ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ κ. Γ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ “Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ”

ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ κ. Γ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ “Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ”

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

===========

Διάβασα - με πολλή απογοήτευση - το σύντομο άρθρο του γνωστού αναλυτή κ. Γ. Ν. Παπαθανασόπουλου που επιγράφεται “Ο Πατριάρχης για τον Καβάφη”.

Ο λόγος;

Δεν αντελήφθηκα αν ο αγαπητός αναλυτής προσπαθεί να εκθέσει - με εξεζητημένο σχόλιο - τον Πατριάρχη ή αν πραγματικά πιστεύει ότι ο Παναγιότατος ενθάρρυνε τους μαθητές να μελετούν τον Καβάφη, όχι επειδή “αναδεικνύει η ποίησίς του, τον πλούτον της παραδόσεως και της ιστορίας του Γένους μας", αλλά για να εγκολπωθούν τον ηδονισμό του ποιητή.

Αλλά οι μαθητές, κ. Παπαθανασόπουλε, δεν διδάσκονται ανθολογία των ποιημάτων Καβάφη με ποιήματα που αναφέρονται αποκλειστικά στην παράδοση και στην Ιστορία του Γένους μας; 

Αυτά και μόνον τα ποιήματα δεν περιέχει και η ανθολογία του νεαρού μαθητή Δημήτριου Αρχοντώνη (νυν Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου);

Περιέχονται σε μαθητικά βιβλία τα ηδονιστικά ποιήματα του ποιητή;

Ο ηδονισμός φυσικά δεν λείπει ούτε από τα ιστορικά και διδακτικά ποιήματα του Καβάφη, αλλά είναι πολύ εξεζητημένο να αποδώσουμε στον Παναγιότατο αυτή την πρόθεση.

Προσκεκλημένος ήταν ο Πατριάρχης σε εκδήλωση για την επέτειο του Καβάφη. Είπε δυο λόγια αγάπης για τον μεγάλο ποιητή και επικέντρωσε την προσοχή των μαθητών στα θετικά της ποίησής του.

Τι περιμέναμε δηλαδή; Να εκφωνήσει στους μαθητές λόγον “όπως αν εκ του Καβάφη ωφελοίντο ποιημάτων;”

Αν μεν σκοπός του αγαπητού αναλυτή ήταν να εκθέσει τον Παναγιότατο he went long out of his way για να βρει πρόσφορο υλικό. 

Δεν χρειαζόταν να καταφύγει σε κάτι τόσο εξεζητημένο, επειδή -δυστυχώς - ο Οικουμενικός Πατριάρχης - επί καθημερινής σχεδόν βάσεως - προβαίνει σε πολλά και χονδροειδή ατοπήματα. Παραβαίνει τους Ιερούς Κανόνες και παραχαράσσει ασύστολα τις αλήθειες της πίστης μας. Ετσι το τελευταίο πράγμα στον κόσμο, που θα έπρεπε να μας αποσχολεί είναι αν είπε δυο λόγια αγάπης για τον ποιητή.

Η πυξίδα των ενεργειών του Παναγιότατου, στις σχέσεις του με τους Παπικούς, κ. Παπαθανασόπουλε, είναι η προδοτική για την Ορθοδοξία συμφωνία του Μπαλαμάντ και εμείς προβληματιζόμαστε για λίγα λόγια τιμής που είχε να πει για ένα μεγάλο Νεοέλληνα ποιητή;

Σε πρόσφατο άρθρο του για τον Καβάφη διαπιστώνουμε την τάση του κ. Παπαθανασόπουλου να βλέπει με καθαρά σωτηριολογικά κριτήρια την κοσμική λογοτεχνία λες και πρόκειται για υμνολογικά κείμενα της Εκκλησίας. 

Στο πρόσφατο παρελθόν, σε ανοιχτή επιστολή του στον γράφοντα, έκανε το ίδιο με τον Σαίξπηρ. 

Απέφυγα τότε το διάλογο για το θέμα επειδή θεώρησα ότι το ιστολόγιό μου δεν ήταν ο κατάλληλος χώρος για να συζητηθούν φιλολογικά θέματα. 

Επειδή όμως συνειδητοποιώ ότι ο κ. Παπαθανασόπουλος επιμένει στα ίδια κριτήρια αξιολόγησης των λογοτεχνών θα πρέπει να πούμε - εν ευθέτω χρόνω - λίγα λόγια για το θέμα. 

