O ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΦΕΡΡΑΡΑΣ - ΦΛΩΡΕΝΤΙΑΣ

O ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΦΕΡΡΑΡΑΣ - ΦΛΩΡΕΝΤΙΑΣ

«Τι παθόντες υπέγραψαν δόγματα, α δεν είχον εντολήν να παραδεχθώσιν;»

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

=====

Στο μυθιστόρημα ‘’Η Γυφτοπούλα’’ του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, γίνεται αναφορά στη Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας, όπου «Τετρακόσιοι και πλέον ανατολικοί επίσκοποι  είχον μεταβή εις την σύνοδον ταύτην και μετ’ αυτών ο Βησσαρίων». Να υπενθυμίσομε ότι αρχικά έγινε παρόμοια προσπάθεια με τη Σύνοδο Φερράρας –Φλωρεντίας, στη Σύνοδο της Λυών το έτος 1274,  αλλ’ όμως ο Όσιος Νείλος Καβάσιλας ανέτρεψε τα σχέδιά των.  Ακολούθησε η Σύνοδος  Φερράρας –Φλωρεντίας (1438-1439), αλλ’ όμως ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός  ανέτρεψε τα σχέδιά των. 

Ως γνωστό στη Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας εις  μόνο επίσκοπος αντέστη, ο Άγιος Μάρκος ο Εφέσου ο επικαλούμενος Ευγενικός, ο οποίος είχε αρνηθεί να υπογράψει και έτσι σώθηκε η Εκκλησία.   Ο Άγιος Μάρκος ο Εφέσου, ήταν ο μόνος Ορθόδοξος επίσκοπος που δεν δέχθηκε να υπογράψει στη  Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας. 

Ο Παπαδιαμάντης περιγράφει με τα εξής χαρακτηριστικά λόγια το γεγονός: «Οι επίσκοποι της Ανατολής υπέγραψαν σύμπαντες τον όρον της παπικής συνόδου. Αλλ’ αντιπροσώπευον οι άνδρες εκείνοι τας δοξασίας του Ελληνικού λαού, ή όχι; Εάν ναι, διατί ο λαός ο ελληνικός, διατί ο λαός δεν απεδέχθη τα εψηφισμένα; Εάν όχι, τι παθόντες υπέγραψαν δόγματα, α δεν είχον εντολήν να παραδεχθώσιν;»

Επισημαίνει χαρακτηριστικά και τη στάση του λαού στο θέμα τούτο με τα εξής λόγια: «Διότι είναι γεγονός πασιφανέστατον ότι ο ελληνικός λαός και μετά την υπογραφήν του αστόργου και παρανόμου εκείνου όρου έμεινεν είπερ ποτέ ορθόδοξος».  

Ακολούθως αναφέρεται στον Βησσαρίωνα ο οποίος από Επίσκοπος Ορθόδοξος έγινε Παπικός καρδινάλιος, ως ακολούθως: «Εις των υπογραψάντων τον όρον ήτο και ο Βησσαρίων. Ο άνθρωπος ούτος έκρινεν, ως φαίνεται, εντιμότερον δι’ εαυτόν να είναι μάλλον καρδινάλιος της Ρώμης ή Μητροπολίτης της Ανατολής. Όθεν μετά την υπογραφήν του τόμου της ενώσεως έμεινεν εν Ρώμη και δεν επανήλθεν στην Ανατολήν. Και όμως είχεν άδικον. Ηδύνατο να επανέλθη ως επανήλθον οι άλλοι επίσκοποι και η υπογραφή αυτού να λογισθή άκυρος παρά τω ελληνικώ λαώ, αν επανήρχετο, οία ελογίσθη και μη επανελθόντος αυτού και των άλλων των επανελθόντων». 

Αναφέρεται ο Παπαδιαμάντης και στη γνωστή φράση του Πάπα Νικόλαου «Ουδέν εποιήσαμεν», μάλιστα την αναφέρει στα λατινικά, με ελληνικούς όμως χαρακτήρες, «Νίχιλ φάκιμους».  

Η μη αποδοχή των απαιτήσεων του Πάπα Νικόλαου, ήταν καθοριστική για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Το αγωνιώδες ερώτημα του Πάπα Νικόλαου, αν υπόγραψε ο Εφέσου και η απάντηση ότι δεν υπόγραψε, το οδήγησαν να απαντήσει με τη φράση που έμεινε στη ιστορία, «Ουδέν εποιήσαμεν». Την επιμονή μάλιστα του Πάπα Νικόλαου, να υπογράψουν όλοι οι επίσκοποι την περιγράφει ως εξής: «Ως φαίνεται επεθύμει ο Πάπας ίνα πάντες ανεξαιρέτως οι επίσκοποι υπογράψωσιν την παραδοχήν των δογμάτων της Ρώμης». Με αυτό τον τρόπο ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης περιέγραψε σύντομα και περιεκτικά τη Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας.