ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ Ἀπόκρυψη καὶ παρερμηνεία ἐγγράφων ΙΖ΄

ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ

Ἀπόκρυψη καὶ παρερμηνεία ἐγγράφων

ΙΖ΄

Του π. Θεόδωρου Ζήση

=====

Κατὰ τὴν πολιορκίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπεστάλη ὑπὸ τοῦ πάπα Γρηγορίου Ε´ κυρίως διὰ νὰ ἐπιτύχη τὴν ἕνωσιν. Φθάσας εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν μετὰ 200 περίπου ἀνδρῶν, διὰ συνεννοήσεων μετὰ τοῦ αὐτοκράτορος ἐπέτυχε πιθανώτατα τὴν τέλεσιν λειτουργίας ἐν τῷ ναῷ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας τὴν 12ην Δεκεμβρίου ὑπὸ παπικῶν καὶ ὀρθοδόξων ἱερέων, ἐν ᾖ ἐμνημονεύθησαν τὰ ὀνόματα τοῦ πάπα Νικο­λάου καὶ τοῦ πρώην πατριάρχου Γρηγορίου. Κατὰ τὴν ὑπεράσπισιν τῆς πόλεως εἶχεν ἀνατεθῇ αὐτῷ τὸ τμῆμα τῶν Βλαχερνῶν, συλληφθεὶς δὲ κατὰ τὴν ἅλωσιν ὑπὸ τῶν Τούρκων, ἐπωλήθη ὡς δοῦλος εἰς Γαλατᾶν. Διαφυγών, περιεπλανήθη εἰς Μ. Ἀσίαν, Χίον, Πελοπόννησον καὶ Κρήτην, φθάσας δ᾽ εἰς Ρώμην, ἔλαβεν ὑπὸ τοῦ πάπα τὸν τίτλον τοῦ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Ἐκ Ρώμης ἀπηύθυνεν ἐπιστολὴν θερμοτάτην πρὸς πάντας τοὺς ἡγεμόνας, δι᾽ ἦς προέτρεπε τούτους νὰ ἀναλάβουν σταυροφορίαν κατὰ τοῦ “προδρόμου τοῦ ἀντιχρίστου καὶ υἱοῦ τοῦ Σατανᾶ” Μωάμεθ Β´ τοῦ Κατακτητοῦ... 

Ἐφεξῆς ἡ ὁδὸς πρὸς τὴν Μητρόπολιν Ρωσσίας ἐκλείσθη δι᾽ Ἕλληνα ἱεράρχην, ἡ δὲ Ρωσσικὴ Ἐκκλησία ἤρξατο ἔκτοτε ἀποβλέπουσα εἰς τὴν ἀπόκτησιν πλήρους αὐτονομίας. Συνελόντι δ᾽ εἰπεῖν, αἱ ἐν γένει δραστηριότητες τοῦ Ἰσιδώρου Ρωσσίας περιέπλεξαν ἐπὶ τὰ χείρω ὄχι μόνον τὰς σχέσεις πρὸς τὴν Ρώμην, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὴν μέχρι τότε πειθαρχοῦσαν τῷ Πατριαρχείῳ Κωνσταντινουπόλεως Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας.

Ὁ Ἰωνᾶς ἀπεστάλη πάλιν εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἀλλ᾽ ὅτε ὁ ἡγεμὼν ἔμαθεν ὅτι καὶ ὁ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως εἶχε δεχθῆ τὴν ἕνωσιν, διέταξε τὴν ἀποστολὴν νὰ ἐπιστρέψῃ. Ἐν Ρωσσίᾳ ὅμως ἐπεκράτησεν ἀναρχία, καθ᾽ ἣν ὁ μέγας ἡγεμὼν Βασίλειος ἐτυφλώθη ὑπὸ τοῦ Δημητρίου Σεμιάκυ, ἐνῷ οἱ ἡγεμόνες Σεμιάκυ ἀπώλεσαν τὴν ζωήν των. 

Ὁ Ἰωνᾶς κατεστάθη τέλος μητροπολίτης τὸ 1448 ὑπὸ συνόδου καὶ ἀπέστειλεν εἰς τὸν πατριάρχην ἀποστολὴν διὰ νὰ λάβῃ τὴν εὐλογίαν του. Ἐν τούτοις, ἕτεραι ἐσωτερικαὶ διαμάχαι ἔπληξαν τὴν Μητρόπολιν Ρωσσίας, διότι τὸ 1458 ὁ ἐκθρονισθεὶς πατριάρχης Κωνσταντινουπό­λεως Γρηγόριος ἐχειροτόνησεν μητροπολίτην Λιθουανίας τὸν μαθητὴν τοῦ Ἰσιδώρου Γρηγόριον. Ἡ χειροτονία αὐτὴ κατεθορύβησε τὴν Μόσχαν. Ὁ ἡγεμὼν καὶ ὁ μητροπολίτης ἔγραψαν γράμμα πρὸς τὸν ἡγεμόνα τῆς Λιθουανίας καὶ τὸν λαὸν νὰ μὴν προβοῦν εἰς τὴν διαίρεσιν τῆς Μητροπόλεως Ρωσσίας.

Τὸ 1459 συνεκλήθη σύνοδος ἐν Μόσχᾳ, ταχθεῖσα ἐναντίον τῆς διαι­ρέσεως τῆς Μητροπόλεως Ρωσσίας καὶ ἀποφασίσασα ὅπως ἡ ἐκλογὴ τῶν μητροπολιτῶν Μόσχας πραγματοποιῆται ὑπὸ τῶν ἐπισκόπων Ρωσσίας ἀνεξαρτήτως ἀπὸ τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ἐν τῇ συνόδῳ ταύτῃ διὰ πρώτην φορὰν ἐμνημονεύθη ὁ τίτλος Μητρόπολις Μόσχας ἀντὶ τοῦ καθιερωμένου τίτλου Μητρόπολις Κιέβου. Τὸ 1461 ἀπέθανε ὁ μητροπολίτης Ἰωνᾶς καὶ τὸ 1462 ὁ μέγας ἡγεμών, ἐνῷ ἡ Ρωσσία εἶχε πλέον ἀπαλλαγῆ οὐσιαστικῶς τοῦ ταταρικοῦ ζυγοῦ»[20].

(Συνεχίζεται)