ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΗΡΩΩΝ ΕΟΚΑ

ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΗΡΩΩΝ ΕΟΚΑ

Του κ. Σάββα Ιακωβίδη

=================

Μικρό μνημόσυνο στην ανεπανάληπτη θυσία και στον ηρωισμό τους - Ακατάβλητη πίστη στον Θεό και στην Ελλάδα ήταν οι πανίσχυρες κινητήριες δυνάμεις, που θωράκιζαν τους αγωνιστές στις μάχες, στα βασανιστήρια ή όταν ανέβαιναν στο ικρίωμα

Θα ’πρεπε κάθε Κυριακή, στις εκκλησιές μας, να διαβάζεται και μια περικοπή από τα γράμματα που άφησαν οι ήρωές μας

Το έπος του 1955-59 είναι ανεπανάληπτο! Είναι η πιο λαμπρή και ένδοξη σελίδα της σύγχρονης Ιστορίας της Κύπρου.

Σήμερα, 1η του Απρίλη, οι γαλανόλευκες ας εκδιπλωθούν στον αέρα. Και υπό την σκιάν τους ας περάσουν οι στρατιές των μαχητών, των αγωνιστών, των ηρώων, των απλών και αφανών Ελλήνων Κυπρίων, που αποφάσισαν με το αίμα τους να αποτινάξουν τον βρετανικό ζυγό.

Σήμερα, οι μορφές των αγίων ηρώων της ΕΟΚΑ φτερουγίζουν ανάμεσά μας. Και από τα Φυλακισμένα Μνήματα ακούονται βροντερές ιαχές: «Θάρρος, αδέλφια, ατρόμητοι»! «Γεια σας, αδέλφια! Να συνεχιστεί ο αγώνας! Ζήτω η Ελλάς!». Από τα βουνά και τα λαγκάδια, από τα κρησφύγετα και τις οπές της γης, από τις Κεντρικές Φυλακές, τις Πλάτρες και τον Πενταδάκτυλο, από το Δίκωμο και το Λιοπέτρι, μέχρι τον Μαχαιρά, αντιλαλούν καθάριες οι προσταγές των αγωνιστών και των ηρώων μας: Την ελευθερία μας, δεν θα μας την δώσει κανείς. Κερδίζεται με ασταμάτητο αγώνα, ακόμα και με αίμα.

Ένα έπος ψυχής!

Ο αγώνας των παλληκαριών της ΕΟΚΑ ήταν μια άνιση αναμέτρηση ανάμεσα στη δύναμη των Άγγλων και την ελληνική και χριστιανική ψυχή των Κυπρίων. Στην κορύφωση του αγώνα, οι αποικιοκράτες διατηρούσαν στο νησί γύρω στους 40.000 στρατιώτες. Πόσοι ήταν οι αγωνιστές; Μερικές εκατοντάδες αλλά συμπαραστατούμενοι και βοηθούμενοι και ενισχυόμενοι από όλον τον λαό. Ήταν τιμή και πατριωτικό καθήκον, όλοι να συμμετέχουν στον αγώνα, ο καθένας με τον τρόπο του και με τις δυνατότητές του.

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ ήταν ένα απίστευτο έπος ψυχής, όχι μόνο παλληκαριάς και αυτοθυσίας. Μέσα από τον αγώνα μεγαλούργησε, αποθεώθηκε και έλαμψε η ελληνική και χριστιανική ψυχή των Ελλήνων της Κύπρου. Μέσα από τους αιώνες και υπό το σκότος δουλείας και κατατρεγμών, οι Έλληνες της Κύπρου δεν ήξεραν ούτε από όπλα ούτε από πόλεμο ούτε από μάχες. Οι Κύπριοι ήσαν κατά πλειοψηφία ταπεινοί αγρότες με χαρακτηριστικά τη μετριοπάθεια, την εργατικότητα και τη σύνεση. Πέρα από κάποιες εξεγέρσεις εναντίον κατά καιρούς δυναστών, δεν είχαν αγωνιστική παράδοση.

Αγωνιστές γαλουχημένοι στα νάματα της πίστης και της Ελλάδας

Πώς, λοιπόν, αυτοί οι άβγαλτοι και απόλεμοι, ήρεμοι Κύπριοι αίφνης έμαθαν να αγωνίζονται και να θυσιάζονται;

Αναζητήσατε την ΟΧΕΝ και τους δασκάλους. Μερικοί φλογεροί ιερωμένοι, όπως ο μ. Παπάσταυρος Παπαγαθαγγέλου και πολλοί δάσκαλοι και καθηγητές ανέλαβαν στους ώμους τους το βαρύ φορτίο να ενσταλάξουν στις ψυχές των νέων μας την πίστη στον Θεό και την αγάπη στην Ελλάδα μας.

