ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΚΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ π. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΜΕΜΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΖΟΥΣΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ π. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΜΕΜΑΝ ΜΕΝΤΟΡΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΙΚΟΥ π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΘΕΡΜΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΝΕΟΒΑΡΛΑΑΜΙΤΩΝ

_________

«Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ π. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΜΕΜΑΝ»

ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΚΑΚΟΔΟΞΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ π. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΜΕΜΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

Του πρωτοπρ. ΜΙΧΑΗΛ ΠΟΜΑΖΑΝΚΣΥ († 1987)

========

Ἡ τιμὴ τῶν ἁγίων συμπεριλαμβάνεται στὴν κατηγορία τῶν ἑορτῶν, διότι ἐν αὐτοῖς δοξάζεται ὁ Χριστός, κάτι τὸ ὁποῖον δηλοῦται συνεχῶς καὶ σαφῶς στοὺς ὕμνους καὶ τὶς ἄλλες ἀναφορὲς σὲ αὐτούς· διότι στοὺς ἁγίους ἐκπληρώνεται ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου: «κατοικῆσαι τὸν Χριστὸν διὰ τῆς πίστεως ἐν ταῖς καρδίαις ὑµῶν» (Ἐφ. γ΄ 17).

Ἐγγίζουμε τὴν εἰκόνα ἑνὸς ἁγίου ἢ τὰ λείψανά του, κινούμενοι ὄχι ἀπὸ τὸν ὑπολογισμὸ «ἀπόκτησης τῆς ἁγιότητας» ἀπὸ αὐτούς, ἢ κάποιου εἴδους δυνάμεως, μιᾶς εἰδικῆς χάριτος, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν φυσικὴ ἐπιθυμία ἐμπράκτου ἐκφράσεως τῆς τιμῆς καὶ ἀγάπης μας πρὸς τοὺς ἁγίους.

Ἄλλωστε, δεχόμεθα τὸ ἄρωμα τῆς ἁγιότητος, τῆς πληρότητος τῆς χάριτος, ὑπὸ ποικίλες μορφές. Κάθε τι ὑλικὸ ποὺ μᾶς ὑπενθυμίζει τὴν σφαῖρα τῆς ἁγιότητος, κάθε τι ποὺ ἀποσπᾷ τὴν συνείδησί μας, ἔστω καὶ μιὰ μία στιγμή, ἀπὸ τὴν ματαιότητα τοῦ κόσμου καὶ τὴν κατευθύνει στὴν σκέψι τοῦ προορισμοῦ τῆς ψυχῆς μας καὶ ἐνεργεῖ ἐπωφελῶς ἐπ’ αὐτοῦ, στὴν ἠθική μας κατάστασι – εἴτε πρόκειται γιὰ εἰκόνα, ἀντίδωρο, ἁγιασμό, τεμάχιο λειψάνου, τμῆμα ἐνδύματος ποὺ ἀνῆκε σὲ κάποιον ἅγιον, εὐλογία μὲ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ – ὅλα αὐτὰ εἶναι ἅγια δι’ ἡμᾶς, διότι, καθὼς βλέπουμε στὴν πρᾶξι, ἔχουν τὴν δύναμι νὰ ἀφυπνίζουν καὶ νὰ καθιστοῦν εὐλαβῆ τὴν ψυχή. Καὶ γιὰ μία τέτοια σχέσι πρὸς τὰ αἰσθητὰ ἀντικείμενα ἔχουμε τὴν ἄμεση δικαίωσι ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή: Στὶς ἀφηγήσεις περὶ τῆς αἱμοροούσης γυναικὸς ποὺ ἄγγιξε τὸ ἔνδυμα τοῦ Σωτῆρος, στὴν ἰαματικὴ δρᾶσι τῶν τεμαχίων ἀπὸ τὸ ἔνδυμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου καὶ τῆς σκιᾶς ἀκόμη τοῦ ἀποστόλου Πέτρου. Οἱ λόγοι τοῦ φαινομενικῶς στερεοτύπου χαρακτῆρος τῶν ἐκκλησιαστικῶν ὕμνων, εἰδικῶς τῶν ὕμνων πρὸς τοὺς ἁγίους, εὑρίσκονται ὄχι στὴν διανοητικὴ πενία οὔτε στὴν πνευματικὴ ἀνωριμότητα τῶν ὑμνογράφων. Βλέπουμε ὅτι σὲ ὅλες τὶς σφαῖρες τῆς ἐκκλησιαστικῆς δημιουργίας κυριαρχεῖ ἕνας κανών, ἕνα πρότυπο: εἴτε στὶς ἱερὲς μελωδίες, εἴτε στὴν σύνθεσι τῶν ὕμνων, εἴτε στὴν εἰκονογραφία. Χαρακτηριστικὸ τῶν ὕμνων εἶναι μία προτυποποίησις, ἀναλόγως τῆς ἰδιαιτέρας τάξεως στὴν ὁποίαν ἀνήκει ὁ ἅγιος: ἱεράρχες, μοναχοί κλπ. Ἀλλὰ τὴν ἰδία στιγμὴ ὑπάρχει πάντοτε τὸ στοιχεῖον τῆς ἰδιαιτερότητος, οὕτως ὥστε δὲν μπορεῖ κάποιος νὰ ὁμιλῇ περὶ τοῦ «ἀπροσώπου» τῶν εἰκόνων τῶν ἁγίων. Προφανῶς ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἐπαρκῆ ψυχολογικὰ κίνητρα γιὰ μία τέτοια ἀπεικόνισι.

Ὅσο γιὰ τὶς δεήσεις πρὸς τοὺς ἁγίους ἔχουν ἀποκλειστικὰ σχεδὸν ὡς ἀντικείμενο τὶς προσευχές τους ὑπὲρ τῆς σωτηρίας μας. Εἶναι ἐπιλήψιμο αὐτό; Ὑπάρχει ἐν προκειμένῳ μία ἐξασθένησις τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πνεύματος; Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο προσηύχετο ὁ ἀπόστολος Παῦλος γιὰ τὰ πνευματικά του τέκνα: «Εὔχοµαι πρὸς τὸν Θεὸν µὴ ποιῆσαι ὑµᾶς κακὸν µηδέν· ... τοῦτο δὲ καὶ εὐχόµεθα, τὴν ὑµῶν κατάρτισιν» (Β΄ Κορ. ιγ΄ 7). Ἐὰν στὶς προσευχές, ἰδιαιτέρως στὶς δεήσεις, προσευχόμεθα γιὰ τὴν προστασία ἀπὸ γενικὲς καταστροφὲς καὶ χάριν γενικῶν ἀναγκῶν, αὐτὸ εἶναι ἁπλῶς φυσικό· ἀλλὰ αὐτὲς οἱ δεήσεις δὲν ἐμπίπτουν κἂν στὸ πλαίσιο τοῦ Τυπικοῦ.

ΠΗΓΗ:

Η άλλη όψις