ΑΠΟΡΙΑΙ ΨΑΛΤΟΥ

 

ΑΠΟΡΙΑΙ ΨΑΛΤΟΥ

Του Θεολόγου κ. Ανδρέα Κυριακού

=====

Πάντα μου άρεσε η εκκλησιαστική μουσική. Ομως αυτό δεν σημαίνει ότι και τα καταφέρνω στη ψαλτική. Κάθε άλλο. Και ισχνόφωνος και κακόφωνος είμαι και παραφωνίας δεν είμαι άμοιρος. Ομως επειδή βλέπω από κοντά τα εκκλησιαστικά κείμενα στο αναλόγιο μου δημιουργήθηκαν απορίες. Πολλές. Απ’ αυτές παρουσιάζω μερικές. Ταυτόχρονα προσπαθώ να δώσω απαντήσεις.

Απορία α΄. Κατά τον Ειρμό της ε΄ωδής, κατά τις Καταβασίες, που ψάλλονται στον Ορθρο, σε μερικά έντυπα εκκλησιαστικά κείμενα γράφει: “και τέτοκας άχρονον Υιόν πάσι τοις υμνούσι σε σωτηριάν βραβεύοντα”. Σε άλλα: “σωτηρίαν βραβεύουσα”. Τελικά ποιός έχει δίκαιο; Η προσεκτική εξέταση του κειμένου νομίζω πως θα μας δώσει την απάντηση. Το κείμενο στην ολότητά του έχει ως ακολούθως: “Εξέστη τα σύμπαντα επί τη θεία δοξη σου συ γαρ απειρόγαμε Παρθένε, έσχες εν μήτρα τον επι πάντων Θεόν και τέτοκας άχρονον Υιόν, πάσι τοις υμνούσι σε, σωτηρίαν βραβεύοντα”. Τι σημαίνουν τα πιο πάνω; Οτι τα σύμπαντα, οι άγγελοι και οι άνθρωποι εμειναν εκστατικοι μπροστα στη θεία σου δοξα. Διότι εσύ η απειρόγαμος Παρθένος κράτησες στην κοιλιά σου τον Θεό των απάντων και γέννησες άχρονον Υιόν, (ο οποίος είναι ο Σωτήρας του κόσμου) και χαρίζει σαν βραβείο τη σωτηρία σ’ αυτούς που σε υμνούν. Η Παναγία γέννησε το Σωτήρα που χαρίζει τη σωτηρία κι αυτός δίνει τη σωτηρία σ’ αυτούς που τιμούν τη Μητέρα του.

Απορία β΄. Είναι τοις πάσι γνωστή η επαναλαμβανόμενη φράση του ιερέως (ή του διακόνου) στη Θ. λειτουργία: “έτι και έτι εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν”. Ομως αν ψάξετε να βρήτε τι σημαίνει στην πραγματικότητα η φράση “έτι καί  έτι” θα απογοητευτείτε. Ενας μεταφραστής στη νεοελληνική αποφαίνεται ότι σημαίνει: Ακόμη και ακόμη. Πόσο δόκιμη είναι αυτή η απόδοση; Καθόλου. Ελληνικά είν’ αυτά; Επειδή με βασάνισε πολύ αυτή η μικρή φράση σκέφτηκα να προστρέξω στη βοήθεια των ξενόγλωσσων μεταφράσεων της Θ. Λειτουργίας. Και αυτό που βρήκα μου έλυσε την απορία. Στα αγγλικά ο μεταφραστής αποδίδει: again and again. Ρίχνοντας μια ματιά στη ρουμανική μετάφραση εντόπισα ότι ο μεταφραστής αποδίδει: din nou, που σημαίνει εκ νέου, δηλαδή ξανά. Αρα το συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα: ας προσευχηθούμε στον Κύριο ξανά και ξανά, δηλαδή ο προσευχόμενος να επιμένει στην προσευχή του.

Απορία γ΄. Πρίν από τη Μεγάλη  Είσοδο ψάλλεται συνήθως το Χερουβικό, μια φράση του οποίου είναι: “πάσαν την βιωτικήν αποθώμεθα μέριμναν,ως τον Βασιλέα των όλων υποδεξόμενοι”. Το ερώτημα που αναδύεται είναι: για πόση ώρα μπορεί πρακτικά ο πιστός να εγκαταλείψει πάσαν βιωτικήν μέριμναν; Τόσο εύκολο είναι; Ενα άλλο Χερουβικό, αυτό της Προηγιασμένης Θ. Λειτουργίας μας βοηθά να προσεγγίσουμε το θέμα στη σωστή του βάση. Τι αναφέρει μεταξύ άλλων: “ΝΥΝ αι δυνάμεις των ουρανών συν ημίν αοράτως λατρεύουσιν”. Το συμπέρασμα; Τώρα που ετοιμαζόμαστε να υποδεχθούμε τον Βασιλέα των όλων ας αφήσουμε στην άκρη κάθε βιωτική μέριμνα. Πάλι προς υποστήριξη της θέσης μου καταφεύγω στις ξενόγλωσσες μεταφράσεις. Στη ρουμανική μετάφραση της Θ. Λειτουργίας στο υπό εξέτασιν σημείο αναφέρει το κείμενο τη λέξη akuma (δηλαδή τώρα, ΝΥΝ). Στη σλαβωνική μετάφραση το κείμενο αναφέρει τη λέξη ninie (δηλαδή τώρα ΝΥΝ). Για να καταλήξω κάπου το κείμενο μας καλεί ΤΩΡΑ που θα υποδεχθουμε το Χριστό, κατά τη Μεγαλη Είσοδο ας λησμονήσουμε τα βιωτικά πράγματα στρέφοντας την προσοχή μας ολόκληρη σ’ αυτόν.