Η ΟΛΕΘΡΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΑΓΟΥΡΙΔΗ

Η ΟΛΕΘΡΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΑΓΟΥΡΙΔΗ

Του “Καινοδιαθηκολόγου”

========================

Ο εκκλησιαστικός τύπος, γνωρίζοντας την απιστία του Αγουρίδη και την αρνητική του προσφορά στα θεολογικά και εκκλησιαστικά πράγματα της Ελλάδος, αναφερόμενος στο θάνατό του περιορίστηκε σε πολύ ελάχιστα για το πρόσωπό του. Προφανώς η δικαία περιφρόνηση έθιξε τον Ιωάννη Καραβιδόπουλο και τον Μάριο Μπέγζο, μαθητάς και ομοϊδεάτες του εκλιπόντος οι οποίοι ανέλαβαν εργολαβικά ελαφρώς ενοχλημένοι με εκθειαστικά άρθρα τους στο περιοδικό «Θεολογία» 1/2009,269-274, να αναστηλώσουν τη χαμένη υπόληψή του «μεγάλου» καθηγητού, χωρίς βεβαίως να πετυχαίνουν το στόχο τους ούτε στο ελάχιστο με τα κοινότυπα που γράφουν, μια και ο Αγουρίδης αρνείται να τους δώσει ύλη να το πετύχουν.

Ο Ιωάννης Καραβιδόπουλος γράφει· «Ο καθηγητής Σ. Αγουρίδης ήταν επιστήμων που άνοιξε νέους δρόμους στην ερμηνεία των βιβλικών κειμένων εφαρμόζοντας τις νέες ερμηνευτικές μεθόδους που δεσπόζουν στο διεθνές επιστημονικό στερέωμα… Διακήρυττε ότι τα έσχατα έχουν αρχίσει μέσα στη ζωή της Εκκλησίας. Η δυναμική αυτή σύλληψη της εσχατολογίας… αποτελεί μία από τις καινές διδαχές» του Σ. Αγουρίδη». «Μέσα στις βασικές συγγραφικές δραστηριότητες… ανήκει και το εκτεταμένο μεταφραστικό έργο του. Αρχίζει αξιολογικά και όχι χρονολογικά από τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης στη δημοτική (έκδοση της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας 1985) σε συνεργασία με συναδέλφους και μαθητές του των Πανεπιστημίων Αθήνας και Θεσσαλονίκης (τους Γ. Γαλίτη, Ι. Καραβιδόπουλο, Ι. Γαλάνη, Π. Βασιλειάδη και τον αξέχαστο Β. Στογιάννο), μια μετάφραση που αναταράζει τα ύδατα, προξενεί γόνιμο διάλογο, φέρνει το βιβλικό λόγο σε μία γλωσσικά πιο προσιτή μορφή στο σύγχρονο Έλληνα… Η εκπόνηση και η προώθηση μεταφράσεων οφείλονταν στην πεποίθησή του ότι ο επαρχιωτισμός και ο απομονωτισμός δεν συντελούν στην έρευνα αλλ΄ η επαφή με τη διεθνή επιστήμη, η γνωριμία με αυτήν και κυρίως ο δημιουργικός διάλογος με αυτήν…

Ο καθηγητής Σ. Αγουρίδης με τη χρήση σύγχρονων επιστημονικών μεθόδων έρευνας και την αξιοποίηση σύγχρονων ερμηνευτικών ρευμάτων, καθώς και με την έξαρση της ανανεωτικής ανάγκης έδωσε μία σημαντική ώθηση στις Καινοδιαθηκικές σπουδές…». Τα ίδια περίπου γράφει και ο δεύτερος υμνητής του Αγουρίδη Μ. Μπέγζος. Τα ίδια θα γράψουν σίγουρα και οι άλλοι της ομάδος του προς τιμήν του δασκάλου τους αυτόν τον καιρό. Όλοι έχουν την ίδια πατέντα.

