ΚΑΚΟΦΩΝΑ ΥΜΝΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΞΑΚΗ

ΚΑΚΟΦΩΝΑ ΥΜΝΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΞΑΚΗ

Του θεολόγου κ. Ανδρέα Κυριακού

=====

Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Λειτουργήθηκα στην εκκλησία του Ευαγγελισμού στην Παλλουριώτισσα της Λευκωσίας. Όπως ήταν φυσικό, οι ιεροψάλτες έψαλλαν καθηκόντως το γνωστό τροπάριο «Σώσον Κύριε τον λαον σου…». Πού είναι το κακό και γιατί θεώρησα σωστό και πρέπον να υψώσω φωνή διαμαρτυρίας; Με ενόχλησε αφάνταστα η μεταξάκεια αλλοίωση του ύμνου, που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1910. Με αφορμή την υπάρχουσα τότε διένεξη μεταξύ του βασιλιά Κωνσταντίνου και του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο νεωτεριστής ιεράρχης θεώρησε πρέπον να «εκσυγχρονίσει» και τον γνωστό ύμνο. Δεν ξενίζει τους παροικούντας την Ιερουσαλήμ η συμπεριφορά του ανδρός. 

Η κακή κληρονομιά του Μεταξάκη περιλαμβάνει πλείστα όσα «κατορθώματα». Να τ’ απαριθμήσω τηλεγραφικώς; Ημερολογιακό, κοινός εορτασμός του Πάσχα, αναθεώρηση των κωλυμάτων γάμου, β΄ γάμος των κληρικών, «εκσυγχρονισμός» της εξωτερικής εμφάνισης των κληρικών, «αναθεώρηση» των περί νηστείας διατάξεων της Εκκλησίας κ.τ.ό.. 

΄Ομως ας έλθουμε στο προκείμενο. Στον γνωστό ύμνο αναφέρει, συν τοις άλλοις, ο Υμνογράφος: «νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων δωρούμενος». Ο αναθεωρητής ιεράρχης, που όλα ήθελε να τα αλλάξει, τροποποίησε τον ύμνο ως ακολούθως: «νίκας τοις ευσεβέσι κατ΄ εναντίων δωρούμενος». Στο Βυζάντιο υπήρξαν και καλοί και κακοί βασιλείς. ΄Ομως ο παμπάλαιος ύμνος παρέμεινε αναλλοίωτος. Στην τουρκοκρατία,αλλά και τη φραγκοκρατία, δεν υπήρχε καν ομόπιστος βασιλιάς. Ο ύμνος όμως παρέμεινε. Μια πρόχειρη ματιά στην υμνογραφία θα φέρει τον αναγνώστη σε δύσκολη θέση αν αναλογιστεί ότι η λέξη χρησιμοποιείται κατά κόρον και ουσιαστικά χαρακτηρίζει την εξουσία, καλή και κακή. Ξεκινώ με το κοντάκιο της Υψώσεως του Σταυρού. «Εύφρανον εν τη δυνάμει σου τους  πιστούς βασιλείς ημών,νίκας  χορηγών αυτοίς κατά των πολεμίων…». «Βασιλεύει, αλλ΄ ουκ αιωνίζει Άδης του γένους των βροτών», ψάλλει η Εκκλησία τη Μ. Εβδομάδα. «Βασιλεύ ουράνιε Παράκλητε…» αποκαλούμε το Άγιο Πνεύμα. «Κύριε ο βασιλεύς των αιώνων…» λέμε απευθυνόμενοι στον Σωτήρα Χριστό σε ένα ύμνο της Μ. Εβδομάδας. «Βασίλειον ιεράτευμα» αποκαλείται στην Αγία Γραφή ο λαός του Θεού. «Βασιλεύς» αποκαλείται ο Δίκαιος Κριτής στην περικοπή της Μελλούσης Κρίσεως (Ματθ. κε΄). Στο Χερουβικό του Μεγάλου Σαββάτου ψάλλουν οι ψάλτες: «ο γαρ βασιλεύς των βασιλευόντων…». Δεν χρειάζεται να κουράσω άλλο τον αναγνώστη με την παράθεση άλλων χωρίων της υμνολογίας. Είναι τόσα πολλά που μπορεί ο ενδιαφερόμενος να γράψει ολόκληρο βιβλίο. 

Τι πρέπει να πούμε, συμπερασματικά, σε κάθε νοσταλγό του Μεταξάκη και σε κάθε καινοτόμο και μεταρρυθμιστή; Καλή και άγια η υμνολογία μας. ΄Οπως και η πίστη μας. Ας μεταρρυθμίσουμε τον κακό εαυτό μας, ας εφαρμόσουμε τα θεσπίσματά της, αν θέλουμε να δούμε Θεού πρόσωπο. Αν θέλουμε να δούμε κατά Θεόν προκοπή. ΄Ολα τα άλλα, και ιδίως το περί «εκσυγχρονισμού» τροπάριον, μόνο κακά θα προκαλέσουν στην Εκκλησία του Χριστού. 

Κλείνω  με ένα διάλογο μεταξύ ενός κοσμικού εκπαιδευτικού και του μητροπολίτου Πάφου Γεωργίου. Ο εκπαιδευτικός αυτός επέμενε ότι πρέπει να αλλάξει η Εκκλησία, φέρνοντας σαν παράδειγμα τη μετάφραση της θ. λειτουργίας. Και η απάντηση του Πανιερωτάτου: -"Άν γίνουν όλ’ αυτά που εισηγείσαι, θα πηγαίνεις εκκλησία. - Όχι, απάντησε κυνικά ο άλλος." 

Τι χρείαν έτι έχωμεν μαρτύρων;