«Ο νους του ανθρώπου είναι ένα κομμάτι κομμένο από πάνω στον Θεόν», «το σώμα το έκαμε πρωτύτερα» - π. Ιωσήφ Βατοπαιδινός

«Ο νους του ανθρώπου είναι ένα κομμάτι κομμένο από πάνω στον Θεόν», «το σώμα το έκαμε πρωτύτερα» - π. Ιωσήφ Βατοπαιδινός

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

=====

Στην ιστοσελίδα που επιγράφεται (Ι. Μ. ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ) Vatopedi.gr και στην Πεμπτουσία, σε βίντεο που τιτλοφορείται «Η υπακοή γίνεται για την αγάπη του Χριστού», με ομιλία του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού, που έγινε στο Συνοδικό της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, στο οποίο  μεταξύ άλλων αναφέρει  τα εξής: «Ο νους είναι θεοειδής. Ο νους του ανθρώπου είναι ένα κομμάτι κομμένο από πάνω στον Θεόν. Αυτό το έκανε ο Χριστός με το φύσημά του. Ο Λόγος του Θεού ο Τεχνουργός, ο Δημιουργός των σύμπαντων όντων. Όλα τα άλλα επρόσταξε κι έγιναν. Τον άνθρωπο βλέπετε φύσηξε από μέσα του και το κατασκεύασε, αυτός είναι ο νους. Το πήρε από το σώμα του. Το έκαμε πρωτύτερα απ’ το χώμα. Τον νου, την λογικότητα την έκαμε από πάνω του. Αυτή λοιπόν είναι η θεοειδία». 

Κατ’ αρχή θα πρέπει παρενθετικά να σημειώσουμε, ότι ο σκοπός του κειμένου δεν είναι να παρατεθεί η όλη Πατερική ορολογία περί νοός και ψυχής, αλλά να καταδειχθεί το άτοπο που δίδαξε ο π. Ιωσήφ Βατοπαιδινός ότι δηλαδή «ο νους του ανθρώπου είναι ένα κομμάτι κομμένο από πάνω στον Θεόν.  Αυτό το έκανε ο Χριστός με το φύσημά του». Mάλιστα κάνει πιο εμφαντικό το άτοπο που δίδαξε, σημειώνοντας ότι «τον νου, την λογικότητα την έκαμε από πάνω του».

«Πολλοί ενόμισαν, ότι το εμφύσημα αυτού ήν η ψυχή, και ότι εκ της ουσίας του Θεού μετεδόθη τω σώματι η ψυχή. Έστι δε πολλής ου μόνον ανοίας, αλλά και ατοπίας μεστός ο λόγος,  ει γαρ εκ της ουσίας του Θεού η ψυχή, ουχ εχρήν αυτώ μεν είναι σοφήν, εν άλλω δε μωράν και ασύνετον, ουδέ εν τούτω μεν είναι ψυχήν δικαίαν, εν ετέρω δε άδικον. Η γαρ του Θεού ουσία ου μερίζεται, ουδέ αλλοιούται, αλλ’ εστίν αναλλοίωτος.  Το εμφύσημα λοιπόν του Θεού ή του Αγίου Πνεύματος εστιν ενέργεια» λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Τα λόγια αυτά του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου βοηθούν να αντιληφθούμε του μέγεθος τους ατοπήματος του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού.

Γιατί χωρίς διάκριση και χωρίς ανασκευή, προβάλουν τα άτοπα του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού, που δεν είναι με βάση τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας; Δεν αντιλαμβάνονται ότι κάνουν μέτοχους των ατόπων που δίδαξε, όσους εμπαθώς θεωρούν εκ των προτέρων χρέος των να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα; Γιατί προβάλουν το άτοπο ότι ‘’ο νους του ανθρώπου είναι ένα κομμάτι κομμένο από πάνω στον Θεόν’’; «Τον νου, την λογικότητα την έκαμε από πάνω του (εννοεί ο Θεός)», αναφέρει ο π. Ιωσήφ Βατοπαιδινός, προς ισχυροποίηση του ατοπήματός του. «Έστι δε πολλής ου μόνον ανοίας, αλλά και ατοπίας μεστός ο λόγος’’, κατά τον Άγιο Ιωάννη τον  Χρυσόστομο.

