ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΣΚΟΠΙΑΣ Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ "ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ"

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ

ΑΠΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΚΟΔΟΞΟ ΚΛΗΡΙΚΟ π. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΘΕΡΜΟ

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΣΚΟΠΙΑΣ

Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ;

Του Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου

ΜΕΡΟΣ Δ΄

=============

Πάντως, από την έως τώρα συζήτηση φάνηκε έντονα ότι μερικοί εκλαμβάνουν την λειτουργική αναγέννηση διαφορετικά από το νόημα που έχει δοθή από την Εκκλησία.

Η ουσία της λειτουργικής αναγέννησης πρέπει να είναι η προσπάθεια να γνωρίσουν οι πιστοί τι γίνεται κατά τα Μυστήρια, να εκκλησιάζωνται και να μυούνται στον χώρο της λατρείας, ανάλογα με την θέση που κατέχει ο καθένας στην Εκκλησία και όχι η εξουδετέρωση της ιερωσύνης των Κληρικών και η αμφισβήτηση της ησυχαστικής παραδόσεως της Εκκλησίας.

Βεβαίως, χρειάζεται οπωσδήποτε προσπάθεια για την συμμετοχή των λαϊκών στην θεία Λειτουργία και γενικά στην λατρεία της Εκκλησίας και, επομένως, η αρμόδια Συνοδική Επιτροπή της Εκκλησίας έκανε ένα σημαντικό έργο. Αλλά δεν μπορώ να αποδεχθώ τις προεκτάσεις που δίνονται από μερικούς και οι οποίες αλλοιώνουν το «πολίτευμα της Εκκλησίας», όπως φαίνεται στα κείμενα που κρίνω εδώ.

Πως μπορεί κανείς να κάνη λόγο για την συμμετοχή των πιστών στις λατρευτικές συνάξεις, όταν υποτιμάται ο ρόλος του Επισκόπου και των Κληρικών, όταν μάλιστα κατά πάγια εκκλησιαστική και θεολογική θέση ο Επίσκοπος είναι «εις τύπον και τόπον της παρουσίας Χριστού» και όχι ο αντιπρόσωπος του Θεού στην γη, ούτε απλώς εκείνος που ρυθμίζει την λειτουργία των χαρισμάτων στην Εκκλησία;

Και πως μπορεί κανείς να γράφη για την μετάφραση των λειτουργικών κειμένων και ευχών, όταν παραθεωρήται το βαθύτερο γνώρισμα της ανακαινίσεως των πιστών, που είναι η μετάνοια, η ταπείνωση, η προσευχή, η νήψη, η ησυχαστική ζωή μέσα, βέβαια, στην μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας;

Συμμετέχει κανείς στην λατρεία πραγματικά και ωφελείται κατά τον βαθμό της διακονίας του, της μετανοίας του, της ταπεινώσεώς του, κατά τον βαθμό που εκφράζει την αγάπη του στον Χριστό και αυτό δηλώνεται με την προσευχή. Ο Γέροντας Σωφρόνιος με δίδαξε ότι, όσο κανείς ζη το «βασιλικό χάρισμα», δηλαδή το «Βασίλειο Ιεράτευμα», καθ' όλη την διάρκεια της εβδομάδος, τόσο μπορεί να ζήση ευχαριστιακά κατά την θεία Λειτουργία της Κυριακής.

Έτσι, δεν μπορούμε να γράφουμε –ούτε για αστεία– για κάποιον που έχει εντρυφήσει στην πατερική θεολογία ότι δήθεν έχει μια «ιδιομορφία» στην θεολογία του.

Δεν μπορεί να υπάρχη «ιδιωτική» θεολογία μέσα στην Εκκλησία. Αν μπορή κανείς να μιλάη για «ιδιόμορφη» θεολογία, αυτό ισχύει γι' αυτούς που στοχάζονται πάνω σε θεολογικά ζητήματα και επιδιώκουν να υπερβούν τις πατερικές διδασκαλίες, οπότε εκφράζουν την λεγομένη μεταπατερική θεολογία. Αυτή είναι «ιδιόμορφη και ιδιωτική» θεολογία. Δεν φιλοδοξώ να ακολουθώ μια τέτοια θεολογία.