Ο όρκος της Επιτροπής Αγώνα, που υπογράφτηκε μυστικά στην Αθήνα, στις 7/3/1953, διά του οποίου ο κυπριακός Ελληνισμός θα αξίωνε Ένωση με την Ελλάδα, άρχιζε κατά το πρότυπο των ορκωμοσιών του ’21:

«Ορκίζομαι εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος…». Και όταν ο αρχηγός της ΕΟΚΑ, στρατηγός Διγενής, προκήρυσσε τον αγώνα κατά των Άγγλων δυναστών, άρχιζε ως εξής: «Με την βοήθειαν του Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολόκληρου του Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων αναλαμβάνωμεν τον αγώνα διά την αποτίναξιν του αγγλικού ζυγού».

Το πιο διαδεδομένο και χιλιοτραγουδημένο θούριο του αγώνα της ΕΟΚΑ άρχιζε με τα λόγια: «Εμπρός με σύμβολο τον Σταυρό μας…».

Η επίκληση των Θείων δεν ήταν υπόθεση απλώς των μερικών εκατοντάδων αγωνιστών, ήταν η απαντοχή και η καταφυγή όλων σχεδόν των Ελλήνων της Κύπρου. Τα μοναστήρια της νήσου ήταν καταφύγιο αλλά και κέντρα ανεφοδιασμού των ανταρτών. Πολλοί ιερείς συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα.

Ίσως να είναι μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία, ένας ολόκληρος λαός να επιδεικνύει τόση και τέτοια βαθιά πίστη στον Θεό και ταυτόχρονα να εμμένει αταλάντευτα στην Ένωση με την Ελλάδα μας.

Τον Αύγουστο του 1958, ο αγωνιστής Μιχαήλ Παρίδης περικυκλώνεται από τους Άγγλους. Καλείται να παραδοθεί. Απαντά: «Οι αγωνισταί της Ελευθερίας δεν παραδίδονται. Νικούν ή πεθαίνουν»! Άνοιξε πυρ, κτυπήθηκε από τις σφαίρες των Άγγλων και έπεσε νεκρός.

Παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1957, η ανταρτική ομάδα του Αυξεντίου περικυκλώθηκε, ύστερα από προδοσία, από τους Άγγλους στο χωριό Ζωοπηγή.

Στην έξοδο που επιχειρήθηκε, τραυματίστηκε θανάσιμα ο 20χρονος Μιχαήλ Γιωργάλλας. Πριν αφήσει την τελευταία πνοή του, είπε στον ηρωικό αρχηγό του: «Μάστρε μου, πεθαίνω. Ζήτω η Ελλάς»! Τον Νοέμβριο 1958, σε ενέδρα των Άγγλων έπεσε ηρωικά ο Σάββας Ροτσίδης, 23 ετών.

Τον Σεπτέμβρη 1958, τέσσερις αγωνιστές της ΕΟΚΑ έπεφταν νεκροί στον αχυρώνα του Λιοπετρίου, αφού αρνήθηκαν να παραδοθούν. Ο Ανδρέας Κάρυος, ένας ταπεινός αγρότης, έγραψε: «Έτσι είναι η ζωή και νικά όποιος ξέρει να υπομένει με καρτερικότητα και ελπίδα στον Θεό».

Τον Οκτώβρη 1958 έπεσε κοντά στη Λεμεσό ο Νίκος Ευαγόρου. Στην τσέπη του βρέθηκε ένα κείμενο. Έγραφε: «Βρίσκομαι εδώ στο καθήκον, πιστός στους νόμους της θρησκείας και της πατρίδας, γιατί με κάλεσε η φωνή της δούλης Κύπρου να αγωνισθώ, να πολεμήσω με τα άλλα παιδιά της για τη λευτεριά. Ναι, γλυκειά μου Πατρίδα, θα πολεμήσω και θα πεθάνω για την δικιά σου την Λευτεριά. Το λέει η πένα μου, το λεν τα χείλη μου, το λέει και η ψυχή μου». Ο Νίκος Ευαγόρου δεν ήταν παρά μόνο 17 χρονών έφηβος…

Το θυσιαστήριο των Φυλακισμένων Μνημάτων…

Θα ’πρεπε κάθε Κυριακή, στις εκκλησιές μας, να διαβάζεται και μια περικοπή από τα γράμματα που άφησαν οι ήρωές μας, που απαγχονίστηκαν από τους Άγγλους και τάφηκαν στα Φυλακισμένα Μνήματα. Ιδού τι έγραφαν:

Μιχαήλ Καραολής (στον αδελφό του): «Αφού ο Θεός μού επιφύλαξε το πικρόν τούτο ποτήριο "ου μη πιω τούτο"»;

Ανδρέας Ζάκος: «Η ώρα του θανάτου πλησιάζει, μα στην ψυχή μας φωληάζει η ηρεμία. Τη στιγμή αυτή ακούμε την Ηρωική Συμφωνία του Μπετόβεν. Στη θέση που βρισκόμαστε τώρα ούτε με το μικροσκόπιο δεν μπορούμε ν’ ανακαλύψουμε, πού υπάρχει τραγωδία στον θάνατο».