Ιδού το άρθρο του κ. Παπαθανασόπουλου που μας έδωσε την αφορμή για τη σύνταξη του πιο πάνω σχολίου.

"Μέσα στα πλαίσια των φετινών εκδηλώσεων για τον Καβάφη, με την ευκαιρία των 170 ετών από την γέννησή του και των 80 από τον θάνατό του, διενεργήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και στο Ζωγράφειο Σχολείο Μαθητικό Συνέδριο, αφιερωμένο στον Αλεξανδρινό ποιητή. Στα πλαίσια του συνεδρίου μίλησε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος. Στην ομιλία του τόνισε τη σχέση του ποιητή με την Βασιλεύουσα και σημείωσε πως τα ποιήματα του Καβάφη "συγκινούσαν ανέκαθεν την ψυχή του". Γι' αυτό και μαθητής, στην πρώτη τάξη του Λυκείου της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, άρχισε να αντιγράφει σε ένα απλό τετράδιο ποιήματά του, μαζί με ποιήματα άλλων ποιητών. Και προσθέτει ο Παναγιότατος: "Το μαθητικόν αυτό τετράδιον του 1954 κυκλοφόρησε προ ετών εις φωτοστατικήν έκδοσιν και αποτελεί γλυκείαν ανάμνησιν των μαθητικών μας χρόνων αλλά και απόδειξιν της αγάπης μας δια τον Αλεξανδρινόν και Κωνσταντινουπολίτην ποιητήν Κωνσταντίνον Καβάφην, τα έργα του οποίου συνεχίζομεν να αναγιγνώσκωμεν και ως Πατριάρχης, όταν ευρίσκωμεν ολίγον χρόνον εν μέσω των πολλών απασχολήσεων και υποχρεώσεών μας".  

Είναι σημαντικό ότι ο Πατριάρχης, πέραν των απασχολήσεων και υποχρεώσεών του, έχει ευαισθησίες οικολογικές και ποιητικές. Ο πιστός Ορθόδοξος Χριστιανός όμως περιμένει από τον Πατριάρχη και από κάθε κληρικό ο λόγος τους να είναι εκκλησιαστικός, να μην παρεκκλίνει από τις αρχές και τις αξίες επί των οποίων στηρίζεται η Πίστη του. Και από τους ίδιους νιώθει αγαλλίαση όταν ορθοτομούν το λόγο της Αλήθειας, όταν αγνοούν το "εύγε" του κόσμου, όταν διδάσκουν, νουθετούν και όταν, με τα λόγια και τις πράξεις τους,  δεν  γίνονται ένα με τον κόσμο. Οι Χριστιανοί στενοχωρούνται όταν ο Πατριάρχης και οι άλλοι κληρικοί μιλάνε για τον Καβάφη και για άλλους λογοτέχνες ή διανοούμενους μόνο ως ανθολόγοι, ως φιλόλογοι, ως άνθρωποι της κοσμικής κουλτούρας, ως κριτικοί της Τέχνης, γιατί νιώθουν πως έτσι γίνονται ένα με τον κόσμο. 

Ο Πατριάρχης συνεχάρη "ολοψύχως" τους διοργανωτές του Συνεδρίου για τον Καβάφη και τους μαθητές που συμμετέσχον, γιατί, όπως τους είπε: "Αγαπάτε τον Καβάφη και μαζί του ό, τι αναδεικνύει η ποίησίς του, τον πλούτον της παραδόσεως και της ιστορίας του Γένους μας". Και ο κάθε Χριστιανός διερωτάται: Μόνον αυτά προβάλλει η ποίηση του Καβάφη; Ο Πατριάρχης δεν βλέπει τίποτε το αρνητικό στην ποίηση του Καβάφη, για τις ψυχές κυρίως των παιδιών; Αν είναι έτσι και ο Παναγιότατος θαυμάζει τον Καβάφη χωρίς καμία επιφύλαξη και προτρέπει τους νέους και τις νέες να τον θαυμάζουν εξίσου με τον ίδιο και να ακολουθούν τα όσα προβάλλει ο Αλεξανδρινός ποιητής με την ποίησή του, τότε δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε την βαθύτατη θλίψη μας και να προσευχόμαστε εκτενέστερα στον Κύριο για την Εκκλησία Του."