ΔΕΚΑ ΜΕΛEΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΑΛΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΑ

______________

ΔΕΚΑ ΜΕΛEΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΑΛΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Του Πανοσ. Ἀρχιμ. Νεκτάριου Πάρη, Δρ. θ, Δρ. Μ.

Ἐπίκουρου Καθηγητή

===========

 Ἡ Kύπρος εἶναι ἕνα σημαντικὸ λειτουργικὸ κέντρο, συνδεδεμένο ὀργανικὰ μὲ τὶς ἄλλες ἑστίες ἀνάπτυξης τῆς βυζαντινῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς στὴν ἀνατολικὴ Mεσόγειο. Ἔτσι κάθε προσπάθεια μελέτης τῶν ἐπὶ μέρους λειτουργικῶν κέντρων, ὅπου ἀναπτύσσεται τὸ βυζαντινὸ μέλος ἀποβαίνει χρήσιμη γιὰ τὶς γενικότερες μουσικὲς σπουδές.

Ὁ Στυλιανὸς Xουρμούζιος ὑπῆρξε Ἄρχων Πρωτοψάλτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Kύπρου καὶ δίδαξε τὴν θεωρία καὶ τὴν πράξη τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς. Ἐξέδωσε ἕνδεκα μουσικά βιβλία μὲ μέλη τόσο τῆς βυζαντινῆς ὅσο καὶ τῆς δημοτικῆς μουσικῆς. Ἐξέδωσε τὸ θεωρητικὸ "Δαμασκηνὸς" καὶ συνεργάσθηκε μὲ τὴν μουσικὴ ἐφημερίδα "Φόρμιγξ" τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου ἐξέθεσε πιὸ ἀναλυτικὰ τὶς ἀπόψεις του γιὰ τὰ διάφορα θέματα τῆς ψαλτικῆς τέχνης.

Ὁ Οἰκονόμος Χαράλαμπος ὑπῆρξε πρωτοψάλτης τοῦ Θρόνου Πάφου καὶ διδάσκαλος τῆς ψαλτικῆς τέχνης. Ἐξέδωσε τὸ Ἀναστασιματάριο καὶ τὸ θεωρητικὸ "Βυζαντινῆς Μουσικῆς Χορδὴ".

Καὶ οἱ δύο διδάσκαλοι εἶναι πολὺ σημαντικοὶ διότι εἶναι οἱ μοναδικοὶ Κύπριοι, οἱ ὁποίοι ἐξέδωσαν θεωρητικὰ ἔργα, τὰ ὁποῖα χρησιμοποιοῦνται ἕως καὶ σήμερα ἀπὸ πολλοὺς ἐρευνητές, διότι περιέχουν καὶ κάποια ἐντελῶς πρωτότυπα κεφάλαια, ἀλλὰ καὶ ἀναφέρονται σὲ κοινὰ θέματα μὲ πρωτότυπο τρόπο.

Εἶναι ὅμως ἀλήθεια ὅτι οὐδείς, ἰδιαίτερα Κύπριος, δὲν ἀσχολήθηκε σοβαρὰ μὲ τοὺς δύο κορυφαίους θεωρητικούς, ἀφοῦ "κανένας προφήτης δὲν εἶναι δεκτὸς στὴν πατρίδα του". Ἐξαίρεση ἀποτελεῖ βεβαίως ὁ ἀοίδημος Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, ὁ ὁποῖος ἀναφέρθηκε ἐκτενῶς σὲ ἄρθρα του σὲ βιογραφικὰ θέματα τοῦ Στυλιανοῦ Χουρμουζίου. 

Ἐπίσης ὁ γράφων συνέγραψε πολυσέλιδη διδακτορικὴ διατριβὴ στὸ Ἐθνικὸ Μουσικὸ Πανεπιστήμιο Βουκουρεστίου (UNMB) μὲ τίτλο "Stylianos Hurmuzios (1848-1937) ca muzicolog şi pedagog. Privire critică asupra operi teoretice “Damaskinos” ("Ὁ Στυλιανὸς Χουρμούζιος (1848-1937) ὡς μουσικολόγος καὶ παιδαγωγός. Κριτικὴ στὸ θεωρητικὸ ὁ "Δαμασκηνός").

Ὁ ἀγαπητὸς Χριστόδουλος Βασιλειάδης ἔρχεται τώρα μὲ τὸ νέο του πόνημα νὰ ἀσχοληθεῖ κριτικῶς μὲ τὸ θεωρητικὸ ἔργο τῶν δύο κορυφαίων Κυπρίων μουσικῶν. Ἀναφέρεται σὲ ἀρκετὰ εὐαίσθητα θέματα, τὰ ὁποῖα εἶναι πάντοτε ὑπὸ διερεύνηση. Οἱ δύο μουσικοὶ κοπίασαν, ἀφιέρωσαν τὴ ζωή τους στὴν ψαλτικὴ τέχνη καὶ ἔφθασαν, ἀναλόγως μὲ τὴν περίοδο ποὺ ἔζησαν, σὲ πολὺ ψηλὸ ἐπίπεδο, συμβάλλοντας καθοριστικὰ καὶ οὐσιαστικὰ στὴν διάδοση καὶ καλλιέργεια τῆς ψαλτικῆς τέχνης.

Ὁ Χρ. Βασιλειάδης ἀναφέρεται σὲ διάφορα θέματα καὶ προβαίνει σὲ ἀρκετὲς παρεμβάσεις καὶ εἰσηγήσεις ἐπὶ τῶν θεμάτων αὐτῶν. Πολὺ ὀρθὴ ἡ παρέμβασή του στὴν σύγχυση ποὺ ὑπάρχει, ἀνάμεσα στοὺς ἱεροψάλτες καὶ ὄχι μόνο, στὸ τὶ εἶναι χρόνος καὶ τὶ εἶναι ρυθμός.

      

Ὁ Χρ. Βασιλειάδης εἶναι ἔξυπνος μουσικὸς καὶ συγκαταλέγεται σὲ ἐκείνους ποὺ γνωρίζουν ὅτι τώρα εἶναι μόνο ἡ ἀρχή. Ἄς μὴ ξεχνᾶμε ὅτι ἡ Βυζαντινὴ Μουσικολογία εἰσῆλθε ὡς μάθημα στὰ Ἑλληνικὰ Μουσικὰ Τμήματα τὸ 1985, ἐνῶ ἡ Ψαλτικὴ Τέχνη ὡς εἰδίκευση τὸ 1998 (στὸ Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), μὲ ἀνανέωση τοῦ Προγράμματος Σπουδῶν τὸ 2006.

Γι' αὐτὸ καὶ ἑτοιμάζεται, ὁ Χρ. Βασιλειάδης, νὰ ἐκπονήσει νέα διδακτορικὴ διατριβή, μὲ θέμα τὸ μουσικὸ ἔργο τοῦ Οἰκονόμου Χαραλάμπους. Εἶμαι βέβαιος ὅτι ὄχι μόνο θὰ πετύχει στὶς ἔρευνές του καὶ στὸ ἔργο του, ἀλλὰ καὶ θὰ συμβάλει καθοριστικὰ στὴν ἐπιστημονικὴ διδασκαλία τῶν θεμάτων τῆς ψαλτικῆς τέχνης.