Στέλιος Μαυρομμάτης: «Θέλω να ξέρετε ότι ο γυιος και αδελφός σας πέθανε με το χαμόγελο στα χείλη, γιατί κράτησε μέχρι τέλους τον ιερό όρκο που έδωσε να θυσιαστή χάριν της ελευθερίας της Κύπρου».

Ανδρέας Παναγίδης: «Δεν χάσαμε το θάρρος μας αλλά βαδίσαμεν με το κεφάλι ψηλά προς την αγχόνην, διότι η Ελευθερία χρειάζεται θυσίας. Δεν θα δω την Κύπρον ελεύθερη, αλλά προσέφερα το αίμα μου για να την δουν οι νέες γενεές της Κύπρου ελεύθερη».

Μιχαήλ Κουτσόφτας: «Οι μόνες λέξεις που μπορούν να ακούσουν απ’ τα χείλη μας οι δυνάστες είναι αυτές: Ελευθερία ή Θάνατος (…). Μάνα, αν είσαι Ελληνίδα, μην κλάψεις. Ο γυιος σου τραβάει για την δόξα και την τιμή».

Ευαγόρας Παλληκαρίδης, έγραφε:

«Για σένα Κύπρο αθάνατη,

πατρίδα τιμημένη

θα δώσω από το αίμα μου κάθε σταλαματιά

για να σε δω ελεύθερη και χιλιοδοξασμένη

δεν θα διστάσω Κύπρο μου,

να πέσω στη φωτιά».

Ιάκωβος Πατάτσος (προς τη μητέρα του): «Το όνομά σου θα γραφή στην ιστορία γιατί εδέχθης να θυσιασθή το παιδί σου για την Πατρίδα».

Χαρίλαος Μιχαήλ: «Επειδή γνωρίζω για ποιο σκοπό θα εκτελεσθώ αισθάνομαι τον εαυτό μου ισχυρόν και γαλήνιον (…). Τι κι αν ζήσω 50 και 60 χρόνια, πάλι θα πεθάνω και μάλιστα άδοξα».

Ποτέ δεν θα πεθάνουνε…

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο έφηβος και πολλά υποσχόμενος ποιητής, απευθύνεται στους συμμαθητές του. «Παλιοί συμμαθηταί! Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας. Κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγον ελεύθερο αέρα. Κάποιος που μπορεί να μην τον ξαναδήτε, παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του. Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά

θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια

που παν στη Λευτεριά.

Τα σκαλοπάτια θ’ ανεβώ

θα μπω σ' ένα παλάτι

το ξέρω θαν’ απάτη

δεν θάναι αληθινό.

Μες το παλάτι θα γυρνώ

ώσπου να βρω τον θρόνο

βασίλισσα μια μόνο

να κάθεται σ’ αυτόν.

Κόρη πανώρια, θα της πω,

άνοιξε τα φτερά σου

και πάρε με κοντά σου

μονάχα αυτό ζητώ».

Στις 21/9/1956 απαγχονίζονται οι Στ. Μαυρομμάτης, Μιχαήλ Κουτσόφτας και Ανδρέας Παναγίδης. Ο Παλληκαρίδης τραγουδά:

«Ποτέ δεν θα πεθάνουνε

όσοι πεθάναν σήμερα.

Και της σκλαβιάς τα σίδερα

θα σπάσουν κάποια μέρα.

Και θ’ ακουστούν ελεύθερα

τραγούδια πέρα ως πέρα

στο Ελληνικό νησί».

Οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ θυσιάστηκαν, απαγχονίστηκαν και υπέφεραν για την πεντασύλλαβη κόρη. Πόσοι Έλληνες της Κύπρου είναι έτοιμοι να πράξουν το ίδιο σήμερα;

• Πηγή και λήμματα από το βιβλίο του εκλεκτού συναδέλφου Σπύρου Παπαγεωργίου: «Διά χειρός ηρώων» (εκδόσεις Επιφανίου, 1979)

ΠΗΓΗ:

Θρησκευτικά,

Σημερινή