ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΥΧΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΤΟΚΙΟΥ ΤΗΣ Μ. ΔΕΥΤΕΡΑΣ

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΥΧΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΤΟΚΙΟΥ ΤΗΣ Μ. ΔΕΥΤΕΡΑΣ

(Στο μήνυμα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου)

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

=====

Στο μήνυμα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου (31 Ιουλίου 2016), γίνεται η εξής αναφορά για τη λειτουργική ευχή ‘’Παύσον τα σχίσματα των Εκκλησιών’’, από τη Θεία Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου: «Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος αναγνωρίζει την ιστορική ονομασία ‘’Εκκλησία’’ και για ομάδες που απεσχίσθησαν από Αυτή, χωρίς αυτό να σημαίνει αναγνώριση ορθότητας της πίστης τους… Ο Μέγας Βασίλειος απευθύνεται στον Θεό, στη Θεία Λειτουργία του, και τον παρακαλεί : ‘’Παύσον τα σχίσματα των Εκκλησιών’’.  Η υμνολογία μας σε ένα τροπάριο της Μ. Δευτέρας παρακαλεί τον Θεό: ‘’ίνα της Βασιλείας κρατύνει τα σκήπτρα και τας Εκκλησίας συνάψη εις εν’’».

Εις την προς Α΄ Προς Αμφιλόχιον Επιστολή του, ο Άγιος Βασίλειος, διακρίνει με σαφήνεια τις αιρέσεις από τα σχίσματα. «Αιρέσεις μεν, τους παντελώς απερρηγμένους και κατ’ αυτήν την  πίστιν απηλλοτριωμένους, σχίσματα δε, τους δι’ αιτίας τινάς εκκλησιαστικάς και ζητήματα ιάσιμα προς αλλήλους διενεχθέντας». Για τις αιρέσεις αναφέρει και το «περί της αυτής της εις Θεόν πίστεως εστιν η διαφορά», ενώ για τους αποσχισθέντες «το δε των αποσχισάντων, ως έτι εκ της Εκκλησίας όντων». Η διάκριση είναι σαφέστατη.

Φυσικά και δεν εννοεί ο Άγιος Βασίλειος με την αναφορά του αυτή σε Εκκλησίες, τις διάφορες αιρετικές ομάδες ή κοινότητες. «Παύσον τα σχίσματα των Εκκλησιών» αναφέρει για τα σχίσματα, αλλά για τις αιρέσεις αναφέρει στην ίδια ευχή, «τας των αιρέσεων επαναστάσεις ταχέως κατάλυσον τη δυνάμει του Αγίου σου Πνεύματος». Γι’ αυτούς που ταλαιπωρούνται από τις αιρέσεις αναφέρει ο Άγιος Βασίλειος επακριβώς: «τους πεπλανημένους επανάγαγε, και σύναψον της Αγία σου Καθολική και Αποστολική Εκκλησία». 

Όσο αφορά την αναφορά στο Θεοτοκίο της Μεγάλης Δευτέρας, «Δέχου την Μητέρα, τη σην Χριστέ εις πρεσβείαν, ίνα ταις ικεσίαις αυτής, ειρηνεύσης τον κόσμον, και κρατύνης της βασιλείας τα σκήπτρα, και τας Εκκλησίας σου συνάψης εις εν», φυσικά και δεν εννοούνται με την αναφορά σε Εκκλησίες, οι διάφορες αιρετικές ομάδες ή κοινότητες. Η κτητική αντωνυμία ‘’σου’’ στη φράση «και τας Εκκλησίας σου», απευθυνόμενη στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, δεν επιτρέπει τέτοια απαράδεκτη ερμηνεία.

Σαφέστατα πρόκειται περί παρερμηνείας τόσο της λειτουργικής αυτής ευχής του Αγίου Βασιλείου, «Παύσον τα σχίσματα των Εκκλησιών», όσο και της φράσης του Θεοτοκίου της Μεγάλης Δευτέρας, «ίνα της Βασιλείας κρατύνει τα σκήπτρα και τας Εκκλησίας συνάψη εις εν».