Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΗΣΙΑΣ ΜΑΣ, ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, ΕΙΝΑΙ Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΕΡΙ ΛΥΤΡΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΗΣΙΑΣ ΜΑΣ, ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, ΕΙΝΑΙ Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΕΡΙ ΛΥΤΡΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

(Απάντηση στην ‘’περί πληρώσεως της ενοχής‘’ διδαχή του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού)

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

=====

Η διδασκαλία της Εκκλησίας μας με βάση την Πατερική μας Παράδοση, είναι η Ορθόδοξη περί λύτρου διδασκαλία. «Λύτρων ημίν χρεία προς το εις ελευθερίαν εξαιρεθήναι, ην αφηρέθητε νικηθέντες τη βια του διαβόλου, ος υποχειρίους υμάς λαβών, ου πρότερον της εαυτού τυρρανίδος αφίησι, πριν αν τινι λύτρω αξιολόγω πεισθείς ανταλλάξασθαι υμάς έληται» λέγει ο Άγιος Βασίλειος εις την Ομιλία εις Ψαλμόν 48^ον.

Η Ορθόδοξη περί λύτρου διδασκαλία, είναι σύμφωνη με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας και εδράζεται στην Πατερική μας Παράδοση. «Λύτρον έδωκε και έδησε τον ισχυρόν» αναφέρει ο Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας εις τον Λόγον Α΄ (Περί της εν Χριστώ ζωής).

O καθηγητής Δ. Τσελλεγίδης στο σύγγραμμά του «Η ικανοποίηση της θείας δικαιοσύνης κατά τον Άνσελμο Καντερβουρίας – Θεολογική προσέγγιση από Ορθόδοξη άποψη" αναφέρει: «Βέβαια ο Άνσελμος γνωρίζει ότι η διδασκαλία των Πατέρων ‘’περί λύτρου’’ είναι βιβλική», «Κατά την ορθόδοξη πατερική παράδοση η δικαιοσύνη και η ευσπλαχνία του Θεού βιώνονται και κατανοούνται ως άκτιστες ενέργειες του Τριαδικού Θεού».

Δεν θα ήταν σωστό να σταθώ σε προβαλλόμμενο σημείο από αναφορά του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού, σε ερώτηση συνομιλητή «Ο Υιός προσεφέρθη ως λύτρον για τις αμαρτίες των ανθρώπων. Σε ποιόν όμως; Ο Πατέρας δεν το θέλει αυτό, γιατί αγαπά τον Υιό. Σε ποιόν προσφέρθηκε;», στον οποίο συνομιλητή απάντησε το εξής: «Όχι  παιδί μου. Πως το πήρατε έτσι; Δεν προσφέρθηκε σαν λύτρο…». Δεν είναι από αυτό το λάθος που καταδεικνύεται το άτοπο, έστω και αν φαινομενικά τούτο καταδεικνύεται, αλλά από την ουσία πολλών αστόχων αναφορών του ‘’περί πληρώσεως της ενοχής’’, τα οποία αδιακρίτως και χωρίς ανασκευή προβάλλονται. 

Είναι πολλές οι αναφορές στης Υμνογραφία της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας που εκφράζουν την Ορθόδοξη Πατερική Παράδοση για το θέμα τούτο. Η περί πληρώσεως της ενοχής διδαχή, παραπέμπει στην Ανσέλμειο σωτηριολογία, όπου κυριαρχεί η δικαιϊκή έννοια της σωτηρίας.

Στο προβαλλόμενο βίντεο από την ιστοσελίδα Ι.Μ. ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ,  Vatopedi.gr, που τιτλοφορείται «Είναι και σήμερα εφαρμόσιμος ο Χριστιανισμός;», με ομιλία του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού, που έγινε στο Συνοδικό της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, ομιλώντας για τον Χριστό  μεταξύ άλλων αναφέρει τα εξής: «δια της αναπλάσεώς Του εκατέβη εδώ με μας και πλήρωσε με το αίμα του το τίμημα της ιδικής μας παραβάσεως». 

