Π. ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥ,ΕΝΗΡΓΗΣΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ;

ΕΝΗΡΓΗΣΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ;

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

===== 

Στο χθεσινό άρθρο καταδείξαμε ότι είναι ανακριβής η άποψη ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο χορήγησε Αυτοκεφαλία σε Σχισματικούς στην Ουκρανία. 

Είπαμε συγκεκριμένα ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο

1.) καταρχήν επανέφερε υπό το ωμοφόριό του την Ουκρανία, 

2.) στην συνέχεια αποκατέστησε τους πρώην Σχισματικούς και βρίσκεται σε ευχαριστιακή κοινωνία μαζί τους,

3.) Ακολούθως συγκάλεσε “Ενωτική Σύνοδο” στην οποία προσκάλεσε να συμμετάσχουν όλους τους επισκόπους της Ουκρανίας. Όχι μόνον τους πρώην Σχισματικούς που αποκατέστησε, αλλά και τους επισκόπους της Ουκρανίας, που ανήκουν στην Αυτόνομη Εκκλησία του Πατριαρχείου Μόσχας στην Ουκρανία, υπό τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Ονούφριο.

4.) Όσοι συμμετείχαν στην “Ενωτική Σύνοδο”, εξέλεξαν τον Κιέβου Επιφάνιο ως Προκαθήμενο της νέας εκκλησιαστικής δομής που δημιουργήθηκε. 

5.) Αφού έγινε αυτό, μόνο τότε ο Οικουμενικός Πατριάρχης εκχώρησε Αυτοκεφαλία στον Μακαριώτατο Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Επιφάνιο.

Το συμπέρασμα απορρέει αβίαστο: 

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ΔΕΝ εκχώρησε Αυτοκεφαλία σε Σχισματικούς.

Ερωτούν ορισμένοι: Ναι, αλλά οι ενέργειες του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στην Ουκρανία, είναι κανονικές;

Όσοι υποβάλλουν αυτή την ερώτηση δεν κατανοούν κάτι στοιχειώδες που έχει, όμως, ουσιαστική σημασία στο Κανονικό Δίκαιο.

Συγκεκριμένα, δεν αντιλαμβάνονται ότι, άλλο πράγμα είναι μια εκκλησιαστική πράξη να είναι αντικανονική και εντελώς διαφορετικό να είναι εξ υπαρχής άκυρη και ανυπόστατη.

Δηλαδή δεν κατανοούν ότι πρωτίστως το θέμα δεν είναι, αν είναι αντικανονικές, αλλά, αν είναι ανυπόστατες, οι πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ουκρανία.

Ας δούμε τρία παραδείγματα που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε την διαφορά μεταξύ των όρων κανονικός και υποστατός.

1.) Σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες, ο διάκονος πρέπει να είναι τουλάχιστον 25 χρόνων για να χειροτονηθεί και ο πρεσβύτερος 30.

Όμως, όπως όλοι γνωρίζουμε, πλείστοι όσοι κληρικοί καταπατούν τον σχετικό Κανόνα και χειροτονούνται πολύ νωρίτερα από ότι είναι επιτρεπτό.

Ισχυρίζεται κανείς ότι όσοι κληρικοί χειροτονήθηκαν, πριν από την ηλικία που καθορίζουν οι Ιεροί Κανόνες, έχουν ανυπόστατη ιερωσύνη.

Όχι βέβαια.!

Γιατί;

Επειδή, παρόλο ότι χειροτονία τους πάσχει, εξ απόψεως Κανονικού Δικαίου, η Εκκλησία ως σύνολο έχει ευχαριστιακή κοινωνία μαζί τους και επομένως αποδέχεται ως υποστατή την ιερωσύνη τους.

2.) Άλλο παράδειγμα.

Η μετάθεση επισκόπου απαγορεύεται, με τον πιο αυστηρό τρόπο, από τους Ιερούς Κανόνες, σε βαθμό που δεν επιτρέπεται οι επίσκοποι που μετατέθηκαν να κοινωνήσουν ούτε στην επιθανάτιο κλίνη.!

Και όμως! 

Στις πλείστες Ορθόδοξες Εκκλησίες οι μεταθέσεις των επισκόπων δίνουν και παίρνουν.

Υπάρχει ποτέ περίπτωση να θεωρηθούν κανονικές αυτές οι μεταθέσεις;

Σε καμμία περίπτωση.!

Τότε γιατί η Εκκλησία έχει ευχαριστιακή κοινωνία μαζί τους, αναγνωρίζει τις χειροτονίες τους και όλες τις ποιμαντικές του ενέργειες ως υποστατές;

Επειδή η ευχαριστιακή κοινωνία των άλλων επισκόπων της Εκκλησίας στην οποία ανήκει ο μετατεθείς επίσκοπος, αλλά και των άλλων Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, δίνει υποστατό -αλλά σε καμμία περίπτωση κανονικό- κύρος στην μετάθεσή του.

3.) Τρίτο παράδειγμα.

Η χειροτονία όσων έχουν κώλυμα ιερωσύνης (δηλαδή όσοι διέπραξαν κλοπή, φόνο, έκτρωση, μοιχεία, πορνεία, αρσενοκοιτία, κτηνοβασία κτλ.) απαγορεύεται αυστηρά από τους Ιερούς Κανόνες.

Και όμως!

Σε ορισμένες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες ή σε ορισμένες Μητροπόλεις χειροτονούνται κατά συρροήν κληρικοί με κώλυμα ιερωσύνης.

Ότι αυτό είναι αντικανονικό, ούτε που χρειάζεται να τονιστεί.

Ποιος ισχυρίζεται, όμως, ότι οι κληρικοί που έχουν κώλυμα ιερωσύνης, τελούν άκυρα μυστήρια;

Ουδείς!

Γιατί; 

Επειδή η Εκκλησία, από περάτων έως περάτων, τους δέχεται σε εκκλησιαστική κοινωνία.

***

Γι’ αυτό, το ερώτημα που πρέπει να μας απασχολεί, δεν είναι τόσο αν είναι κανονικές οι ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ουκρανία, αλλά αν είναι υποστατές.

Και πότε είναι υποστατές;

Όταν οι άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες έχουν ευχαριστιακή κοινωνία με την νέα εκκλησιαστική δομή που δημιουργήθηκε στην Ουκρανία. 

Ξεκαθαρίσαμε -ελπίζω- την διαφορά των εννοιών υποστατό και κανονικό και την καθοριστική σημασία που έχει η ευχαριστιακή κοινωνία, για τον  προσδιορισμό του τι είναι υποστατό.

Θα συνεχίσουμε -συν Θεώ- λίαν προσεχώς, για να εξετάσουμε κατά πόσον είναι κανονική και υποστατή η πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ουκρανία.