Με την Χάρη του Θεού και την καθοδήγηση των Πνευματικών μου Πατέρων προσπαθώ να διδάσκω και να γράφω «κατά τας των αγίων θεοπνεύστους θεολογίας και το της Εκκλησίας ευσεβές φρόνημα», κατά την εύστοχη φράση του «Συνοδικού της Ορθοδοξίας».

Αν κάποτε αστοχήσω στην έκφραση, ελπίζω ο Θεός να φανή ίλεως, βλέποντας την αγαθή μου πρόθεση. Επιδιώκω να συντονίζομαι με το consensus patrum, το οποίο σύμφωνα με την ερμηνεία του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ «ήταν κάτι πολύ περισσότερον από απλήν εμπειρικήν συμφωνίαν ατόμων», αλλά «το αληθές και αυθεντικό consensus ήταν εκείνο που αντανακλά το "εκκλησιαστικό φρόνημα"». Τελικά, το αληθές consensus δεν είναι μια συμφωνία μεταξύ μερικών θεολόγων, αλλά «είναι εκείνο που φανερώνει και αποκαλύπτει αυτήν την αιωνίαν ταυτότητα της πίστεως της Εκκλησίας».

Επανειλημμένως έχω κάνει την σαφή διάκριση μεταξύ της εμπειρικής θεολογίας κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας και της επιστημονικής-ακαδημαϊκής θεολογίας. Υπάρχουν πολλά πατερικά χωρία που δίνουν την ακριβή έννοια της εμπειρικής θεολογίας. Εδώ θα αναφέρω τον λόγο του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος για την ορθόδοξη θεολογία και πως γίνεται κανείς θεολόγος. Γράφει: «Αύξησις φόβου, αρχή αγάπης· τέλος δε αγνείας, θεολογίας υπόθεσις. Ο Θεώ τελείως τας αισθήσεις ενώσας, τους λόγους αυτού μυσταγωγείται υπ' αυτού· τούτων γαρ μη συναφθέντων, χαλεπόν περί Θεού διαλέγεσθαι».

Όταν κανείς δεν έχη αυτές τις προϋποθέσεις για να θεολογή, τότε κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος εκφράζει «την των δαιμόνων θεολογίαν», αφού οι ακάθαρτοι δαίμονες στις καρδιές των κενοδόξων και των εξασκημένων στην κοσμική σοφία, «την των θείων γραφών (προσθέτω και των Πατέρων) ερμηνείαν εν προοιμίοις ημίν υφηγούμενοι».

Επ' ουδενί λόγω θέλω να εκφράζω μια τέτοια δαιμονική θεολογία που δημιουργεί σύγχυση στην Εκκλησία και ανατρέπει την διαχρονική παράδοσή της!

Σε ένα σημείο γράφει ο π. Βασίλειος Θερμός: «Όμως θα χρειαστή εδώ να δηλώσω πως η θεολογική σκέψη δεν αποτελεί προνόμιο μόνο όσων σκέφτονται όπως εμείς».

Στην παράγραφο αυτή δεν υπάρχει σαφής προσδιορισμός του είδους της θεολογίας, αν εννοή την εμπειρική θεολογία η την ακαδημαϊκή, επιστημονική θεολογία. Μάλλον εννοεί την δεύτερη.

Αλλά πρέπει να υπογραμμισθή ότι στην θεολογία των Πατέρων, όταν διατυπώνεται συνοδικώς, δεν χωρούν δεύτερες σκέψεις, ενώ στην «θεολογία των στοχαστών» οπωσδήποτε υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Όμως και σε αυτήν την περίπτωση πράγματι δεν είναι προνόμιο κανενός η οποιαδήποτε «θεολογική σκέψη». Αλλά πως δικαιολογείται που μερικοί δεν ανέχονται άλλες «θεολογικές σκέψεις» και είναι έτοιμοι να δώσουν προσβλητικούς χαρακτηρισμούς σε αυτούς που την εκφράζουν;

ΠΗΓΗ:

ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ,

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΜΕΛΙΣΣΟΧΩΡΙΟΥ