Οι ποκίλες αναφορές του περί ‘’πληρώσεως της ενοχής’’, «…λέει εις την τελευταία  του προσευχή πριν ανεβεί στον Γολγοθά, στο παγκόσμιο λογιστήριο, να πληρώσει την πανανθρώπινο ενοχή…», «αυτήν την πεπτωκυίαν φύσιν την ανθρωπίνην, που την κατάστρεψε ο ίδιος ο άνθρωπος, έρχεται ο ίδιος ιδιοχείρως (ο Χριστός) γίνεται άνθρωπος και έτσι να πληρώσει το τίμημα της ενοχής και να διδάξει τον τρόπο της επιστροφής…μυστήρια μυστηρίων…», «…γιατί εκατέβηκε ο Θεός ίδιος εδώ και επλήρωσε με το αίμα του τη δική μας ενοχή και μας υπέδειξε τον τρόπο της επιστροφής…», «η αυτοαλήθεια και αυτοζωΐα που κατέβη εδώ και εσφάγη, εσταυρώθη και πλήρωσε με το αίμα του τη δική μας ενοχή…», «παρόλο που πλήρωσε με το αίμα του την ενοχή», «δια της αναπλάσεώς Του εκατέβη εδώ με μας και πλήρωσε με το αίμα του το τίμημα της ιδικής μας παραβάσεως», αποτέλεσαν συστηματική προσπάθεια εμπέδωσης της διδαχής του αυτής που παραπέμπει στην ανσέλμειο της ανσελμείου δικαιϊκή θέση.

Η θέση του Ανσέλμου Καντερβουρίας (1033-1109) περί κληρονομικής ενοχής εξ αιτίας του προπατορικού αμαρτήματος και εκ τούτου συνεπαγόμενη αναγκαιότητα εξόφλησης της ενοχής για την αμαρτία του ανθρώπου, με την περί ικανοποιήσεως της θείας δικαιοσύνης (satisfactio), καταρρίπτεται από την Ορθόδοξη διδασκαλία.

Να δανειστούμε τα λόγια από το σύγγραμμα, «Η ικανοποίηση της θείας δικαιοσύνης κατά τον Άνσελμο Καντερβουρίας – Θεολογική προσέγγιση από Ορθόδοξη άποψη», του καθηγητού κ. Δ. Τσελλεγίδη, «Με την προσφιλή μέθοδο του «sola ratione»* ο Άνσελμος επιχειρεί να αποδείξει ότι η ενανθρώπηση επιβαλλόταν να γίνει για τρεις θεολογικούς λόγους που είναι οι εξής: α) η αναγκαιότητα αποκαταστάσεως της ανθρωπίνης φύσεως, β) η αναγκαιότητα εξοφλήσεως της ενοχής για την αμαρτία του ανθρώπου, και γ) η ανικανότητα του ανθρώπου για την εξόφληση της ενοχής».  

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει τα εξής: «Δικαιοσύνην ενταύθα την φιλανθρωπίαν λέγει. Παρά μεν γαρ τοις ανθρώποις το δίκαιον απεστέρηται του ελέους παρά δε τω Θεώ ουχ ούτως, αλλ’ αναμέμικται τω δικαίω και έλεος και τοσούτον ως και αυτήν την δικαιοσύνην φιλανθρωπίαν καλείσθαι». Τούτα με σαφήνεια καταρρίπτουν πλήρως την περί «αναγκαιότητας εξοφλήσεως της ενοχής για την αμαρτία του ανθρώπου» θέση.

Αλήθεια πόσες φορές μοναχοί της Μονής Βατοπαιδίου και προσκυνητές, αλλά και όσοι παρακολουθούν τις ομιλίες του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού, δεν γίνονται μέτοχοι αυτών των ατόπων; Δεν είναι λίγοι αυτοί που  θεώρησαν τούτη θέση, ως θέση της Εκκλησίας μας. Η διδασκαλία της Εκκλησίας μας με βάση την Πατερική μας Παράδοση είναι η Ορθόδοξη περί λύτρου διδασκαλία. 

*«sola ratione» - τη μέθοδο με «μόνη τη λογική» που χρησιμοποιεί  ως αποδεικτική μέθοδο ο Άνσελμος Καντερβουρίας.