ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΑ- ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

_______

Πρωτοπρεσβυτέρου Ιωάννου Σ. Ρωμανίδου, Εγχειρίδιον (Καταγραφή ενός θεολογικού διαλόγου), Γενική εισαγωγή Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου, Ειδική εισαγωγή και επιμέλεια εκδόσεως πρωτοπ. π. Γεωργίου Μεταλληνού, Ομοτίμου Καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών, Εκδόσεις “Αρμός”, Αθήνα 2009, σσ. 247.

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

===========

Εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση.

Εντυπωσιακά ευανάγνωστο βιβλίο παρόλον ότι αναφέρεται σε τόσο δύσκολα δογματικά θέματα. Μένει έκθαμβος ο αναγνώστης από τη βαθύτατη γνώση της πατερικής Θεολογίας του νεαρού ιερέα από την Αμερική. Μένει ενεός από την εις βάθος γνώση της δυτικής θεολογίας την οποία ο π. Ιωάννης διάβασε στο πρωτότυπο με τα έργα του Ιερού Αυγουστίνου, του Θωμά Ακινάτη και άλλων δυτικών εκκλησιαστικών συγγραφέων που οικοδόμησαν το θεολογικό σύστημα της Δύσης.

Η φαινομενική σύγκρουση Τρεμπέλα - Ρωμανίδη δεν είναι στην πραγματικότητα παρά σύγκρουση Ανδρούτσου - Ρωμανίδη. Ο αείμνηστος Τρεμπέλας προσπάθησε να δώσει πατερική κατοχύρωση στο δογματικό σύστημα του Ανδρούτσου. Προσπάθησε να ορθοδοξοποιήσει τη δογματική του Ανδρούτσου και να τη συνδέσει με την πατερική Γραμματεία χωρίς όμως να αρνηθεί το ίδιο το σύστημα.

Ο αείμνηστος Ρωμανίδης έκανε το ακριβώς αντίθετο. Χτύπησε κατακέφαλα το σχολαστικό σύστημα της δογματικής του Ανδρούτσου και έφερε μια ιστορική αλλαγή στην Ελληνική θεολογία με τη διατριβή του “Το προπατορικόν Αμάρτημα”.

Ρώτησα τον Αγιο Ιουστίνο Πόποβιτς για τη δογματική του αείμνηστου Τρεμπέλα. “Εχει πολύ υλικό αλλά δεν μου αρέσει το σύστημά του” μου απάντησε. Το σύστημα όμως είναι του αείμνηστου Ανδρούτσου. Το πλουσιότατο πατερικό υλικό ήταν του αείμνηστου Τρεμπέλα. Ας μην το ξεχνάμε αυτό όταν μελετούμε το βιβλίο, που περιέχει την αλληλογραφία των δύο θεολόγων.

Η παρουσία του Ρωμανίδη στα θεολογικά μας πράγματα μοιάζει με την πτώση τεράστιου μετεωρίτη που προξένησε αλλεπάλληλους τεκτονικούς σεισμούς.

Οτι ο ίδιος ένιωθε ότι η ζωή του και η προσφορά του πήγαν άδικα οφείλεται στο ότι δεν αντελήφθηκε τις πραγματικές διαστάσεις της προσφοράς του.

Οι περισσότεροι θεολόγοι δεν μπόρεσαν να τον ακολουθήσουν στην πορεία του μέχρι τέλους.

Η Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, που δίδαξε για δεκαετίες δογματική, βρίσκεται ήδη στα χέρια των θεολογικών του αντιπάλων. Τα έκγονα του “κακού δαίμονα” της θεολογίας στην Ελλάδα - όπως αποκαλούσε τον αείμνηστο Αγουρίδη - φαίνεται ότι έχουν επικρατήσει.