Τι όμως γράφει η υγιής κριτική κατά του Αγουρίδη; «Δεν εντυπωσιάζομαι από την ασταμάτητη ειρωνεία του Αγουρίδου, που υπάρχει μέσα στο υπόμνημά του αυτό (Ερμηνευτικό υπόμνημα στην Αποκάλυψη του Ιωάννου, 1978, σ. 116, β΄ έκδ. σ. 611) εις βάρος των συγγραφέων τόσο της Αποκαλύψεως όσο και του προφητικού βιβλίου του Δανιήλ, τους οποίους ο Αγουρίδης θεωρεί ως δήθεν Δανιήλ και δήθεν Ιωάννη. Η τέτοια και προς αυτό το στόχο ειρωνεία του, την οποία αυτός ο ίδιος θεωρεί έξυπνη και χαριτωμένη, είναι το προσωπικό του στυλ, ή, αν θέλετε, η τεχνική του, την οποία δεν καταλαβαίνει, ότι είναι απολαυστική μόνο στον ίδιο· και στην κάθε λεπτομέρεια της εκφοράς και του ύφους αυτής της ειρωνείας του μιμείται εντυπωσιακά τον καθηγητή του Ευ. Αντωνιάδη. Η μίμηση αυτή είναι πιο αναγνωρίσιμη, όταν δει (σ.σ. προφανώς η κριτική γράφτηκε όταν ακόμη ζούσε ο Αγουρίδης) κανείς τον Αγουρίδη πως χαμογελάει και χειρονομεί σε προφορικό λόγο εις βάρος βιβλικών προσώπων και διατυπώσεων, ακριβώς όπως γελούσε ο προειρημένος καθηγητής του, όταν ενέπαιζε τα βιβλικά και τα θεία, από τα οποία αποκλειστικώς βιοποριζόταν. Η δε σιγουριά του Αγουρίδη ότι η τέτοια του ειρωνεία είναι απυρόβλητη και αναπάντητη είναι εμφανής.

Ο Αγουρίδης έχει μαθητάς όλους τους ζώντες σήμερα καθηγητάς της Κ. Διαθήκης των θεολογικών σχολών Αθηνών και Θεσσαλονίκης, συνταξιούχους και εν ενεργεία, και γενικά όλους τους βιβλικούς πάσης Ελλάδος. Είναι δε και ο εισαγωγεύς της εναντίον της Βίβλου αρνητικής κριτικής στην Ελλάδα, την οποία κριτική εμφανώς θαυμάζει και μιμείται. Είναι και μεταφραστής της Καινής Διαθήκης στην έκδοση της Βιβλικής Εταιρίας μαζί με άλλους πέντε καθηγητάς των θεολογικών σχολών όλους μαθητάς του.