Εξ αφορμής της αναφοράς του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού, ότι «τον νου, την λογικότητα την έκαμε από πάνω του», πέραν του ότι καταδείχθηκε το άτοπο και αθεολόγητο «έκαμε από πάνω του», είναι σωστό να αναφέρουμε όσο αφορά την ταύτιση νου και λογικότητας δύο επισημάνσεις από το βιβλίο του Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου ‘’Εμπειρική Δογματική της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Κατά τις προφορικές παραδόσεις του π. Ιωάννου Ρωμανίδη’’ Τόμος Β΄.

(α)«Οι Πατέρες, πέραν του ότι μιλούσαν για νου και λόγο, έκαναν και την διάκριση μεταξύ του νου και της λογικής. Άλλο είναι το έργο του νου και άλλο είναι το έργο της λογικής»*.

(β)«Στην πατερική παράδοση φαίνεται, ίσως για πρώτη φορά, στον Μακάριο Αιγύπτιο, όπου γίνεται μια διαφοροποίηση μεταξύ λόγου και νου και ταυτίζεται ο νους με την λειτουργία μέσα στην καρδιά του ανθρώπου και ο λόγος πλέον, μαζί με τη λέξη διάνοια, ταυτίζονται με την λογική του ανθρώπου»*.

Θα πρέπει επίσης να αναφερθούμε επίσης και στο άτοπο που δίδαξε στην ομιλία αυτή σημειώνοντας ότι, το σώμα «το έκαμε πρωτύτερα απ’ το χώμα».  Είναι σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας το ατόπημα; Γιατί το προβάλλουν χωρίς καμιά ανασκευή. Δεν είναι σύμφωνο με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας, ότι δηλαδή το σώμα «το έκαμε πρωτύτερα απ’ το χώμα». «Βασική διδασκαλία της Εκκλησίας μας, είναι ότι το σώμα δεν προϋπήρχε της ψυχής ούτε η ψυχή προϋπήρχε του σώματος, αλλά η ψυχή και το σώμα δημιουργήθηκαν ταυτοχρόνως.»*

«Την ψυχήν ούτε γαρ προυφίσταται του σώματος, ούτε μεθυφίσταται. Αλλ’ άμα τη τούτου γενέσει κτίζεται και αυτή» αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης (Κλίμαξ, Λόγος Κστ΄). 

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στα Εκατόν Πεντήκοντα Κεφάλαια (Συγγράμματα Τόμος Ε΄)  αναφέρει ότι «Η μέντοι ψυχή συνέχουσα το σώμα, ω και συνεκτίσθη, πανταχού του σώματος εστίν… »

«Η ψυχή όλη δι όλου του σώματος χωρεί και ομοχρόνως εν τη ζωή γίνεται» λέγει ο Άγιος  Γρηγόριος Νύσσης στο σύγγραμμά του «Εξήγησις του Άσματος των Ασμάτων», Λόγος Ζ΄.  Σαφώς δεν προηγείται το σώμα της ψυχής, αλλ’ η ψυχή γίνεται «ομοχρόνως» με το σώμα. Είναι χαρακτηριστική αυτή η ρήση του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, με το «ομοχρόνως» να επεξηγεί πλήρως ότι «άμα το σώμα και  η ψυχή». «Ούτε γαρ σώμα προ της ψυχής αφίστατο, ούτε ψυχή προ του σώματος» αναφέρει ο Άγιος Αναστάσιος ο Σιναΐτης, P.G. 89,724. Πως δύναται να ισχυριστεί κανένας, ότι «το σώμα πρώτον γέγονεν και η ψυχή ύστερον» εάν θέλει ορθοδόξως να φρονεί; 

Γιατί αδιακρίτως και χωρίς ανασκευή προβάλλλουν τα άτοπα π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού, με την επικιδυνότητα να ‘’αναπαραχθεί’’ και να επισύρει το δεδηλωμένο εκ των προτέρων αδόκιμο ζηλωτικό χρέος, για εμπαθή και κακόδοξη ‘’ανάλυσή’’ του; 

*Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου ‘’Εμπειρική Δογματική της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Κατά τις προφορικές παραδόσεις του π. Ιωάννου Ρωμανίδη’’ Τόμος Β΄.