Ο ΠΟΥΤΙΝ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΣΤΟ ΧΕΡΙ…

Ο ΠΟΥΤΙΝ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΣΤΟ ΧΕΡΙ… 

Συνέντευξη Ἀντρέι Ἱλαριόνοφ στὸν Ἀλέξανδρο Σκούρα

=====

Στὸ πλαίσιο τοῦ ταξιδιοῦ μου στὶς ΗΠΑ, εἶχα τὴν εὐκαιρία νὰ συνομιλήσω μὲ τὸν Ἀντρέι Ἰλαριόνοφ, διακεκριμένο σήμερα στέλεχος τοῦ Ἰνστιτούτου Cato, ὁ ὁποῖος ἔχει διατελέσει στὸ παρελθὸν ἐπικεφαλῆς οἰκονομικὸς σύμβουλος τοῦ Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, καθὼς καὶ ἐκπρόσωπος τῆς Ρωσίας στὸ G8. Ὅπως θὰ διαπιστώσετε, ἡ συζήτησή μας ἦταν συναρπαστική.

Ὁ Ἀντρέι Ἰλαριόνοφ πιστεύει ὅτι ὁ Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει νὰ χρησιμοποιήσει τὴν κρίση στὶς σχέσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας ὡς πρόφαση γιὰ στρατιωτικὲς ἐπεμβάσεις στὴν Οὐκρανία καὶ ἀλλοῦ. Θεωρεῖ ὅτι αὐτὴ ἡ διαμάχη, ποὺ πρὸς τὸ παρὸν ἀφορᾶ θέματα ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας, μπορεῖ νὰ βαθύνει ἀκόμη περισσότερο καὶ νὰ ἐπεκταθεῖ καὶ σὲ δογματικὰ ζητήματα.

Ἡ κρίση στὶς σχέσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας δοκιμάζει τὴν ἑνότητα της Ὀρθοδοξίας καὶ ἀπ’ ὅ,τι φαίνεται ἔχει καὶ ἔντονες πολιτικὲς συνεπαγωγές. Πῶς βλέπετε ἐσεῖς νὰ διαμορφώνεται αὐτὴ ἡ κατάσταση;

Πιστεύω πὼς αὐτό, ποὺ συμβαίνει αὐτὴ τὴ στιγμή, εἶναι ἕνα πολὺ σοβαρὸ καὶ σημαντικὸ γεγονός, ποὺ μπορεῖ νὰ κρατήσει μία γενιὰ ἢ καὶ ἀκόμη περισσότερο. Γνωρίζουμε καλὰ ὅτι στὸν θρησκευτικὸ κόσμο αὐτὰ τὰ γεγονότα μποροῦν νὰ διαρκέσουν αἰῶνες – θυμίζω ὅτι πλησιάζουμε τὰ 1.000 χρόνια ἀπὸ τὸ Σχίσμα τοῦ 1054. Εἶναι ἀδύνατον συνεπῶς νὰ προβλέψω πόσο θὰ κρατήσει αὐτὴ ἡ κρίση. Μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει καὶ σὲ μία μόνιμη διαίρεση.

Τὸ πρόβλημα ἀνέκυψε ἀπὸ τὴν ἀνακοίνωση τῆς ἀπόφασης τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριάρχη στὶς 11 Ὀκτωβρίου νὰ ἀναγνωρίσει αὐτοκεφαλία στὴν Οὐκρανικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀπόφαση στὴν ὁποία ὁ πατριάρχης Μόσχας ἀπάντησε στὶς 15 Ὀκτωβρίου μὲ μία σκληρὴ δήλωση.

Ἐν πάσῃ περιπτώσει, ἡ ἀπόφαση τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριάρχη μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι εὐχάριστη γιὰ τὴ Μόσχα, ἀλλὰ βασίζεται στὸ κανονικὸ δίκαιο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ποὺ ἔχει ἑνιαίους κανόνες, ποὺ μὲ τὴ σειρά τους βασίζονται στὶς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ποὺ ἔλαβαν χώρα μεταξύ τοῦ 4ου καὶ τοῦ 9ου αἰώνα.

Ἡ ἀπόφαση τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριάρχη ἀνακαλεῖ προηγούμενη ἀπόφαση τοῦ 1686, μὲ τὴν ὁποία ὁ τότε οἰκουμενικὸς πατριάρχης ἀπέδωσε στὸν πατριάρχη Μόσχας τὸ δικαίωμα νὰ χειροτονεῖ τὸν μητροπολίτη Κιέβου. Τρεῖς αἰῶνες μετά, λοιπόν, ἡ Κωνσταντινούπολη ἀνακαλεῖ αὐτὴ τὴν ἀπόφαση – πέρασε ὁμολογουμένως πολὺς χρόνος ἔκτοτε, ὅμως ἔχει τὸ δικαίωμα αὐτό, σύμφωνα μὲ τὸ κανονικὸ δίκαιο.

