Η ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗ ΓΟΝΥΚΛΙΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Η ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗ ΓΟΝΥΚΛΙΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Του Ἀρχιμ. Γρηγορίου Δ. Παπαθωμᾶ

=====

Οἱ ἱεροὶ Κανόνες ἀντανακλώντας τὴν ἀρχέγονη καὶ διαχρονικὴ πράξη τῆς Ἐκκλησίας, προτείνουν –ἢ μᾶλλον ἀπαιτοῦν– ἡ μαρτυρία καὶ ἡ ὁμολογία τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν τεθνεώτων, καθὼς καὶ τῆς προσδοκίας τοῦ Μέλλοντος Αἰῶνος, νὰ ἐκφράζωνται μὲ τὴν ἄρνηση τῆς γονυκλισίας κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας καὶ τῶν ἀναστάσιμων στιγμῶν τῆς Ἐκκλησίας καὶ μὲ τὴν ὀρθοστασία. 

Ζητήματα ὅπως τὸ ἐξεταζόμενο, ἐνῶ λύθηκαν καὶ μάλιστα ἀπὸ πολὺ ἐνωρὶς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, τίθενται ἐκ νέου σήμερα ἐξ αἰτίας μίας ἑτερο-κεντρικῆς θεολογικῆς προβληματικῆς, κυρίως στὸ ἐπίπεδο τῆς καθημερινῆς πράξης τῆς Ἐκκλησίας. Σύμφωνα μὲ ὅσα μελετήσαμε παραπάνω στοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅσοι ἀκουμποῦν τὸ γόνυ στὴν γῆ κατὰ τὶς ἡμέρες ποὺ προαναφέραμε, πράγματι δίνουν τὴν ἐντύπωση ὅτι δὲν κατανοοῦν τὴν ἐκκλησιακὴ εὐαισθησία τῆς πατερικῆς καὶ κανονικῆς ἐμπειρίας –εἴτε δὲν μποροῦν εἴτε δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ τὴν κατανοήσουν–, καὶ ἐπίσης δίνουν τὴν ἐντύπωση ὅτι δὲν πιστεύουν στὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καὶ οὔτε περιμένουν πραγματικὰ τὴν ἐσχατολογικὴ Ἔλευσή Του. Ἡ δισχιλιετὴς κανονικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἔχει μόνον ἐξαλείψει τὴν ἄθεη ἄρνηση ἢ τὸν προτεσταντισμό· ἔχει ἐπίσης ἐξαλείψει καὶ τὴν χριστιανικὴ ἀτομικιστικὴ ἢ ἀτομικοποιοῦσα εὐσέβεια... Ὁ καθένας ἐνεργεῖ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο γιὰ διαφορετικὸ λόγο, ἀλλὰ τὸ ἀποτέλεσμα παραμένει ἴδιο!...

Στὴν ἔρευνα ποὺ μόλις πραγματοποιήσαμε, ἂς μᾶς ἐπιτραπεῖ νὰ ὑπογραμμίσουμε μία σημαντικὴ λεπτομέρεια: κανεὶς δὲν εἶχε ἐπικαλεσθεῖ ἕως σήμερα τὸν κανόνα 5 τῆς Τοπικῆς Συνόδου τῆς Νεο-Καισαρείας (319), πιθανῶς γιατί δὲν εἶχε ἐπιχειρηθεῖ καμμία ἀνάγνωσή του ἀρκετὰ προσεκτική. Ὡστόσο, αὐτὸς ὁ κανόνας ἀποτελεῖ τὸ κλειδὶ γιὰ τὴν ἐρώτησή μας, χωρὶς νὰ ἀφήνει κανένα περιθώριο γιὰ ἑρμηνεῖες ἐλεύθερες καὶ ἀποκλίνουσες, οὔτε γιὰ προσωπικὴ ἐπιλογή, δηλαδὴ τῆς γονυκλισίας ἢ τῆς μὴ γονυκλισίας ἢ γιὰ τὸν συνδυασμὸ τῶν δύο στάσεων (sic): εἴτε γονατίζουμε εἴτε δὲν γονατίζουμε: κατ’ ἐπιλογή! Ἀποκλείει κάθε ἔννοια γονυκλισίας κατὰ τὶς ἀναστάσιμες καὶ ἐσχατολογικὲς στιγμὲς τῆς ἐκκλησιακῆς ζωῆς μὲ ἀντίκρυσμα «τὴν ἐκδίωξη ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία». Πράγματι, σύμφωνα μὲ τὸν παραπάνω κανόνα, «ἡ ὄρθια στάση» κατὰ τὶς συγκεκριμένες ἀναστάσιμες στιγμὲς ἦταν τὸ προνόμιο ὅλων ἐκείνων ποὺ ἦταν σὲ πλήρη κοινωνία μὲ τὴν Ἐκκλησία, δηλαδὴ τῶν πιστῶν. Ἀλλὰ καὶ οἱ κατηχούμενοι, ὅπως καὶ οἱ διάφορες κατηγορίες τῶν μετανοούντων, ἐπίσης δὲν ἀποκλείονται ἀπὸ τὴν ἀπαγόρευση τῆς γονυκλισίας κατὰ τὶς ἡμέρες αὐτὲς καὶ ὑποβάλλονται στὸ κανονικὸ ἐπιτίμιο τοῦ ἀποκλεισμοῦ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία.

ΠΗΓΗ:

Ἠλ. στοιχειοθ. «Χριστιανική Βιβλιογραφία»