Ο ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΣ ΡΙΧΝΕΙ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΣΥΝΑΦΕΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Ο ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΣ ΡΙΧΝΕΙ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΣΥΝΑΦΕΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

=========

Οπως και πέρυσι στο Φανάρι ο Ιερολογιότατος Αρχιδιάκονος του Οικουμενικού Πατριαρχείου π. Μάξιμος Βγενόπουλος εξεφώνησε το κήρυγμα στην πατριαρχική λειτουργία την Κυριακή της προ του Χριστού Γεννήσεως.

ΤΟ ΠΕΡΥΣΙΝΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΛΟΓΙΟΤΑΤΟΥ κ. ΜΑΞΙΜΟΥ

___________

Στο περυσινό το κήρυγμα ο Ιερολογιότατος κατηγόρησε - απολύτως ανακριβώς - τους παραδοσιακούς πιστούς ότι αρνούνται το διάλογο της Ορθοδοξίας με τους αλλόθρησκους και τους αιρετικούς. Η αλήθεια είναι ότι οι παραδοσιακοί πιστοί αρνούνται μόνον να καταπατούνται οι Ιεροί Κανόνες με τις συμπροσευχές με τους εκτός Εκκλησίας και να γίνονται υποχωρήσεις και εκπτώσεις σε θέματα πίστεως όπως λ.χ. γίνονται με τη “Βαπτισματική θεολογία”, τη “θεολογία των αδελφών εκκλησιών” και των “δύο πνευμόνων”, την διαστροφική ερμηνεία των Ιερών Κανόνων όπως λ.χ. του 34ου Αποστολικού για να δικαιολογηθεί το κυριαρχικό πρωτείο του Πάπα στην Εκκλησία κτλ.

Αν προδοτικές συμφωνίες, όπως η του Μπαλαμάντ και του Σαμπεζύ δεν συνομολογούντο, αν προδοτικά κατά της Ορθοδοξίας κείμενα δεν υπεγράφοντο από ορθόδοξους αντιπροσώπους στη Ραβέννα, στην Ελούντα, στο Πόρτο Αλέγκρε κτλ. ουδείς θα είχε αντίρρηση να γίνονται διάλογοι με τους αιρετικούς και τους αλλόθρησκους για να δώσουν την αλήθεια στους εν τω σκότει των άλλων θρησκειών και στους εν τη πλάνη των αιρέσεων αδελφών μας. Οχι μόνον αντίρρηση δεν έχουμε να διεξάγονται διάλογοι κανονικά και δογματικά ανεπίληπτοι αλλά επιβεβλημένο θεωρούμε καθήκον μας τη διεξαγωγή αυτών των διαλόγων.

ΤΟ ΦΕΤΙΝΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΕΤΑΙ ΤΗ ΣΥΝΑΦΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

_______________

Στο φετινό του κήρυγμα (βλ. “Φως Φαναρίου 21 Δεκεμεβρίου 2010), ο Ιερολογιότατος κ. Μάξιμος ρίχνει το βάρος του υπέρ της μεταπατερικής και συναφειακής θεολογίας. Ο Ιερολογιότατος δεν είναι τυχαίο πρόσωπο. Εχει κάνει λαμπρές σπουδές στην Ελλάδα και στην Οξφόρδη και - το σπουδαιότερο - είναι ο Αρχιδιάκονος του Πατριαρχείου. Οταν λοιπόν ομιλεί - και μάλιστα ενώπιον του Πατριάρχου - σε κήρυγμα την Κυριακή της προ του Χριστού Γεννήσεως δεν είναι δυνατόν να τολμήσει να εκφράσει - για βασικά θεολογικά θέματα πίστεως - απόψεις από τον άμβωνα που δεν τυγχάνουν της απόλυτης έγκρισης του Παναγιότατου.

Ας δούμε λοιπόν γιατί έχει μεγάλη βαρύτητα - απολύτως αρνητική δυστυχώς - η παρέμβαση του Ιερολογιότατου.

