ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΚΡΥΦΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΚΡΥΦΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Του Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου

================

Έχω γράψει παλαιότερα για το κρυφό σχολειό και για τις αντιρρήσεις που έχουν εκφρασθή τελευταία γι’ αυτό. Υποστήριξα ότι κάθε θρύλος δεν είναι μύθος, και κάθε μύθος δεν είναι απόβλητος, έχει παιδευτικό χαρακτήρα και στηρίζεται σε κάποια ιστορική αλήθεια.

Έπειτα, κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, υπήρξαν αιώνες (ιδίως οι πρώτοι), αλλά και ιδιαίτεροι τόποι που απαγορεύονταν τα Σχολεία, αλλά και όταν η λειτουργία τους επιτρεπόταν, τότε ούτε παντού λειτουργούσαν, αλλά και όπου λειτουργούσαν ελέγχονταν. Έτσι, υπήρχε ανάγκη να προσφέρεται κρυφή, ιδιωτική εκπαίδευση, αλλά και η λατρεία της Εκκλησίας, με την ανάγνωση των λειτουργικών βιβλίων, και την κατ’ ιδίαν συζήτηση με μοναχούς στα Μοναστήρια, βοηθούσε στην διατήρηση της γλώσσας, της ιστορίας, της πίστης και γενικά της ρωμαίϊκης αυτοσυνειδησίας.

Πρόσφατα στη Ναύπακτο ομίλησε ύστερα από πρόσκληση του Γ' Γυμνασίου Ναυπάκτου, ο Θανάσης Βαλτινός, που είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, κορυφαίος πεζογράφος και σεναριογράφος. Πολλά από τα σενάριά του έχουν γυρισθή σε ταινίες, κυρίως από τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο, στο δε Φεστιβάλ Καννών τιμήθηκε με το βραβείο σεναρίου για την ταινία «Ταξίδι στά Κύθηρα». Οι μεταφράσεις του «Τρωαδίτισσες» τού Ευριπίδη καί «Ορέστεια» του Αισχύλου παρουσιάσθηκαν στο θέατρο τέχνης στα Επιδαύρια.

Ρωτήθηκε για την αμφισβήτηση του Κρυφού Σχολειού: «Πώς αντιμετωπίζετε την δημόσια συζήτηση για την αναθεώρηση της ιστορίας του 1821 και την αμφισβήτηση φαντασιακών κατασκευών (π.χ. κρυφό σχολειό) πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε το νεοελληνικό έθνος;». Η απάντησή του είναι η εξής:

«Αυτά στα οποία αναφέρεστε δεν είναι ιστορία. Αυτά είναι μύθοι που ακολουθούν την ιστορία, είναι παραδόσεις. Το αν υπήρχε ή δεν υπήρχε κρυφό σχολειό γιατί να μας αφορά και να μας ενδιαφέρει; Βεβαίως υπήρχαν σχολεία που λειτουργούσαν, βεβαίως υπήρχαν σχολεία που κατά τόπους κάποιοι αγάδες δεν τα άφηναν να λειτουργήσουν, αλλά τί νόημα έχει αυτό σήμερα;

Μύθοι φυσικά υπάρχουν, και κάποιοι είναι και αναγκαίοι στους ανθρώπους. Τον μαρμαρωμένο βασιλιά τον πιστεύει κανείς ότι υπάρχει στ’ αλήθεια; Υποθέτω πώς όχι. Αλλά ως μύθος υπάρχει και λειτουργεί ποιητικά. Πιστεύω, όμως, ότι δεν πρέπει νά κολλάμε έτσι μίζερα και να λέμε ότι δεν υπήρχε κρυφό σχολειό, άρα η ιστορία δεν γράφεται σωστά. Σαφώς υπάρχουν πράγματα που έχουν μυθοποιηθεί, που δεν είναι πολύ κοντά στην ιστορία ίσως. Ακόμη κι αν η ύψωση του λάβαρου της επανάστασης δεν έγινε στην Αγία Λαύρα, θεωρείτε ότι έχει κάποια ουσιαστική σημασία; Πιστεύω ότι κάποιες σαθρές, επιπόλαιες εθνικές αντιλήψεις κλονίζονται με όσα λέγονται στη συζήτηση που έχει ανοίξει – μέσα απ' την επίμαχη σειρά του ΣΚΑΪ, αλλά και μέσα από έρευνες ιστορικών - αλλά θεωρώ ότι η τάση που υπάρχει να βρεθεί η ιστορική αλήθεια, νά ξεκαθαριστεί από μύθους και παραδόσεις, δεν εγείρει κανέναν κίνδυνο. Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουμε απ' τά πρωϊνάδικα, αλλά δέν βλέπω νά διαμαρτύρεται κανένας... Σημάδι ελαφρότητας κι αυτά, που μαζί με άλλα παρόμοια μας οδήγησαν εδώ που έχουμε φτάσει σήμερα...» (Εφ. Ναυπακτία, της 18-3-2011).

Πάντως «οι μύθοι που ακολουθούν την ιστορία είναι παραδόσεις». Και οι παραδόσεις προσφέρουν νόημα ζωής.

Εκτιμώ ότι η προσπάθεια νά βγάλουμε έστω και τους μύθους από την ζωή μας, είναι βαρύτατο κτύπημα στην ζωή ενός έθνους και του ιδίου του ανθρώπου, είναι μιά εγχείρηση αμνηστείας, που τραυματίζει ένα κομμάτι της ζωής μας, τα όνειρα, τις παραδόσεις και τις επιδιώξεις μας. Είναι μιά επιπεδοποίηση της ζωής. Μερικοί θέλουν να μετατρέψουν την ζωή του ανθρώπου, με το πνεύμα που κατεργάζονται τα «πρωϊνάδικα» - θα μπορούσα να προσθέσω και τα «μεσημεριανά» στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης-, σε ανούσια.

Και σήμερα λειτουργούν κρυφά σχολειά, κάθε φορά που κάποιοι θέλουν να δώσουν νόημα ζωής και απελπισμένοι από την παιδεία που προσφέρεται στα Δημόσια Σχολεία αναζητούν ανθρώπους που έχουν κάτι να τους πουν για την ζωή και το νόημά της, για την επίλυση των υπαρξιακών προβλημάτων. Τέτοιες σύγχρονες αναζητήσεις στο Άγιον Όρος, στα Ορθόδοξα Μοναστήρια, στους ευαίσθητους ανθρώπους δικαιώνουν και επιβεβαιώνουν την ύπαρξη των κρυφών σχολειών.

ΠΗΓΗ:

Ακτίνες,

«Εκκλησιαστική Παρέμβαση» Απρίλιος 2011