ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ

ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

===========

Διαβάζουμε στο ιστολόγιο christian-vivliografia άρθρο του π. Βασίλειου Ι. Καλλιακμάνη, που επιγράφεται: “Ὑπάρχει χριστιανικὴ εὐθανασία;”

“Τὰ τελευταῖα χρόνια, τόσο στὴ χώρα μας ὅσο καὶ σὲ ἄλλες χῶρες, γίνεται λόγος γιὰ τὴν εὐθανασία. Σὲ ὁρισμένες μάλιστα ἀπὸ αὐτὲς ἡ εὐθανασία ἔχει νομιμοποιηθεῖ.

Τὰ ἐρωτήματα ποὺ συχνὰ θέτονται εἶναι: Ἔχει ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ποὺ πάσχει ἀπὸ κάποια ἀνίατη ἀσθένεια, τὸ δικαίωμα νὰ ἀποφασίσει πότε καὶ πῶς θὰ πεθάνει; Ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἐπιλέξει ἕναν ἤρεμο θάνατο χωρὶς βάσανα καὶ πόνους; Ἔχουν οἱ γιατροὶ τὸ δικαίωμα νὰ «ἀπαλλάξουν» τοὺς ἀσθενεῖς ποῦ τὸ ἐπιθυμοῦν ἀπὸ μία ζωὴ γεμάτη ὀδύνη;

Ἂν κάνουμε μία σύντομη ἀναδρομή, θὰ δοῦμε ὅτι στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ σκέψη ἡ εὐθανασία συνδέεται μὲ τὸν εὐτυχισμένο καὶ ἔνδοξο θάνατο, κι ὄχι μὲ τὴ βίαιη διακοπή του. 

Ἐπίσης, ἡ Ἐκκλησία εὔχεται, τὰ τέλη τῆς ζωῆς νὰ εἶναι «χριστιανά», ἀνώδυνα, ἀνεπαίσχυντα καὶ εἰρηνικά. Οἱ μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας ἀντιμετώπιζαν μὲ καρτερία τὸν θάνατο καὶ προσεύχονταν γιὰ τοὺς δημίους τους (βλ. Πράξ. 7, 54-59). Ἡ κοινωνία μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ Σταυρωθέντος Χριστοῦ συμβάλλει στὴν ὑπέρβαση τοῦ φόβου τοῦ θανάτου καὶ γεννᾶ ἐσωτερικὴ πληρότητα. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ἅγιος Συμεὼν ὁ Θεοδόχος ὅταν συνάντησε τὸν Κύριο, πλήρης χάριτος ζήτησε νὰ πεθάνει.

Ὅμως, ἡ ἔννοια αὐτὴ μεταφέρθηκε στὴ Δύση μὲ διαφορετικὸ νόημα. Ὁ ἄγγλος φιλόσοφος R. Bacon (13ος αἵ.), κατ’ ἄλλους ὁ Fr. Bacon (16ος -17ος αἵ.) τὴ μετέφρασαν στὰ ἀγγλικὰ ὡς euthanasia μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἐπίσπευσης τοῦ θανάτου, προκειμένου νὰ τεθεῖ τέρμα σὲ μία ζωὴ γεμάτη πόνο καὶ ταλαιπωρίες. Ἡ μεταφορὰ αὐτὴ συνδέεται μὲ τὴ δυτικὴ θεολογικὴ σκέψη, τὴν ἀτομιστικὴ θεώρηση τῆς ζωῆς καὶ τὴ σταδιακὴ ἐξατομίκευση τοῦ θανάτου, ἀφοῦ ἐκεῖ χάθηκε βαθμηδὸν ὁ κοινοτικὸς καὶ κοινωνικὸς χαρακτήρας του καὶ μεταβλήθηκε σὲ ταμπού.

Ὅμως, ὁ θάνατος καὶ ἡ εὐθανασία δὲν εἶναι ἀτομικὲς ὑποθέσεις. Ἔχουν εὐρύτερες κοινωνικὲς διαστάσεις. Ἀφοροῦν τὸν ἄνθρωπο ὡς αὐτεξούσιο καὶ ἐλεύθερο πρόσωπο σὲ σχέση καὶ κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὸν συνάνθρωπο. Πολὺ περισσότερο ἰσχύει αὐτὸ στὸν τόπο μας ὅπου οἱ οἰκογενειακοὶ δεσμοὶ εἶναι ἰσχυροὶ καὶ διασώζεται κάποιο κοινοτικὸ πνεῦμα. 

Ὅταν γίνεται λόγος γιὰ εὐθανασία, δὲν μπορεῖ νὰ ἀγνοεῖται ἡ ἐπίγεια πορεία τοῦ ἀνθρώπου, κατὰ τὴν ὁποία δημιουργοῦνται οἱ προϋποθέσεις καὶ διαμορφώνονται τὰ κριτήρια γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ πόνου, τῆς ἀνίατης ἀσθένειας καὶ τοῦ θανάτου. Ἡ διαμορφωμένη ἀντίληψη γιὰ τὸ εὖ ζῆν ὁδηγεῖ καὶ σὲ ἀνάλογη ἀντίληψη γιὰ τὸ εὖ θνήσκειν.”

Η απάντηση στο ερώτημα του τίτλου του άρθρου του π. Βασίλειου είναι εξ απόψεως χριστιανικής σαφώς αρνητική. 

Χριστιανικά ούτε για αστείο δεν μπορούμε να συζητήσουμε για ευθανασία. 

Κάθε θλίψη και πόνος - ακόμη και ο πιο αβάστακτος - θεωρείται από τους πιστούς δοκιμασία Κυρίου και η ώρα του θανάτου του ανθρώπου αφήνεται εξ ολοκλήρου στα χέρια του Θεού. 

Και αλίμονον αν οιοσδήποτε χριστιανός - πολλώ μάλλον ένα κληρικός Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου - πραγματευόταν το θέμα στο σχετικό άρθρο του υπό διαφορετικό πρίσμα.

Το άρθρο του π. Βασιλείου απαντά πολύ ικανοποιητικά για τους πιστούς γιατί είναι αδιανόητο να συζητούμε από χριστιανικής σκοπιάς για ευθανασία. 

Οι συνειδητοί όμως άθεοι - και αυτοί είναι ουσιαστικά που θέτουν θέμα ευθανασίας - δεν ενδιαφέρονται ποσώς ούτε για το ποιες δοξασίες έχουμε ως χριστιανοί ούτε τι είναι που αγωνιζόμαστε να κατορθώσουμε με την πίστη.

Η συζήτηση με ένα συνειδητό άθεο για το θέμα είναι - πιστέψτε με επειδή συζήτησα το θέμα πολλές φορές μαζί τους - εξαιρετικά δυσχερής. 

Ασύγκριτα πιο δυσχερής από ότι η συζήτηση για τις εκτρώσεις, επειδή δεν μπορείς να προσκομίσεις καμιά ιατρική επιστημονική μαρτυρία για να στηρίξεις τις θέσεις σου παρά μόνον την προσωπική σου πίστη για την ύπαρξη Θεού, η οποία φυσικά είναι εντελώς αδιάφορη για ένα συνειδητό άθεο. 

Συζήτησα πολλές φορές με οπαδούς της έκτρωσης - ορισμένους άπιστους - πολλοί από τους οποίους διαφοροποίησαν εξαιτίας της συζήτησης τις θέσεις τους.

Με τους οπαδούς της ευθανασίας όμως διαπίστωσα ότι η συζήτηση δεν οδηγεί πουθενά.