‘’ΗΛΘΕΣ ΕΦΑΝΗΣ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟ ΑΠΡΟΣΙΤΟΝ’’

‘’ΗΛΘΕΣ ΕΦΑΝΗΣ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟ ΑΠΡΟΣΙΤΟΝ’’

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

=====

Πλήθος ‘’πνευματικών λογίων’’ από την Υμνογραφία της Εκκλησίας, μας βοηθούν να αντιληφθούμε το μεγάλο νόημα της Εορτής των Αγίων Θεοφανείων του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. «Ακόρεστος γαρ η γλυκύτης των πνευματικών λογίων∙ ου γαρ ευφραίνει κοιλίαν, αλλά καρδίαν, και λογισμούς ευσεβών εις φιλοθεΐαν άγει», για να δανειστούμε τα σπουδαία λόγια, από τον Λόγο του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου ‘’Εις τα Άγια Θεοφάνεια’’.

Αν και τα Άγια Θεοφάνεια καλούνται Φώτα, γιατί κατά τους πρώτα χριστιανικά χρόνια οι πρώτοι Χριστιανοί εβαπτίζοντο την παραμονή της Εορτής, η  Υμνογραφία της Εκκλησίας μας γέμει από  αναφορές που δικαιολογούν την ονομασία της Εορτής των Αγίων Θεοφανείων, ως Εορτής των Φώτων. 

Εις το τροπάριον της εορτής «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε» ψάλλομε «Ο επιφανείς Χριστέ ο Θεός, και τον κόσμον φωτίσας δόξα σοι». Σε στιχηρό ιδιόμελο του Εσπερινού της Εορτής ψάλλομε, «τον φωτισμόν ημών, τον φωτίσαντα πάντα άνθρωπον». Στο «και νυν» πριν την Είσοδον κατά την Εσπερινή Ακολουθία ψάλλομε, «του δοξάζειν σε Σωτήρ, τον φωτισμόν των ψυχών ημών».

Εις την Λιτή σε ιδιόμελον του Κοσμά Μοναχού αναφέρονται και τα εξής: «Ω του θαύματος, δίχα πυρός  αναχωνεύει, και αναπλάττει άνευ συντρίψεως, και σώζει τους εις αυτόν φωτιζομένους, Χριστός ο Θεός και Σωτήρ των ψυχών ημών».

Το παρατηρούμε και στο τροπάριο που ακολουθεί των Παλαιοδιαθηκικών αναγνωσμάτων, «Επεφάνης εν τω κόσμω, ο τον κόσμον ποιήσας, ίνα φωτίσεις τους εν σκότει καθημένους· Φιλάνθρωπε δόξα σοι». Στους στίχους που ακολουθούν του τροπαρίου αυτού ψάλλομε την κατακλείδα του τροπαρίου αυτού, «Ίνα φωτίσεις τους εν σκότει καθημένους· Φιλάνθρωπε δόξα σοι». Ο στίχος του Προκειμένου πριν το Αποστολικό ανάγνωσμα λέγει, «Κύριος φωτισμός μου και Σωτήρ μου».

Το ίδιο παρατηρούμε και στο τροπάριο, «Αμαρτωλοίς και τελώναις, δια πλήθους ελέους σου επεφάνης Σωτήρ ημών, που γαρ είχε το φως σου λάμψαι, ειμή τοις εν σκότει καθημένοις; δόξα σοι». Στους στίχους που ακολουθούν του τροπαρίου αυτού ψάλλομε την κατακλείδα του τροπαρίου αυτού «Που γαρ είχε το φως σου λάμψαι, ειμή τοις εν σκότει καθημένοις; δόξα σοι». Σε ιερατική ευχή, εις την Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού  των Αγίων Θεοφανείων, ποίημα του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Σωφρονίου, αναφέρει ότι «Σήμερον του σκότους ελυτρώθημεν, και τω φωτί της θεογνωσίας καταυγαζόμεθα».

Εις την Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού των Αγίων Θεοφανείων, Ιδιόμελο του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Σωφρονίου, αναφέρει ότι «ο Πρόδρομος εβόησε λέγων∙ πως φωτίσει ο λύχνος το Φως;». Μετά το Ευαγγέλιο και τα ‘’Ειρηνικά’’ εις την ευχή που διαβάζει ο ιερέας μυστικώς,  αναφέρει μεταξύ άλλων το εξής: «το φως το εκ φωτός, ο ελθών εις τον κόσμον του φωτίσαι αυτόν». Σε ευχή που διαβάζει ο ιερέας μεγαλοφώνως, αναφέρει μεταξύ άλλων το εξής: «το Φως το απρόσιτον, το φωτίζον πάντα άνθρωπον εις τον κόσμον λάμψον καμοί τω αναξίω δούλω σου, φώτισον μου της διανοίας τα όμματα».

Στο τροπάριον της εορτής «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε» ψάλλομε «Ο επιφανείς Χριστέ ο Θεός, και τον κόσμον φωτίσας δόξα σοι». Εις την Λιτή σε ιδιόμελον του Κοσμά Μοναχού αναφέρονται και τα εξής: «Ω του θαύματος, δίχα πυρός  αναχωνεύει, και αναπλάττει άνευ συντρίψεως, και σώζει τους εις αυτόν φωτιζομένους, Χριστός ο Θεός και Σωτήρ των ψυχών ημών».

Στην Ορθρινή Ακολουθία ψάλλομε «Πνεύμα δε το Άγιον, επί σε κατεγίνετο εν ω και φωτισθέντες βοώμεν∙ Δόξα τω εν Τριάδι Θεώ». Στο κοντάκιον της Εορτής «Επεφάνης σήμερον», ψάλλομε «ήλθες εφάνης το Φως το απρόσιτον».

Πλήθος ‘’πνευματικών λογίων’’, από την Υμνογραφία της Εκκλησίας μας ‘’ευφραίνουν την καρδίαν, και τους λογισμούς των ευσεβών Χριστιανών εις φιλοθεΐαν άγουν», και μας βοηθούν να αντιληφθούμε το μεγάλο νόημα της Εορτής των Αγίων Θεοφανείων του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, της Εορτής των Φώτων.