Ο Αγουρίδης, ο οποίος ουδέποτε προσέφερε στην επιστήμη κάτι που να είναι δικό του, καρπός δηλαδή ερεύνης του ή συμπέρασμά του, όταν γράφει οτιδήποτε το «επιστημονικό», παίρνει δύο ή τρία σημερινά σχετικά συγγράμματα, και σ’ αυτά κάνει τις «επιστημονικές έρευνές» του. Και τσιμπολογώντας εναλλάξ από το καθένα, κάνει το ψηφιδωτό του ή, αν θέλετε, την κουρελού του. Αυτή είναι ταυτόχρονα και η έρευνά του και η μέθοδός του. Είναι η περίφημη ερευνητική μέθοδος Πληκάξξυ Γισυβίκου (= πηδηχτή λήψη και ασυνεχές ξεσήκωμα ξένου υλικού για σύνθεση βιβλίου-κουρελούς), την οποία εισήγαγε από την Αμερική και βελτίωσε ο Αγουρίδης, και η οποία δυστυχώς για τους χρήστες της εγκυμονεί και τινας κινδύνους. Εδώ είδικά (στο βιβλίο του «Ερμηνευτικό» υπόμνημα στην Αποκάλυψη του Ιωάννου) ο Αγουρίδης έκανε ακριβώς το εξής. Πήρε τρία ερμηνευτικά υπομνήματα σε αποκαλυπτικά βιβλία της Αγίας Γραφής, ένα στον Ιεζεκιήλ, ένα στο Δανιήλ, κι ένα στην Αποκάλυψη του Ιωάννου. Επέπεσε στα χωρία όπου γίνεται λόγος για κείνον ο οποίος στο Δανιήλ (7,13; κλπ) λέγεται υιός του ανθρώπου, κι όπου ο συγγραφεύς του υπομνήματος παρέπεμπε στα παράλληλα χωρία του Ιεζεκιήλ και της Αποκαλύψεως, όπου εκείνος δεν λέγεται μεν υιός του ανθρώπου, αλλά «φωτογραφίζεται». Στον Ιεζεκιήλ (1,4· 1,27· 8,2) λέγεται γι αυτόν ότι το σώμα του ήταν στο όραμα ως όρασις ηλέκτρου ή ως όψις ηλέκτρου. Ο Αγουρίδης από το υπόμνημα στο Δανιήλ τσιμπολογάει τον υιόν του ανθρώπου· από κείνο στον Ιεζεκιήλ τσιμπολογάει το «πολυτιμότερος από το χρυσάφι», που λεγόταν για τον ήλεκτρον· κι από κείνο στην Αποκάλυψη βουτάει το χαλκολίβανον ή μπρούντζο· και φτιάχνει το ψηφιδωτό του, εξυφαίνει την κουρελού του, και τορνεύει την κοτσάνα του. Δεν ξέρει ούτε τα βοηθήματά του να διαβάζει δηλαδή, ούτε τα έτοιμα να παίρνει… » (Μελέτες 85). Και για την περιβόητη μετάφραση.

«Λίγο πριν το 1985 η Βιβλική Εταιρία, μη ικανοποιημένη από τη δύσκαμπτη και ξύλινη δημοτική του Βέλλα, που ήταν τέτοια, επειδή ο Βέλλας ήταν αθεράπευτα προσκολλημένος σε καθαρευουσιάνικα γραμματικά και συντακτικά κατάλοιπα του εθισμού του, κι αναζητώντας μια μετάφραση σε πλήρως δημοτική γλώσσα, ανέθεσε το έργο αυτό στον Αγουρίδη και στην ομάδα του. Έτσι το 1985 ο Σ. Αγουρίδης και οι πέντε μαθηταί του Π. Βασιλειάδης, Ιω. Γαλάνης, Γ. Γαλίτης, Ιω. Καραβιδόπουλος, και Β. Στογιάννος, και οι φιλόλογοι Β. Φόρης και Κ. Χιωτέλη, με δαπάνες και για λογαριασμό της Βιβλικής Εταιρίας, «μετέφρασαν» ξανά την Καινή Διαθήκη από την αγγλική μετάφρασή της πάντα, και όχι από το ελληνικό πρωτότυπο… με τη βοήθεια βέβαια και της προϋπαρχούσης μεταφράσεως του Βέλλα την οποία φρεσκάριζαν γλωσσικώς.

Ξεσηκώθηκε τότε μία θύελλα εναντίον της μεταφράσεως των οκτώ, που γρήγορα εστιάστηκε στον Αγουρίδη. Η Βιβλική Εταιρία μπροστά στη θύελλα εκείνη έκανε μια ανατύπωση της μεταφράσεως των οκτώ, αφαιρώντας από τον πρόλογο το όνομα του Αγουρίδου, το κόκκινο δηλαδή πανί που ερέθιζε τους άλλους, αλλ’ όχι βέβαια τη μετάφραση του Αγουρίδου… Τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης από τους εξ της παρέας του Αγουρίδου τη σουλούπωσαν γλωσσικώς, για να είναι σε σωστά νεοελληνικά, οι φιλόλογοι Β. Φόρης και Κ. Χιωτέλη. Οπότε κι ο απλοϊκότερος σκέφτεται· «Από την πρωτότυπη αρχαία ελληνική γλώσσα της Καινής Διαθήκης δεν την έκαναν τη μετάφρασή τους οι εξ καθηγηταί· στη νέα ελληνική δεν την έφεραν οι ίδιοι, αλλ΄ ο Φόρης και η Χιωτέλη· τότε τι έκαναν οι μεταφρασταί καθηγηταί;».

