ΚΟΛΟΣΣΙΑΙΑ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΠΡΩΤΕΙΟΥ Η΄

ΚΟΛΟΣΣΙΑΙΑ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΠΡΩΤΕΙΟΥ

Η΄

Του κ. Γεωργίου Ιωάννου Καραλή

=====

Το filioque

__________

Είδαμε ότι ο Αυγουστίνος ορίζει τα πρόσωπα σαν σχέση του εγώ με το εσύ. Αυτή τη σχέση την παίρνουν οι σχολαστικοί και την εφαρμόζουν στο δικό τους σύστημα. Δηλαδή με τη σχέση ουσίας προσπαθούν να ορίσουν τα πρόσωπα στην Παναγία Τριάδα. Ξέρουμε ότι στην Τριάδα τα πρόσωπα είναι τρία, ο Πατήρ, ο Υιός και το Πνεύμα. Σε τι σχέση ουσίας θα βρίσκονται μεταξύ τους, ώστε να μπορέσουμε να τα ορίσουμε; Ο Πατήρ γεννάει τον Υιό. Η γέννηση είναι αυτή που βάζει σε αντίθεση τον Πατέρα από τον Υιό, τον φέρνει σε σχέση, επομένως ορίζει και τον Πατέρα και τον Υιό. Ο Πατήρ όμως βρίσκεται στην κορυφή και δεξιά έχει τον Υιό που με την γέννηση βρίσκεται σε σχέση μαζί του. Στα αριστερά όμως βρίσκεται το Πνεύμα. Η γέννηση είπαμε είναι η σχέση Πατρός και Υιού. Ποιά όμως θα είναι η σχέση Πατρός και Πνεύματος;  Θα έλεγε κανείς η εκπόρευσις. Αλλά αν ήταν μόνο η εκπόρευσις, τότε η εκπόρευσις θα ήταν το ίδιο με την γέννηση και το Πνεύμα θα ταυτιζόταν με τον Υιό. Για να το καταλάβετε καλύτερα. Έχουμε τον Πατέρα στην κορυφή, δεξιά τον Υιό και αριστερά το Πνεύμα. Το δεξιό ορίζεται σαν αντίθεση, σχέση με το αριστερό. Είναι δεξιό γιατί δεν είναι αριστερό, σχέση αντίθεσης. Αν τώρα πούμε ότι το Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός μόνον, τότε θα είχαμε την αντίθεση μεταξύ Πατρός και Πνεύματος, μα αυτή η αντίθεση, είναι δεξιά η αριστερά; Με άλλα λόγια, πως ξεχωρίζεται από την αντίθεση σχέση μεταξύ Πατρός και Υιού, δεδομένου ότι το δεξιό με την κορυφή διαχωρίζεται από μία σχέση; Αν η εκπόρευσις ήταν μία σχέση μόνο του Πατρός και του Πνεύματος τότε θα έπρεπε να ήταν ταυτόσημη με την γέννηση. Άρα πως θα ξεχωρίσουμε την σχέση του Πατρός προς δεξιά και προς αριστερά; Κατά συνέπεια, για να ξεχωρίσουμε το αριστερό από το δεξιό θα πρέπει να πούμε ότι το Άγιο Πνεύμα, που είναι αριστερά, εκπορεύεται από τον Πατέρα, αλλά αυτή η εκπόρευσις δεν είναι γέννησις, δεν τραβάει δεξιά, γιατί το δεξιό ξεχωρίζεται από το αριστερό, επειδή το Πνεύμα εκπορεύεται όχι μόνο από τον Πατέρα, αλλά και από τον Υιό. Με αυτούς τους λεπτούς μαθηματικούς- γεωμετρικούς στοχασμούς οι σχολαστικοί ξεχωρίζουν το δεξιό από το αριστερό της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος από τον Πατέρα και τον Υιό.

Να πως εφαρμόζεται λοιπόν η θεολογία της προσωπικής σχέσεως στο Filioque. Να γιατί, αν δεχθούμε την θεολογία του προσώπου ως σχέσεως, θα πρέπει να καθορίσουμε και την σχέση μεταξύ Υιού και Πνεύματος και να δεχθούμε απαραιτήτως την εκπόρευση εκ Πατρός και Υιού. Μας το λέει ξεκάθαρα ο κύριος Μανουσάκης στο βιβλίο του «Υπέρ της των πάντων ενώσεως» (σ. 40-41): «Θα ήθελα να μιλήσω και δια το δόγμα που λέει ότι το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός και του Υιού…Το μυστήριον της συζητήσεως αφορά την σχέση μεταξύ Υιού και Πνεύματος. Η Παράδοση και η Αποκάλυψη της Εκκλησίας ξεχώρισαν αρκετά καλά την σχέση μεταξύ Πατρός και Υιού από τη μία μεριά και την σχέση Πατρός και Πνεύματος από την άλλη. Στην πρώτη μιλάμε για γέννηση στην δεύτερη για εκπόρευση. Αυτά όμως τα ονόματα δεν μας λένε τίποτε παραπάνω από το γεγονός ότι η Αγία Τριάδα είναι μία κοινωνία προσώπων, μία κοινωνία που λέει ότι υπάρχει μία ενότητα καταλαβαίνοντας όμως και την ετερότητα και μας διδάσκει ότι η Πηγή αυτών των κοινών σχέσεων είναι το πρόσωπο του Πατρός που το πιστεύω τον ταυτίζει με τον ένα μοναδικό Θεό (μοναρχία Πατρός). Η Καθολική θεολογία όμως ενδιαφερομένη πιο πολύ για την καθαρότητα και την πληρότητα ως προς την ορθόδοξη, κατάλαβε πολύ νωρίς μία τρίτη σχέση, δηλαδή αυτήν του Υιού και του Πνεύματος που δεν είχε ποτέ μελετηθεί και έμενε χωρίς απάντηση. Ιστορικώς η απάντηση της Καθολικής θεολογίας σε αυτήν την έλλειψη αποτελούνταν από τον διπλασιασμό της σχέσεως μεταξύ Πατρός και Πνεύματος, για να καθορίσει εκείνη την σχέση μεταξύ Υιού και Πνεύματος, δηλαδή την εκπόρευση (εκ του Υιού). 

Από την άλλη μεριά η Ορθόδοξη θεολογία συνειδητοποίησε τώρα τελευταία το πρόβλημα που οι καθολικοί θεολόγοι θέλησαν να επιλύσουν από τον Μεσαίωνα. Όμως, κι αυτό είναι μία ατυχής περίσταση στην ιστορία, οι Ορθόδοξοι θεολόγοι πριν συνειδητοποιήσουν ποιό ήταν το πρόβλημα, αντέδρασαν πολεμικά έναντι στην λύση που προτεινόταν».

(Συνεχίζεται)

ΠΗΓΗ:

Ορθόδοξος Τύπος