ΠΟΙΟΙ ΑΝΤΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΑΦΕΙΑΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ;

______________

Είναι γνωστόν ότι τον τελευταίο καιρό χύθηκαν τόνοι μελανιού και σινδόνες χάρτου για να αναιρεθεί η λεγόμενη συναφειακή και μεταπατερική θεολογία. Ο π. Θεόδωρος Ζήσης χαρακτηρίζει την όλη προσπάθεια αντιπατερική, και τους οπαδούς της “Πατρομάχους”, ενώ το βάρος τους εναντίον της συναφειακήςκαι μεταπατερικής θεολογίας έχουν ρίξει όλα τα παραδοσιακά έντυπα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Το ίδιο συνέβηκε στον ιστοχώρο.

Η ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΕΙΑΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

___________

Το πιο σπουδαίο είναι το ότι και επίσκοποι της Εκκλησίας και κορυφαίοι θεολόγοι - όπως ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου - έχουν αναλύσει εξαντλητικά και πειστικά το μέγεθος της κακοδοξίας της μεταπατερικής και συναφειακής θεολογίας ενώ ο Μητροπολίτης Γλυφάδος Παύλος κατήγγειλε στη σύνοδο τον Μητροπολίτη Δημητριάδος για τη λειτουργία της Ακαδημίας θεολογικών σπουδών του Βόλου επειδή εκφράζει και περιθάλπει τις αιρέσεις της συναφειακής και μεταπατερικής θεολογίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Σεβασμιότατος Δημητριάδος βρέθηκε σε πολύ δυσχερή θέση και προσπάθησε να αμυνθεί λέγοντας ότι οι απόψεις που έχουν εκφρασθεί στο συνέδριο για τη μεταπατερική και συναφειακή θεολογία εκφράζουν τον προβληματισμό ορισμένων συνέδρων και όχι τις προσωπικές του θέσεις.

Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗ ΛΑΘΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

_________________

Και ενώ η μεταπατερική και συναφειακή θεολογία δέχτηκαν αυτά τα τρομερά πλήγματα έρχεται ξαφνικά ο Μέγας Αρχιδιάκονος του Πατριαρχείου να τη στηρίξει ενώπιον του πατριάρχου και μάλιστα άνευ όρων και να κατηγορήσει όσους εναντιώνονται σ΄αυτήν ως ανθρώπους που αρνούνται να συνδιαλεχθούν με το σύγχρονο άνθρωπο και να έρθουν αρωγοί στις ανάγκες και τις ανησυχίες του. Αρα αρνούνται - κατά τον Ιερολογιότατο πάντοτε - την ευθύνη τους έναντι του Θεού!!!

ΒΑΡΕΙΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΟΣΩΝ ΑΡΝΟΥΝΤΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΕΙΑΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

_______________

Ο Μέγας Αρχιδιάκονος - με το κήρυγμά του - έκανε κάτι άλλο που έχει ιδιάζουσα σημασία. Εδωσε τον ορισμό της συναφειακής Θεολογίας και απέδωσε την αντίδραση σε αυτήν σε “καυχώμενους και συμπλεγματικούς” (του Ιερολογιότατου οι όροι), ενώ δεν παρέλειψε να στηρίξει την απολογία του σε δύο κορυφαίους ακαδημαικούς θεολόγους τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα αλλά και πιο συγκεκριμένα τον Καθηγητή Χρήστο Γιανναρά και μάλιστα στο βιβλίο του που επιγράφεται “Ενάντια στη Θρησκεία”.

Ομολογουμένως δεν θα μπορούσαν οι οπαδοί της μεταπατερικής και συναφειακής θεολογίας να ελπίσουν σε καλύτερη συμμαχία και μάλιστα στην κρίσιμη γι’ αυτούς δυσμενή συγκυρία.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ

_____________

Ας εξετάσουμε λοιπόν πιο αναλυτικά τις θέσεις του Ιερολογιότατου.

Πότε η Εκκλησία αρνήθηκε τον διάλογο με τον κόσμο; Ποιος συγκεκριμένα ορθόδοξος θεολόγος είπε ποτέ ότι ο διάλογος της θεολογίας με κάθε κουλτούρα και κάθε φιλοσοφία είναι απαράδεκτος; Εξ όσων εμείς τουλάχιστον γνωρίζουμε ουδείς.