Να σας πω· έκαναν δύο πράγματα· πρώτον έδειξαν ότι ξέρουν αγγλικά, ότι είναι ενημερωμένοι στη σύγχρονη βιβλιογραφία, αφού μπόρεσαν να βρουν τη μετάφραση του Βέλλα, τον απαραίτητο τυφλοσύρτη τους, κι ότι από την αγγλική και αγγλικανική μετάφραση «καταλαβαίνουν» οι ίδιοι και διδάσκουν ως «ερμηνευταί» την Καινή Διαθήκη· και δεύτερον έκαναν τα πάνω από 4.000 (τέσσερες χιλιάδες) λάθη που έχει η μετάφρασή τους αυτή. Ο Φόρης και η Χιωτέλη, που ως φιλόλογοι, πιστεύω, θα μπορούσαν να καταλάβουν και να μεταφράσουν την Καινή Διαθήκη από το ελληνικό της πρωτότυπο, αρκέστηκαν να δουν και να σουλουπώσουν σε σημερινά ελληνικά μόνο τη μετάφραση, που τους έδωσαν, χωρίς να πολυπραγμονήσουν επεκτεινόμενοι σε μια σύγκριση αρχαίου κειμένου και μεταφράσεως, για να τσεκάρουν ερμηνευτικά λάθη. Ίσως μάλιστα, εντελώς ιδιωτικά, και ν’ αντιλήφθηκαν μερικά μαργαριτάρια, χωρίς να τα σχολιάσουν.

Διότι Νεοέλληνες που δεν μπορούν να γράψουν σωστά τη λαλούμενη μητρική τους νεοελληνική γλώσσα –αυτό δείχνει το ότι ζήτησαν σ’ αυτό τη βοήθεια των δύο φιλολόγων-, πως είναι δυνατόν να καταλάβουν την αρχαία ελληνική του πρωτοτύπου βιβλικού κειμένου; Κι ο πιο απλοϊκός άνθρωπος το αντιλαμβάνεται αυτό· κι ένας φιλόλογος το αντιλαμβάνεται πολύ περισσότερο· για να μην πω και τι μου έλεγε σχετικά ο Φόρης, όταν ζούσε· γιατί τώρα, ό,τι και να πω, τα λόγια μου θα είναι ανεπιβεβαίωτα, αφού ο άνθρωπος πέθανε.

Ασφαλώς δεν είναι δυνατόν να δημοσιεύσω έλεγχο όλων των μεταφραστικών κι ερμηνευτικών λαθών της μεταφράσεως της ομάδος Αγουρίδου… Γι’ αυτό θα δώσω εδώ δείγμα μόνο από τα λάθη αυτά. Είναι λάθη πραγματικά, όχι φαντασιωτικοί στόχοι δογματολογικής κακεντρεχείας. Από τα περίπου 4.500 λάθη τα 500 περίπου είναι λάθη προθέσεως των μεταφραστών, δηλαδή παραχαράξεις προκαταλήψεως και δογματισμού τους. Δεν εννοώ δογματικές αποκλίσεις…» (Μελέτες, 156-158).

Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον. Έφτασε η ώρα των αποκαλύψεων και του ξετινάγματος. Έφτασε η ώρα της αλήθειας. Νυν κρίσις εστι. Τώρα άρχισε να φαίνεται πόσο «μεγάλο» έργο έκανε ο διδάσκαλος του Καραβιδόπουλου και του Μπέγζου Σ. Αγουρίδης, που μάταια προσπαθούν να τον ανεβάσουν.

ΠΗΓΗ: ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