Γιὰ τὸν πατριάρχη Μόσχας, ἡ ἐξέλιξη αὐτὴ συνιστᾶ ἕνα θανάσιμο πλῆγμα, καθὼς οἱ οὐκρανικὲς ὀρθόδοξες ἐκκλησίες καὶ ἐνορίες περιλαμβάνουν σχεδὸν τὸν μισὸ πραγματικὰ θρησκευόμενο πληθυσμὸ τῆς ρωσικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Διακυβεύονται λοιπὸν ἐξουσία, κύρος καὶ χρῆμα.

Ὁ θρόνος τοῦ Κιέβου ἐπίσης εἶναι τὸ λίκνο τῆς χριστιανοσύνης γιὰ τοὺς Οὐκρανούς, τοὺς Ρώσους, τοὺς Λευκορώσους καὶ πολλοὺς ἄλλους. Ἔχει πολὺ μεγάλη συμβολικὴ καὶ οὐσιαστικὴ σημασία. Αὐτὸ ἐξηγεῖ σὲ μεγάλο βαθμὸ καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἀπάντηση τοῦ πατριάρχη Μόσχας τῆς 15ης Ὀκτωβρίου, ποὺ κατὰ τὴ γνώμη μου εἶναι ἀνεπαρκής, καθὼς εἶναι ὑπερβολικὰ συναισθηματικὴ καὶ δὲν βασίζεται καθόλου στὸ κανονικὸ δίκαιο, ἐκδόθηκε ἀπὸ τὸ Μίνσκ.

Εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ὁ πατριάρχης Μόσχας μεταβαίνει γιὰ σύνοδο στὸ Μίνσκ, κι αὐτὸ γιατί τὸ δικαίωμα χειροτονίας τοῦ μητροπολίτη Κιέβου ἐπηρεάζει τὴν Οὐκρανία, τὴ Λευκορωσία, ἐν μέρει τὴν Πολωνία, τὴ Λιθουανία, καθὼς καὶ ἕνα μέρος τῆς Ρωσίας, ὅλες δηλαδὴ τὶς περιοχὲς ποὺ ἤλεγχε ἡ Μητρόπολη τοῦ Κιέβου στὰ τέλη τοῦ 17ου αἰώνα.

– Καὶ ποιός εἶναι κατὰ τὴ γνώμη σας ὁ ρόλος τοῦ πολιτικοῦ παράγοντα;

Στὶς 14 Ὀκτωβρίου, μία μέρα πρὶν ἀπὸ τὴν ἀνακοίνωση τῆς ἀπάντησης τοῦ πατριάρχη Μόσχας, συνεδρίασε ἔκτακτα τὸ ρωσικὸ συμβούλιο ἀσφαλείας στὴ Μόσχα, μὲ προεδρεύοντα τὸν Βλαντίμιρ Πούτιν, ὅπου καὶ συζητήθηκε τὸ ζήτημα. Εἶναι ἴσως ἡ πρώτη φορὰ ποὺ οἱ πολιτικὲς ἀρχὲς τῆς Ρωσίας συζητοῦν κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο ἕνα θρησκευτικὸ ζήτημα. Δὲν ἀνακοινώθηκαν τὰ πρακτικὰ τῆς συνεδρίασης, ἀλλὰ ἡ γενικὴ κατανόηση ὅλων τῶν παρατηρητῶν εἶναι ὅτι ὁ Πούτιν ἔδωσε τὸ πράσινο φῶς γιὰ τὴν ἀπόφαση νὰ διακοποῦν οἱ σχέσεις μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο.

Ὁ βασικὸς λόγος εἶναι πὼς τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας θέλει νὰ διατηρήσει τὸν αὐτοκρατορικὸ χαρακτήρα του, τὸν ὁποῖο δὲν ἀπώλεσε μετὰ τὴν κατάρρευση τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης. Μετὰ τὸ 1991, οἱ ρωσικὲς ἀρχὲς δὲν ἤλεγχαν σχεδὸν τίποτε πέραν τοῦ ρωσικοῦ ἐδάφους. Ὑπάρχουν βεβαίως οἱ πρόσφατες, αὐτοκρατορικοῦ χαρακτήρα παρεμβάσεις στὴν Ἀσία, τὴν Ἀμπχαζία, τὴν Κριμαία καὶ τὴν Ἀνατολικὴ Οὐκρανία, ἀλλὰ στὶς ὑπόλοιπες περιοχὲς ἡ Ρωσία ἐλέγχει μόνο ρωσικὸ ἔδαφος.