Θα αναφέρω ΜΟΝΟΝ ένα παράδειγμα στον 20ον αιώνα κορυφαίου ορθόδοξου θεολόγου ο οποίος συνδιαλέχθηκε με τα βασικότερα φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής του. Τον Αγιο Ιουστίνο Πόποβιτς! Ο σύγχρονος αυτός Πατήρ και Διδάσκαλος της Εκκλησίας κάτοχος λιπαράς φιλοσοφικής και θεολογικής παιδείας αναμετρήθηκε - και μάλιστα με απαράμιλλο εκκλησιαστικό ήθος και πατερικού βεληνεκούς θεολογική σκέψη - με όλα τα βασικά θεολογικά ρεύματα της εποχής του: Μαρξισμό, Νιτσεισμό, υπαρξισμό, μηδενισμό. Με την εξής διαφορά. Ο Αγιος Ιουστίνος είπε βασικά στους φιλοσόφους της εποχής του: Ο Χριστός και η Ανάστασή του και οι Πατέρες της Εκκλησίας είναι η απάντηση σε όλα τα εναγώνια ερωτήματα και σε όλες τις φιλοσοφικές αναζητήσεις σας.

Ο ίδιος Αγιος Πατήρ καθόρισε ως προυπόθεση να μιλήσει η Εκκλησία με τον κόσμον την επιστροφή στους Αγίους Πατέρας, επιστροφή εις τους αγίους ασκητάς και την προσευχή και τη νηστεία ως τις προυποθέσεις αγιασμού του ανθρώπου αλλά και τις προυποθέσεις της ορθοδόξου θεολογίας σε όλα του τα έργα. Ιδιαίτερα στη διδακτορική διατριβή του για τη γνωσιολογία του Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου αναφέρει ότι η γνώση ορθοδόξως δεν αποκτάται έξω από τον αγιασμό των αισθήσεων και της διανοίας του ανθρώπου με την άσκηση, τη νηστεία και την προσευχή και τη μετοχή στα μυστήρια και την εν γένει ζωή της Εκκλησίας.

ΠΡΟΣ ΠΟΙΟΥΣ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΥ;

____________

Ποιος ποτέ ορθόδοξος θεολόγος θα ηρνείτο ή θα έβλεπε εχθρικά την προσπάθεια αναμέτρησης με τη φιλοσοφία του μεταμοντερνισμού υπό τις προυποθέσεις της ορθοδόξου θεολογίας;

Επομένως προς ποιους απευθύνονται οι βαρύτατες κατηγορίες του Μεγάλου Αρχιδιακόνου ότι αρνούνται τον διάλογο με τα σύγχρονα φιλοσοφικά ρέυματα, αφού είναι όντως επιβεβλημένο χρέος της θεολογίας να διαλέγεται με τον κόσμο και αφού αυτή την παράδοση μας κληροδότησαν ο Χριστός και οι Αγιοι Πατέρες;

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ;

______________

Τώρα τι σημαίνει διάλογος με τον κάθε πολιτισμό είναι το ζητούμενο. Μήπως διάλογος με τη Σαμαρείτιδα, διάλογος του Αποστόλου Παύλου στην Πνύκα με τους Αθηναίους, και στις συναγωγές με τους Ιουδαίους, διάλογος των Πατέρων της Εκκλησίας με τους Νεοπλατωνικούς, τους στωικούς και το σχολαστικισμό, διάλογος των σύγχρονων μεγάλων θεολόγων της Ρωσσικής διασποράς και της Ελληνικής ορθοδοξίας με διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα; Αλλά ποιος πότε εξέφρασε αντίθεση σε αυτούς τους διαλόγους;

Ή μήπως ο διάλογος που εισηγείται ο Ιερολογιότατος είναι διαφορετικού τύπου; Μήπως εννοεί διάλογος επί ίσοις όροις; Διάλογος, όχι για ευαγγελισμό του κόσμου, αλλά διάλογος που εκκινά από την προυπόθεση ότι η αλήθεια είναι το ζητούμενο. Ο Χριστός και η Εκκλησία έκαναν και θα κάνουν πάντοτε διάλογο με τον κόσμο επειδή ο σκοπός τους είναι αμετακίνητος: Να εντάξουν όλους τους ανθρώπους στην Εκκλησία που είναι το Σώμα του Χριστού και η μόνη βεβαία ελπίδα σωτηρίας του ανθρωπίνου Γένους.

