ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΟΡΑΤΟΡΙΩΝ ΣΕ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΝΑΟΥΣ

ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΟΡΑΤΟΡΙΩΝ ΣΕ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΝΑΟΥΣ

Της κ. Ελένης Λωρίτου

=====

Αθλιότητες! Ως γνωστόν γενικά στη μουσική και ιδιαίτερα στην ορθόδοξη εκκλησιαστική μουσική πρέπει ο λόγος να έχει ίση αξία με την μουσική. Δηλαδή την μουσική του Θεοδωράκη καθιστά μεγαλειώδη η ποίηση των μεγάλων ποιητών που μελοποίησε. 

Πολλοί μουσικοί ακόμα και κοσμικοί λένε "εν αρχή ην ο λόγος". Ιδιαίτερα στην ορθόδοξη εκκλησιαστική μουσική αυτή η ισορροπία κλίνει υπέρ της υμνογραφίας. Μπορεί στη μουσική να γίνουν εκπτώσεις και ερασιτεχνισμοί, εφ' όσον δεν θίγεται η υμνογραφία. Η μουσική απλά υποστηρίζει και υπηρετεί την υμνογραφία και την δογματική διδασκαλία την οποία εκφράζει. 

Συνεπώς, με την εισαγωγή ευρωπαικών ορατορίων μέσα σε ορθοδόξους ναούς, παραβιάζεται αυτό το θεμελιώδες αξίωμα. Δίδεται σημασία στην μουσική και θίγεται η υμνογραφία και η δογματική διδασκαλία την οποία περιέχει. 

Άλλωστε δεν είναι η μουσική που προσιδιάζει στην εσωτερικότητα της ορθοδόξου θεολογίας. Σε γενικές γραμμές την ευρωπαική μουσική οι Έλληνες την θεωρούν νερόβραστη, ακόμα και την κοσμική. Αυτό είναι μιά αλήθεια που δεν πρέπει να έχουμε ένα κόμπλεξ να την ομολογούμε. Δεν αποτελεί καμμία υποχρέωση σώνει και καλά να μας αρέσει όλη η ευρωπαική μουσική χωρίς καμμία επιλεκτικότητα.

Γενικά αυτούς τους νεωτερισμούς κάνουν άνθρωποι μουσικά απαίδευτοι, οι οποίοι επιδίδονται σε εντυπωσιασμούς, ενώ όντες ιθύνοντες και έχοντες εξουσίαν δεν κάνουν το καλύτερο δυνατόν για την προαγωγή της ορθοδόξου ψαλτικής τέχνης. 

Όταν τύχει ούσα ασθενής να μείνω στο σπίτι και ανοίγω τηλεόραση, για να ακούσω την μετάδοση ή από τον μητροπολιτικό ναό των Αθηνών ή από τον Άγιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης, διαπιστώνω ότι δεν είναι και το καλύτερο που θα μπορούσε να παρουσιάσει η ψαλτική τέχνη, είτε γιατί οι άνθρωποι γέρασαν και δεν αποδίδουν πιά, είτε γιατί πάντα δεν διέθεταν την εξαιρετική δυνατότητα που απαιτούν αυτοί οι ναοί ως  ιδιαίτερα εμβληματικοί. Όμως δεν έχει σημασία αν ο ναός είναι ο Μητροπολιτικός των Αθηνών ή ο Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης, ο κάθε ναός και το κάθε εκκλησίασμα είναι άξιο να ακούει καλή μουσική. 

Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών λοιπόν και ο κάθε επίσκοπος ας κοιτάξουν τα καθ' εαυτούς και ας αφήσουν τα ορατόρια για τους δημάρχους και τα δημοτικά θέατρα που τα έχουν ρημάξει. Ο καλλιτεχνικός οργανισμός ήταν μία άριστη πηγή μάσας και κακοδιαχείρισης. 

Ο Μότσαρτ μας μάρανε! 

Αν το θέλουμε αλλάζει ο σκοπός που οδηγούμε τα βήματά μας στον ναό. Στην εκκλησία πηγαίνουμε με σκοπό την θεία μέθεξη ως στόχο, άσχετα αν αυτό επιτυγχάνεται πάντα. Η αποτυχία ενίοτε αυτού του στόχου δεν σημαίνει ότι η θεία μέθεξη δεν είναι μία πραγματικότητα ρεαλιστική. Υπήρξε ποτέ η μαρτυρία ότι τα ορατόρια του Μότσαρτ και του Μπάχ -όσο ανεκτίμητη και αν είναι η προσφορά τους στον ανθρώπινο πολιτισμό- ως ενιαία οντότης μουσικής και λόγου ότι υπηρέτησαν την θεία μέθεξη; Ως γνωστόν ο μεν Μπαχ είναι  Λουθηρανός, ο δε Μότσαρτ Παπικός και τα ορατόριά τους είχαν σκοπό να υπηρετήσουν τα θρησκευτικά των Μυστήρια. 

Στο τέλος ουδέν ήττον υπηρέτησαν τον παγκόσμιο πολιτισμό, όμως στερούνται του αγιαστικού φορτίου της θείας μέθεξης που φέρει η ορθόδοξη εκκλησιαστική μουσική και υμνογραφία, όπως αυτή γράφτηκε από τον εξαγιασμένο νου του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, του Αγίου Κοσμά του μελωδού και των άλλων μελωδών και υμνογράφων, που γνώριζαν πολύ καλά και βιωματικά την ορθόδοξη θεολογία. Επί πλέον τα ευρωπαικά ορατόρια στερούνται το βιωματικό φορτίο της θείας χάριτος, με την οποία διαχρονικά εξαγιάζεται η Εκκλησία και παράγει τους Αγίους Της. 

Ποιά είναι η προσφορά των ευρωπαικών ορατορίων σε αυτή την διαδικασία; Προσέφεραν τα μέγιστα στον ανθρώπινο πολιτισμό, δεν υπηρέτησαν όμως την ορθόδοξη θεολογία. Με το να τα εισάγουμε μέσα στον ορθόδοξο ναό, απλά αποπροσανατολιζόμαστε από τον σκοπό για τον οποίο πηγαίνουμε στον ναό. Οπωσδήποτε αυτός ο σκοπός δεν είναι η ακουστική τέρψη, αλλά ο αγιασμός!