Και όμως! Είναι αδύνατο να θεολογήσει κάποιος σήμερα, χωρίς να αποδεχτεί τις βασικές γραμμές της θεολογίας των Αγίων Πατέρων, όπως τις ανέλυσε ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Οσοι παρεκκλίνουν από την πατερική γραμμή, που μας κληροδότησε ο αείμνηστος κορυφαίος δογματολόγος, κρίνονται- και δικαίως - από την Ιεραρχία, αλλά και από το πλήρωμα της Εκκλησίας, ως νεωτεριστές, δυτικοθρεμμένοι και αποκομμένοι από την παράδοση της Εκκλησίας.

Οταν μιλούσε ο αείμνηστος π. Ιωάννης κρεμόσουν κυριολεκτικά από τα χείλη του. Ηταν εκπληκτική η ικανότητά του να αναλύει τη διδασκαλία των Αγίων Πατέρων - ακόμη και στα πιο δύσκολα δογματικά θέματα - και να γίνεται κατανοητός.

Στα βιβλία του και ιδιαίτερα στη δογματική του ο αναγνώστης δεν βρίσκει το ίδιον ενδιαφέρον, όπως ο ακροατής της διδασκαλίας του.

Ακόμη και η εξαιρετικά και πολύτιμη εργώδης προσπάθεια απομαγνητοφώνησης των ομιλιών του αείμνηστου π. Ιωάννη Ρωμανίδη, "Εμπειρική Δογματική της Ορθοδόξου Εκκλησίας", που εξέδωσε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου, δεν έχουν τη ζωντάνια του λόγου του π. Ιωάννη ή το ευανάγνωστο του παρόντος βιβλίου που περιέχει την αλληλογραφία Ρωμανίδη - Τρεμπέλα.

Θα αναμένουμε με πολλή ανυπομονησία να εκδώσει ο Αγιος Ναυπάκτου και άλλες πτυχές της θεολογικής προσφοράς του π. Ιωάννη Ρωμανίδη, όπως έκανε με τους δύο τόμους που εξέδωσε, αλλά και τότε δεν έχουμε αμφιβολία ότι δεν θα έχουμε ένα συστηματικό εγχειρίδιο δογματικής, αλλά μάλλον ανάπτυξη πολλών σημαντικών δογματικών θεμάτων.

Τα θέματα αυτά ο αείμνηστος π. Ιωάννης τα συμπύκνωσε ήδη με το βιβλίο του “Κριτικός έλεγχος των εφαρμογών της θεολογίας”, ένα βιβλίο που δεν προσέχθηκε όσο του άξιζε από τους πολλούς. Θυμάμαι τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Νικοπόλεως να μου λέγει για το βιβλίο “Κριτικός έλεγχος των εφαρμογών της θεολογίας”: “Είναι το καλύτερο βιβλίο του κόσμου”. Σχήμα υπερβολής βέβαια αλλά κρίση που δείχνει πόσο σημαντικό θεωρούσε ο Σεβασμιότατος το έργο.

Ο π. Ιωάννης δεν φαίνεται να κέρδισε την πλειοψηφία των θεολόγων. Κέρδισε όμως δύο κορυφαίους θεολόγους και πραγματικά ενάρετους κληρικούς των ημερών μας τον Αγιο Ναυπάκτου Ιερόθεο και τον π. Γεώργιο Μεταλληνό, οι οποίοι - με τις μνημειώδεις εργασίες τους για τον π. Ιωάννη και την εν γένει προσφορά τους - έχουν κληροδοτήσει ανεξίτηλη πολύτιμη κληρονομιά στη θεολογική σκέψη.

Τους ευχαριστούμε θερμά και τους είμαστε αληθινά ευγνώμονες για όσα μας πρόσφεραν. Ο Αγιος Ναυπάκτου όμως “οφείλει” κάτι σημαντικό στην Εκκλησία. Τη συγγραφή συστηματικής δογματικής που λείπει από τα Ελληνική βιβλιογραφία.

Να ευχηθούμε και κάτι άλλο; Ο Θεός να φωτίσει τους Ελληνομαθείς Σέρβους πατέρες και αδελφούς μας να μεταφράσουν επιτέλους στα Ελληνικά τη δογματική του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, όμως ήταν και η διακαής ανεκπλήρωτη επιθυμία του αείμνηστου Γέροντα Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου.