιδεύων ἡμᾶς κἄν τούτῳ πανταχοῦ μετριάζειν. Ἄλλως δέ καί ἐπειδή καινοτομίας ἐδόκει τις ὑποψία εἶναι, ὑπεσταλμένως τέως κέχρηται τῷ λόγῳ. Ὅταν δέ ἀκούσῃς ἐλάχιστον ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν, μηδέν ἄλλο ὑπόπτευε ἤ γέενναν καί κόλασιν. Βασιλείαν γάρ οἶδεν οὐχί τήν ἀπόλαυσιν μόνον λέγειν, ἀλλά καί τόν καιρόν τῆς ἀναστάσεως, καί τήν παρουσίαν ἐκείνην τήν φοβεράν. Ἐπεί πῶς ἄν ἔχοι λόγον, τόν μέν εἰπόντα τόν ἀδελφόν μωρόν, καί μίαν παραβάντα ἐντολήν, εἰς τήν γέενναν ἐμπεσεῖν· τόν δέ ὅλας λύοντα, καί ἑτέρους εἰς τοῦτο ἐνάγοντα, ἐν τῇ βασιλείᾳ εἶναι; Οὐ τοίνυν τοῦτό φησιν, ἀλλ᾽ ὅτι ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ ἐλάχιστος ἔσται, ἀπεῤῥιμμένος, ἔσχατος· ὁ δέ ἔσχατος πάντως εἰς τήν γέενναν ἐμπεσεῖται τότε»[10].

(Συνεχίζεται)