Ο Χριστός και οι Αγιοι ποτέ δεν συζήτησαν για να μάθουν αλλά για να διδάξουν. Συγκατέβηκαν βέβαια στα δεδομένα και στις προσωπικές, φιλοσοφικές και πολιτιστικές δυσκολίες κάθε εποχής. Ποτέ όμως δεν ξέχασαν ότι η Εκκλησία δεν αναζητά την αλήθεια επειδή την κατέχει, επειδή Της έχει αποκαλυφθεί εν Αγίω Πνεύματι με τους Προφήτες, τους Αποστόλους και τους Αγίους Πατέρες. Η Εκκλησία είναι η συνεχιζόμενη Πεντηκοστή ανά τους αιώνες και παρέχει τη χάρη με τα ζωοποιά Της μυστήρια κατά τη δεκτικότητα εκάστου.

Επομένως; Διάλογος με τον κόσμο; Απολύτως επιβεβλημένος αλλά διάλογος ιεραποστολικός για να “καταγγείλουμε” τον Χριστόν τοις έθνεσιν. Οχι για να νοθεύσουμε το μήνυμα του Ευαγγελίου.

Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟ

_______________

Ο Αρχιδιάκονος του Πατριαρχείου όρισε τον “μεταμοντερνισμό” ως άρνηση κάθε αυθεντίας του παρελθόντος. Οχι μόνον αυθεντίας θρησκευτικής αλλά και αυθεντίας που επεκτείνεται σε κάθε περιοχή της ανθρώπινης σκέψης. Είναι εντυπωσιακά θλιβερό λ.χ. το φαινόμενο της μελέτης των κλασσικών συγγραφέων, σε σύγχρονα φημισμένα ακαδημαικά ιδρύματα, όπου παραδίδονται μαθήματα κλασσικής φιλολογίας που στόχο έχουν να διασύρουν και να εξευτελίσουν λ.χ. την αξία του Θουκυδίδη ως ιστορικού.

Φανταστείτε πόσο πιο άγριες επιθέσεις δέχεται το θρησκευτικό φαινόμενο ή εκκλησιαστική αυθεντία μέσα σε αυτό το φιλοσοφικό πλέγμα.

Τι είδους διάλογο μπορεί να κάνει η Εκκλησία με τη "μετανωτερικότητα" εκτός από το να καταδείξει την ανεπάρκεια και τα αδιέξοδα της απόλυτης σχετικοκρατίας που εκφράζει; Τι μπορεί άραγε να πει στους μεταμοντέρνους στοχαστές; Οτι ο Χριστός είναι κάτι λιγότερο από Θεός που υποστασιάζει την αλήθεια; Αλλά τότε δεν μιλούμε για χριστιανικό διάλογο με τον κόσμο αλλά για έκπτωση πίστεως και προδοσία του Χριστού.

Ο μέγας Αρχιδιάκονος στην απολογία του υπέρ της συναφειακής θεολογίας φρόντισε να διαχωρίσει τους όρους μεταπατερικός και συναφειακός και να τους ερμηνεύσει ότι προυποθέτουν ο ένας τον άλλο ως δήθεν ορθοδόξως συμβατή προσπάθεια. Δεν μας εξηγεί όμως γιατί στο συνέδριο του Βόλου οι όροι αυτοί συνδέθηκαν με τρόπο που να δείχνει την ανεπάρκεια της πατερικής θεολογίας να μιλήσει στο σύγχρονο άνθρωπο και γι’ αυτό και χρειάζεται - σύμφωνα με τους μεταπατερικούς και συναφειακούς θεολόγους - η σύνθεση μιας νέας θεολογίας η οποία θα έχει αυτή τη δυνατότητα.

“Οπίσω εις τους Αγίους Πατέρας εις τους Αγίους Ασκητάς”, μας καλεί - στεντορεία τη φωνή - ο εν Αγίοις αυλοζόμενος σύγχρονος Πατήρ της Εκκλησίας Ιουστίνος Πόποβιτς.