Ἀντιθέτως, ἡ ρωσικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐλέγχει ὅλες τὶς περιοχὲς τῆς πρώην ΕΣΣΔ ἐκτός τῆς Γεωργίας καὶ τῆς Ἀρμενίας, καθὼς ἐπίσης καὶ τὴ Μογγολία, καὶ ἀξιώνει δικαιοδοσία σὲ ὁλόκληρη τὴν Κίνα καὶ τὴν Ἰαπωνία, καθὼς καὶ σὲ ὁλόκληρο τὸν Καναδὰ καὶ τὶς ΗΠΑ, ἔχοντας δημιουργήσει μία εἰδικὴ ἐκκλησία γιὰ τὴ Βόρεια Ἀμερική, ποὺ δὲν ἀναγνωρίζεται ἀπὸ καμία ἄλλη αὐτοκέφαλη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Οἱ ἀξιώσεις λοιπὸν τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ἀφοροῦν σχεδὸν τὸ ⅓ τῆς ἐπιφάνειας τῆς γῆς – εἶναι δύσκολο νὰ τὶς χαρακτηρίσουμε κάπως ἀλλιῶς πέρα ἀπὸ «αὐτοκρατορικές».

Δὲν ἀποκλείω λοιπὸν αὐτὴ ἡ κρίση νὰ λάβει καὶ βαθύτερο χαρακτήρα. Πρὸς τὸ παρόν, ἀφορᾶ διοικητικὰ ζητήματα, τὸ ποιὰ περιοχὴ ἀνήκει σὲ ποιόν. Ἂν ὄντως ὑπάρχει ἡ ἐπιθυμία νὰ βρεθεῖ τελικὰ συμβιβασμός, ἡ γλῶσσα ποὺ θὰ χρησιμοποιεῖται γραπτῶς καὶ προφορικῶς θὰ τὸ δηλώνει αὐτό. Ἴχνη αὐτῆς τῆς γλώσσας μποροῦμε νὰ βροῦμε στὴν Κωνσταντινούπολη.

Ἀντιθέτως, ἡ Μόσχα χρησιμοποίησε ἀπίστευτα ἐπιθετικὴ γλῶσσα, σκοπίμως σχεδιασμένη, ὥστε νὰ κόψει ὄχι μόνο τὶς ἐπίσημες σχέσεις, ἀλλὰ καὶ τοὺς ὅποιους προσωπικούς, ἀνθρώπινους δεσμούς, καὶ νὰ κάνει δυσκολότερη τὴν ἀποκατάσταση.

Πιστεύω ὅτι ἡ Μόσχα προσπαθεῖ τώρα νὰ βρεῖ κάτι διχαστικό, ὄχι μόνο στὸ πεδίο τῶν ἁρμοδιοτήτων ἐπὶ τῶν περιοχῶν, ἀλλὰ καὶ στὸ πεδίο τοῦ δόγματος. Ἤδη ὑπάρχουν δηλώσεις ποὺ ἐπιχειροῦν νὰ καλλιεργήσουν τὴν εἰκόνα ὅτι σὲ δογματικὰ θέματα ἡ θέση τῆς Μόσχας εἶναι διαφορετικὴ ἀπὸ αὐτὴ τῆς Κωνσταντινούπολης. Αὐτὸ θὰ μποροῦσε νὰ ὁδηγήσει σὲ ἕνα σχίσμα παρόμοιο Μ’ αὐτὸ ποὺ συνέβη πρὶν ἀπὸ 10 αἰῶνες. Δὲν μποροῦμε λοιπὸν νὰ ἀποκλείσουμε αὐτὴ τὴν ἐξέλιξη.

–Τί μπορεῖ νὰ ἐπιδιώκει ὁ Ρῶσος πρόεδρος ἀπὸ αὐτὴ τὴν κατάσταση;

Τὸ Κρεμλίνο μπορεῖ νὰ ἀξιοποιήσει αὐτὴ τὴ διαμάχη προκειμένου νὰ χρησιμοποιήσει στρατιωτικὴ ἰσχὺ στὴν Οὐκρανία μὲ τὸ πρόσχημα τῆς παραβίασης τῶν δικαιωμάτων τῶν ἐκεῖ ὀρθοδόξων. Σύμφωνα μὲ τὴν ἀπόφαση τοῦ ρωσικοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας, ἡ ρωσικὴ κυβέρνηση καλεῖται νὰ ὑπερασπιστεῖ ὄχι μόνο Ρώσους πολίτες ἢ ρωσόφωνους, ἀλλὰ καὶ τοὺς πιστούς της ρωσικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Πρόσφατα ὁ Πούτιν, μιλώντας σὲ ἐκδήλωση Ρώσων ἀπὸ τὴ Ρωσία καὶ τὸ ἐξωτερικό, διατύπωσε μία δημόσια προειδοποίηση ὅτι προτίθεται νὰ ὑπερασπιστεῖ τοὺς ὀρθοδόξους ἐκτὸς ρωσικῶν συνόρων, σὲ περίπτωση ποὺ τὰ δικαιώματά τους παραβιαστοῦν. Εἶναι σαφὲς συνεπῶς ὅτι προτίθεται νὰ χρησιμοποιήσει αὐτὴ τὴ διαμάχη ὡς δικαιολόγηση γιὰ χρήση στρατιωτικῆς βίας.

ΠΗΓΗ:

liberal.gr