3. Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ Π. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΘΕΡΜΟ

ΜΕΡΟΣ Γ΄

3. Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Του π. Θωμά Βαμβίνη

==========================

Θα σχολιασθούν στην συνέχεια δύο σημεία της κριτικής του π. Β. Θερμού, που αφορούν απόψεις που διατύπωσα στο κρινόμενο από αυτόν σχόλιό μου. Ισχυρίζεται ο π. Β. Θερμός ότι παρανοώ τους υποστηρικτές της μετάφρασης των λειτουργικών κειμένων, όταν γράφω ότι «η τελετουργία των μυστηρίων της Εκκλησίας, ιδιαίτερα της Θ. Λειτουργίας, φαίνεται ότι θεωρείται», από αυτούς, «σαν ένα μέσο κατήχησης των αμυήτων». Και ερωτά από πού συνάγω το συμπέρασμα αυτό. Φέρνοντας μάλιστα στο προσκήνιο το θέμα της απαγγελίας των ιερατικών ευχών εις επήκοον πάντων, γράφει: «Σε ο,τι με αφορά πάντως, ακριβώς το αντίθετο έχω διατυπώσει. Συγκεκριμένα, έχω στηρίξει σημαντικό μέρος της επιχειρηματολογίας μου υπέρ της απαγγελίας των ευχών της Λειτουργίας εις επήκοον πάνω στην υπενθύμιση ότι ο βαπτισμένος πιστός έχει μυηθή στο Μυστήριο του Χριστού και της Εκκλησίας, οπότε χρειάζεται να βιώσει τη Λειτουργία ως μυημένος και όχι ως παρακολουθών η φιλοξενούμενος. Συγχωρήστε με, αλλά μήπως είναι καιρός να τελειώνει πια αυτή η παρανόηση;»

Για «να τελειώνει πια αυτή η παρανόηση» οφείλω να επισημάνω τα εξής:

Πρώτον, η διατύπωσή μου «...φαίνεται ότι θεωρείται...» δείχνει καθαρά ότι η άποψη αυτή είναι ένα συμπέρασμα —όχι μόνο δικό μου— που εξάγεται από τις εκπεφρασμένες απόψεις των υποστηρικτών της μετάφρασης των λειτουργικών κειμένων, από την όλη επιχειρηματολογία τους. Κι αυτό γιατί η θεώρηση του τελετουργικού της λατρείας ως τρόπου κατήχησης διαποτίζει όλη αυτήν την επιχειρηματολογία –και μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι της δίνει υπόσταση– πράγμα που είναι εμφανές και στο τελευταίο κείμενο του π. Β. Θερμού. Αυτό φαίνεται, όπως θα δειχθεί παρακάτω, κυρίως όταν ο π. Βασίλειος συγχέει την γλώσσα της λατρείας με την γλώσσα που χρησιμοποιούσε ο Χριστός στις ομιλίες Του προς τον λαό, ο οποίος προσέτρεχε σ’ Αυτόν, όχι πάντα για να ακούσει τον λόγο Του, αλλά συχνά μόνον για την θεραπεία ασθενειών η διότι «έφαγον εκ των άρτων και εχορτάσθησαν».

Δεύτερον, η εις επήκοον πάντων απαγγελία των ιερατικών ευχών, είναι ένα άλλο θέμα, το οποίο όμως συνδέει ο π. Β. Θερμός με την μετάφραση των λειτουργικών κειμένων. Κι αυτό γιατί η μεγαλύτερη δυσκολία ως προς την γλώσσα —όση υπάρχει— αφορά τις ιερατικές ευχές. Οπότε η κατανόησή τους από τον λαό είναι ένα από τα επιχειρήματα για την μετάφραση των λειτουργικών κειμένων.

Εδώ όμως κρύβεται μια ελλιπής —αν όχι στρεβλή— γνώση για τα σχετικά με την τελετή της θ. Λειτουργίας. Διότι αυτοί που θέλουν να επιβάλλουν την εις επήκοον πάντων ανάγνωση των ιερατικών ευχών, παραθεωρούν ως κάτι το επουσιώδες τις διακονικές εκφωνήσεις, με τις οποίες προτρέπεται ο λαός να αναπέμψη την δική του μυστική ευχή.

Με τις προτρεπτικές εκφωνήσεις ο λαός καλείται να κινηθεί νοερά, προσευχόμενος σύμφωνα με το χάρισμα και την πνευματική ωριμότητα του κάθε μέλους και να αναπέμψει μυστική ευχή για όλα όσα αφορούν την θ. Ευχαριστία. Για την ειρήνη του κόσμου, την ενότητα των Εκκλησιών, τα Τίμια Δώρα προ του καθαγιασμού και μετά τον καθαγιασμό, ακόμη και για την «αντικατάπεμψη» της Χάριτος του Θεού μετά την προσφορά της αναίμακτης θυσίας.

Το λαϊκό στοιχείο της Εκκλησίας, δηλαδή, δεν είναι αδρανές μέσα στην τελετουργία της θ. Ευχαριστίας. Δεν είναι ένας παθητικός δέκτης των λόγων που εκφωνεί ο τελεστής του μυστηρίου. Προτρέπεται να προσεύχεται λογικά και νοερά, αποχωριζόμενο από κάθε βιοτική μέριμνα. Αυτό βέβαια για να γίνη χρειάζεται ησυχαστική ατμόσφαιρα μέσα στην θ. Λειτουργία, χωρίς υπερβολικά μεγάφωνα, χωρίς εξεζητημένο διάκοσμο, χωρίς θεατρικές απαγγελίες ευχών και περίτεχνες εκφωνήσεις. Η ευπρέπεια και η σεμνότητα στην τέλεση του μυστηρίου είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα και αναπόσπαστο στοιχείο αυτής της «μυστικής» λειτουργικής παράδοσης. Έτσι συμμετέχει ενεργά το «βασίλειον ιεράτευμα» στην τελετουργία της θ. Λειτουργίας. Η αντίθετη άποψη συνιστά μια σκληρή κληρικαλιστική θεώρηση της τελετουργίας του μυστηρίου, αφού θεωρεί σημαντικές μόνο τις ευχές που αφορούν τον Ιερέα, τις οποίες θέλει να τις επιβάλλει και στον λαό.

ΠΗΓΗ:

Εκκλησιαστικό πρακτορείο ειδήσεων ΑΜΗΝ