Η ΜΕΤΑΠΤΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ

Η ΜΕΤΑΠΤΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ

Του Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου

=====================

Η κοινωνία των ανθρώπων, από παλαιά μέχρι σήμερα, δεν είναι όπως την έχει καθορίσει ο Θεός με την δημιουργία των Πρωτοπλάστων. Όταν διαβάζη κανείς το βιβλίο της Γενέσεως καταλαβαίνει ότι το πρώτο ανδρόγυνο ζούσε στον Παράδεισο αγγελικό βίο. Είχε σχέση και κοινωνία με τον Θεό, μεταξύ τους και την κτίση. Και αυτό γινόταν με την πλούσια παρουσία της Χάριτος του Θεού. Η σχέση με τον Θεό ήταν προσωπική, συνομιλούσαν μαζί Του «πρόσωπον προς πρόσωπον», η σχέση του Αδάμ με την Εύα ήταν αγγελική, αλλά και η επικοινωνία με την κτίση κατά πάντα ευλογημένη, αφού η κτίση δεν δεχόταν κανένα βιασμό από τον άνθρωπο.

Το σχήμα που επικρατούσε ήταν ότι η ψυχή του ανθρώπου, δια του νοός, τρεφόταν από την Χάρη του Θεού, το σώμα λάμβανε δύναμη από αυτήν την εμπειρία της ψυχής. Επομένως, ο άνθρωπος ήταν πνευματικός. Στην συνέχεια το φως του Θεού, που υπήρχε πλούσια μέσα στον άνθρωπο ακτινοβολούσε σαν σε καθρέπτη σε όλη την κτίση.

Μετά, όμως, την αμαρτία αντιστράφηκε όλη αυτή η κατάσταση. Η ψυχή έπαυσε να κοινωνή με τον Θεό, δεν δεχόταν πια το φως της ακτίστου δόξης του Θεού, γι’ αυτό απομυζούσε το σώμα, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται τα ψυχικά πάθη της φιλοδοξίας, της υπερηφανείας και της αλαζονείας.

Έτσι, τώρα το σώμα υποφέρει από αυτήν την κατάσταση της ψυχής. Αλλά και το σώμα αντί να τρέφεται από την ψυχή, προσπαθεί τώρα να τρέφεται από την κτίση και έτσι αναπτύσσονται τα πάθη της φιληδονίας, της φιλαργυρίας και πολλά άλλα. Το αποτέλεσμα με αυτόν τον τρόπο είναι ότι βιάζεται η κτίση και δημιουργείται το οικολογικό πρόβλημα.

Έτσι, η κοινωνία των ανθρώπων άλλαξε κατεύθυνση και νοοτροπία. Τα ψυχικά και σωματικά πάθη των ανθρώπων εκδηλώνονται ποικιλοτρόπως με αποτέλεσμα η κοινωνία, αντί να βιώνη την κατάσταση του Παραδείσου, εκφράζει την κόλαση. Ο άνθρωπος προσπαθεί τώρα να φέρη μια ισορροπία στην κοινωνία με τους θεσμούς. Αλλά και αυτοί οι θεσμοί, επειδή οι άνθρωποι είναι άρρωστοι, λειτουργούν κατά τρόπο αρρωστημένο, και έτσι αναπτύσσονται δικτατορίες, απολυταρχικά καθεστώτα, φοροδιαφυγές, πλουτισμός μερικών ανθρώπων, καταστροφή της ελευθερίας των άλλων, αδιαφάνεια στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, ανταγωνισμοί κ.λ.π.

Ο Ντοστογιέφσκι σε όλα του τα έργα, αλλά ιδιαίτερα στο έργο που “Αδελφοί Καραμαζόφ”, παρουσιάζει όλην αυτήν την τραγική μεταπτωτική κατάσταση της κοινωνίας. Περιγράφει κατά τρόπο απαράμιλλο την ασθένεια της κοινωνίας, βάζει στους ήρωές του όλη την ακαταστασία των ανθρώπων. Έκανε φοβερές περιγραφές με την παρατηρητικότητα, το λογοτεχνικό του ταλέντο, αλλά και την βαθειά αίσθηση της πραγματικότητας που τον διακρίνει, την μεγάλη ψυχική ευαισθησία του, αλλά και την προσωπική του πείρα, λόγω της καταδίκης του σε θάνατο.

Καταδικάσθηκε σε θάνατο επειδή συμμετείχε σε μια μυστική εταιρία σοσιαλιστικού περιεχομένου, αλλά και λόγω της μετατροπής της ποινής του θανάτου, στον τόπο της εκτέλεσης, (λέγεται μάλιστα ότι επρόκειτο για μια εικονική εκτέλεση) σε εξορία στην Σιβηρία. Αυτή η τραγική και οδυνηρή περιπέτειά του αποτυπώνεται σε πολλά έργα του και φαίνεται στην περιγραφή της αντιφατικής μεταπτωτικής κοινωνίας. Είναι σημαντικό πως περιγράφει αυτήν την κατάσταση ο Μαρκ Σλόνιμ, αναλύοντας το έργο αυτό του Ντοστογιέφσκι.

«Οι αδελφοί Καραμάζοβ που εμπερικλείουν μια μεγάλη ποικιλία χαρακτήρων από πολλά στρώματα της τσαρικής κοινωνίας - αριστοκράτες, δουλοπάροικους, καλόγερους, γυναίκες του λαού, υπαλλήλους, διανοουμένους - και προσφέρουν ένα πραγματικό πανόραμα της τσαρικής ζωής στα τέλη του δεκάτου ενάτου αιώνα, είναι ταυτόχρονα ένα μυθιστόρημα οικογενειακής ζωής. Μέσα στα πλαίσια μιας μελέτης κληρονομικότητας, αναλύονται οι σχέσεις ανάμεσα σε πατέρα και γιους σ’ όλες τις ιδιόρρυθμες διακλαδώσεις τους, του μίσους, της αποστροφής και της συγγενικότητας, που οξύνονται από σεξουαλικό ανταγωνισμό κι από φονικές ροπές, συγκρούσεις που οι σύγχρονοι φροϋδιστές θα τις εξηγούσαν με την ορολογία του οιδιποδείου συμπλέγματος.

Αποτελούν επίσης μιαν απεικόνιση διαφορετικών ψυχολογικών τύπων, απ' το γέρο παραλυμένο Καραμάζοβ πατέρα ως τον ασκητικό γιο του Αλιόσα‧ από τον άλλο του γιο, τον Ιβάν, τον εγκεφαλικά αναρχικό ως τον άγιο καλόγερο Ζωσιμά· απ' τη μαζοχίστρια, ηλίθια Λιζαβέτα ως τη γήϊνη Γκρούσενκα, την Κίρκη της μικρής πολιτείας. Η πλοκή κινείται σε πολλά επίπεδα και ξετυλίγεται σαν μυθιστόρημα μυστηρίου».

Αυτήν την πολυπλοκότητα και την αντιφατικότητα της κοινωνίας της εποχής του Ντοστογιέφσκι την βλέπουμε και σήμερα στην δική μας κοινωνία. Αυτό κάνει το έργο αυτό διαχρονικό και παγκόσμιο.

ΠΗΓΗ:

Εκκλησιαστικό Πρακτορείο Ειδήσεων “Ρομφαία”