"Εξω και μακρυά από το πνεύμα των Πατέρων που μίλησαν σε μια άλλη εποχή και έξω από τη συνάφεια των σημερινών προβλημάτων του ανθρώπου" διαλαλεί το Συνέδριο της μεταπατερικής και συναφειακής θεολογίας του Βόλου και ο Αρχιδιάκονος Μάξιμος.

Αραγε ποιου τα κηρύγματα πρέπει οι πιστοί να ενωτισθούν; Του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς που ανακεφαλαιώνει την περί γνώσεως και ανθρώπου διδασκαλία των προ αυτού Αγίων Πατέρων ή τους σύνεδρους του Βόλου και το Μέγα Αρχιδιακονο που μας καλούν να κινηθούμε πέραν από τους Πατέρες!!! Πέραν από τους Πατέρες; προς ποια κατεύθυνση;

Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ κ. ΧΡ. ΓΙΑΝΝΑΡΑ

_____________

Ο Μέγας Αρχιδιακονος δεν δίστασε σε ώρα κηρύγματος στη θεία λειτουργία να αναφερθεί στη θεολογία του κ. Γιανναρά, όπως μάλιστα αυτή εκφράζεται στο βιβλίο του “Ενάντια στη θρησκεία”, στο οποίο μεταξύ άλλων αποπειράται να απαξιώσει τη “Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών Πατέρων”, να μιλήσει με σκαιότητα για τους Ιερούς Κανόνες και να αρνηθεί το “αειπάρθενον” της Υπεραγίας Θεοτόκου!!! Αυτή τη νεοπατερική και συναφειακή θεολογία έχει υπόψη του ο Μέγας Ιεροδιάκονος άραγε;

Ο Μέγας Αρχιδιάκονος όφειλε ως πεπαιδευμένος κληρικός και μάλιστα σε περικλεή πανεπιστήμια της Δύσεως να γνωρίζει ότι η contextual theology παν άλλο ή ορθόδοξη θεολογία είναι. Πρόκειται για δάνειο από τη φιλελεύθερη “liberal” προτεσταντική θεολογία. Αποπειράται μάλιστα να εκφράσει το Ευαγγέλιο σε ορισμένες ομάδες ανθρώπων ως “φεμινιστική θεολογία”, ως “Αφρικανική θεολογία”, ως “μαύρη θεολογία”, ως “θεολογία των ομοφυλόφιλων”, κτλ. Αυτή είναι η σημασία του όρου συναφειακή και μεταπατερική θεολογία και όχι διάλογος της Εκκλησίας με τα σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα.

ΟΥΔΕΙΣ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ

______________

Τον διάλογο ουδείς αρνείται επειδή και ο Χριστός και οι Αγιοι της Εκκλησίας σταθερά τον επεδίωκαν ως τρόπο ιεραποστολής και σωτηρίας των ανθρώπων. Δεν μπορούμε όμως ποτέ να δεχθούμε την έκπτωση σε θέματα πίστεως επειδή συνιστά πραγματική προδοσία του Θεανθρώπου και της αλήθειας που υποστασιάζει. Αλίμονον αν ενώπιον του Οικουμενικού Πατριάρχου - και οπωσδήποτε με τη έγκρισή του - εκφωνούνται από τον ιερό άμβωνα αυτού του περιεχομένου τα κηρύγματα.

Επιτακτικό επομένως παραμένει το χρέος της Ορθοδόξου θεολογίας να ερμηνεύσει διεξοδικά το φαινόμενο της συναφειακής και μεταπατερικής θεολογίας και να εξηγήσει σε βάθος την αιρετική προσέγγιση των εκπροσώπων της.

Το πρόβλημα ήταν ήδη εξαιρετικά σοβαρό πριν την προσχώρηση του Αρχιδιακόνου Μαξίμου στο στρατόπεδο των μεταπατερικών, συναφειακών θεολόγων και έχρηζε θεολογικής αξιολόγης και συνοδικής καταδίκης. Μετά την παρέμβαση του Ιερολογιότατου καθίσταται ακόμη πιο επιτακτική και επείγουσα η ανάγκη να αξιολογηθει θεολογικά και να καταδικαστεί συνοδικά.